Związki frazeologiczne w j. polskim

W JĘZYKU POLSKIM

MDJO 2022

Lidia Nykiel

W JĘZYKU POLSKIM

MDJO 2022

1. Związek frazeologiczny - definicja, przykłady.

4. Językowe "smaczki", krzyżówka.

5. Frazeologia w kodach (QR).

2. Podział frazeologizmów ze względu na budowę , quizy.

3. Pochodzenie związków frazeologicznych, escape room.

np. związek frazeologiczny mieć czyste ręce oznacza nie higienę rąk, lecz: osobę bez winy, popełnionych przestępstw, czy też okłamywania innych

związek frazeologiczny

definicja:

Związek frazeologiczny to utrwalone w języku połączenie wyrazów, które ma w całości charakter przenośny.

np. związek frazeologiczny kapuściana głowa oznacza nie głowę z kapusty, lecz: cechę kogoś, kto nie jest rozumny, nie myśli szybko i sprawnie

np. związek frazeologiczny rzucać mięsem oznacza nie wyrzucanie w powietrze cielęciny , lecz przeklinanie, używanie wulgaryzmów, zwłaszcza dosadnych

PODZIAŁ ZWIĄZKÓW ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ

Np.

biały kruk kainowe znamię słomiany zapał krokodyle łzy niedźwiedzia przysługa marzenia ściętej głowy węzeł gordyjski pięta Achillesa wiek balzakowski jabłko niezgody

WYRAŻENIA to związki wyrazowe, w których skład nie wchodzi czasownik, głównym członem jest rzeczownik, przymiotnik lub przysłówek.

rzeczownik

biały kruk

biały kruk - coś unikatowego, rzadki i cenny okaz, najczęściej dotyczy unikatowej książki

Sól

Np.

PODZIAŁ ZWIĄZKÓW ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ

zjeść z kimś beczkę soli rzucać perły przed wieprze wyjść jak Zabłocki na mydle rzucić rękawicę mieć muchy w nosie walczyć z wiatrakami podać czarną polewkę smalić cholewki rzucić okiem kości zostały rzucone

ZWROTY to związki wyrazowe, których podstawą jest czasownik.

czasownik

zjeść z kimś beczkę soli

zjeść z kimś beczkę soli - znać kogoś bardzo dobrze, mieć z tą osobą jakieś wyjątkowe wspomnienia

Strach ma wielkie oczy. Komu w drogę, temu czas. Daj kurze grzędę, a ona: wyżej siędę. Zamienił stryjek siekierkę na kijek. Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta. Gość w dom, Bóg w dom. Wpadł, jak śliwka w kompot. Dopóty dzban wodę nosi, dopóki się ucho nie urwie.

Np.

PODZIAŁ ZWIĄZKÓW ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ

FRAZY to połączenia wyrazów, które mają postać zdania lub jego równoważnika. Są nimi rónież przysłowia.

zdanie

Strach ma wielkie oczy.

Strach ma wielkie oczy - pod wpływem strachu wszystko wydaje się bardziej groźne i niebezpieczne, niż jest w rzeczywistości

sprawdź swą wiedzę w quizach

sprawdź swą wiedzę w quizach

POCHODZENIE ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH

BIBLIA

Przeniknęły do codziennej komunikacji ze Starego i Nowego Testamentu. Przykładem jest np. manna z nieba, jego znaczenie odwołuje się do konkretnej sytuacji przedstawionej w Starym Testamencie i oznacza coś wyczekiwanego, upragnionego.

arka Noego

kamień węgielny

dom zbudowany na piasku

syn marnotrawny

wieża Babel

miłosierny Samarytanin

MITOLOGIA

POCHODZENIE ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH

Mitologiczne związki frazeologiczne odnoszą się do konkretnych wydarzeń, postaci lub ich atrybutów. Zrozumienie ich znaczenia wymaga znajomości poszczególnych mitów. Przykładem frazeologizmu wywodzącego się z mitologii jest pięta Achillesa. Odwołuje się on do historii bohatera „Iliady” i oznacza słaby punkt.

być narcyzem

koło fortuny

marsowa mina

mówić jak Pytia

olimpijski spokój

ugodzony strzałą Amora

POCHODZENIE ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH

Związki frazeologicze często mają swoje korzenie i wyjaśnienie w historii. Przykładem może być np. frazeologizm palić za sobą mosty. W mowie codziennej oznacza to utratę lub urywanie kontaktu z kimś lub czymś. Pochodzenie tego frazeologizmu odnosi się do strategii dawnych wojsk, które często przez podpalanie mostów odcinały drogę wrogom na swoim szlaku.

stawać w szranki

spartańskie warunki

kości zostały rzucone

z tarczą albo na tarczy

kamień milowy

purrysowe zwycięstwo

HISTORIA

POCHODZENIE ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH

LITERATURA

Frazeologizmy, których znaczenie wymaga znajomości konkretnej postaci, wydarzenia lub jej atrybutu. Ten typ frazeologizmów przenika do mowy potocznej z literatury i sztuki światowej. Przykładem może być frazeologizm walka z wiatrakami, który nawiązuje do szalonego przedsięwzięcia Don Kichota, a oznacza walkę lub spór z czymś wymyślonym.

stentorowy głos

czekać na Godota

stroić się w cudze piórka

niedźwiedzia przysługa

POCHODZENIE ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH

Związki frazeologiczne, które utrwaliły się w języku ze względu na swoją funkcjonalność, pozwalają na opisywanie rzeczywistości w prosty i zapadający w pamięć sposób. Przykładem frazeologizmów wywodzących się z życia codziennego może być sformułowanie mieć lepkie ręce, które oznacza kradzież.

patrzeć przrez różowe okulary

szewska pasja

zbierać plony

utopić kogoś w łyżce wody

ŻYCIE CODZIENNE

włosy stają dęba

ESCAPE ROOM

Językowe "smaczki"

SŁUCH

Wiele związków frazeologicznych w języku polskim zbudowano wokół ludzkich zmysłów: smaku, słuchu, węchu i wzroku. Oto kilka z nich!

powiedzieć komuś coś do słuchu

słuchać piąte przez dziesiąte

SMAK

mieć czegoś powyżej uszu

ściany mają uszy

kłaść uszy po sobie

mówić coś na ucho

jeść ze smakiem

uszom nie wierzyć

natrzeć komuś uszu

obejść się smakiem

jeść bez smaku

chodzą słuchy

dostać po uszach

WĘCH

nie wąchać grosza

WZROK

zwąchać się z kimś

pi razy oko

poczuć pismo nosem

idzie jak krew z nosa

w mgnieniu oka.

na własne oczy

kręcić nosem

w żywe oczy

mieć nosa

być czyimś oczkiem w głowie

mieć mleko pod nosem

być solą w oku

nie zmrużyć oka

świecić przed kimś oczami

mieć muchy w nosie

Krzyżówka zmysłowo - frazeologiczna

By zeskanować kod QR, powinnaś/ powinienieś zainstalować w swoim telefonie czytnik kodów. Jest to darmowa aplikacja, instalacja trwa kilka minut !

Na koniec frazeologia w kodach QR. Baw się dobrze z językiem polskim!

Wystarczy,że zeskanujesz kod , a dowiesz się, jakie jest znaczenie danego związku frazeologicznego!

aniołek z różkami

połamać na czymś zęby.

angielska flegma

ani palcem kiwnąć

as z rękawa

zwiać, gdzie pieprz rośnie

zrobić się na bóstwo

z ust do ust

z trudem wiązać koniec z końcem

z przymrużeniem oka

mieć krew na rękach

mieć kwaśną minę

mieć głowę nie od parady

dzielić włos na czworo

mieć fizia

ruszać się jak mucha w smole

lidia nykiel

W JĘZYKU POLSKIM

MDJO 2022