Społeczeństwo Rzeczpospolitej

Społeczeństwo i gospodarka Rzeczpospolitej

Podział stanowy w rzeczypospolitej XVI-XVII wiek

Stany

• Duchowieństwo
• Szlachta
• Mieszczanie
• chłopi

Zmiany liczby ludności Rzeczypospolitej

Struktura stanowa rzeczypospolitej

Inne Grupy

Demografia rzeczypospolitej

• Żydzi
• ludzie luźni

Szlachta

Szlachta - uprzywilejowana warstwa spoeczna stanowiąca naród polityczny rzeczypospolitej. Wykształciła się z rycerstwa. podstawą jej majątku była posiadana ziemia i zyski z handlu zbożem.

Podział wewnętrzny

• magnateria- najwyższa warstwa posiadająca wielkie majątki ziemskie. Jej przedstawiciele pełnili najważniejsze urzędy,
• szlachta średnia- właściciele majątków do kilkunastu wsi, które przynosiły dochody umożliwiające zaangażowanie się w życie polityczne państwa,
• szlachta zagrodowa (zaściankowa) - samodzielnie uprawiali posiadaną ziemię, od chłopów różniło ich jedynie noszenie szabli,
• gołota - szlachta nieposiadająca ziemi, podejmująca służbę na dworach magnackich.

najwyższe

6-9%

Liczebność

prawa i przywileje

Duchowieństwo

Duchowieństwo - Jedyny stan, do którego przynależność nie była dziedziczna. Duchowni mieli własne sądownictwo i przywileje podatkowe. Najwyższe godności osiągali duchowni wywodzący się ze szlachty.

najwyższe

0,2%

Liczebność

prawa i przywileje

Mieszczanie

Mieszczanie - zajmowali się rzemiosłem i handlem. Ich prawa polityczne były niskie względem szlachty. Nie mogli piastowac urzędów państowych ani posiadać majątków ziemskich

Podział wewnętrzny

• patrycjat - najwyższa warstwa mieszczańska. Bogaci kupcy i bankierzy. Sprawowali funkcje w samorządach miejskich.
• pospólstwo - drobni kupcy, rzemieślnicy. Grupowali się w cechach.
• plebs - najbiedniejsi mieszkańcy miast, którzy nie posiadali nieruchomości pozwalających nabyć im obywatelstwo.

Średnie

24%

Liczebność

prawa i przywileje

Chłopi

Pojęcia

chłopi - Nie mieli żadnych przywilejów. Nie posiadali wolności osobistej i byli przypisani do ziemi, którą uprawiali, lecz nie była ona ich własnością. Zostali zobowiązani do odrabiania pańszcyzny.

• pańszczyzna - darmowa praca chłopa na folwarku w zamian za możliwość użytkowania ziemi należącej do szlachcica, króla lub Kościoła,
• poddaństwo - brak wolności osobistej. Chłopi nie mogli opuścić ziemi bez zgody pana dominalnego.

Podział wewnętrzny:

• Najbogatsi posiadali kilkułanowe gospodarstwa
• Kmiecie posiadali 1 łan
• zagrodnicy posiadali mniej niż pół łanu
• chałupnicy i komornicy - najbiedniejsi

niskie

67%

Liczebność

prawa i przywileje

Żydzi

Żydzi - stanowili odrębny stan ze swoimi przywilejami i obowiązkami. Spełniali ważną rolę w handlu i byli zatrudniani w folwarkach jako zarządcy i karczmarze.

średnie

5%

Liczebność

prawa i przywileje

Gospodarka folwarczno-Pańszczyźniana

• Dochody właściciela zależały od popytu na zboże w Europie Zachodniej,
• W przypadku problemów ekonomicznych spowodowanych zniszczeniem wojnami i spadkiem popytu na zboże zwiększano pańszczyznę chlopom,
• Szlachta nie stawiała na unowocześnianie metod upraw lecz starała się jedynie powiększać gospodarstwa,
• System folwarczno-pańszczyźniany zahamował rozwój polskich miast i gospodarki towarowo-pieniężnej.

Gospodarka folwarczno -pańszczyźniana - system oparty na wielkich gospodarstwach produkujących zboże - folwarkach, w których darmową pracę - pańszczyznę wykonywali chłopi.

Handel i Miasta

Ilość zboża w łasztach (w tys)

Towary eksportowane z Gdańska w 1641

Transport rzeczny zboża

Różnorodność etniczna i religijna

Polacy

Rusini

40 %

20 %

Litwini

Niemcy

12 %

10 %

Inni

Żydzi

5%

13 %

Struktura narodowościowa w Rzeczypospolitej

Grupy wyznaniowe w Rzeczypospolitej