Mariusz Zaruski

Mariusz Zaruski- patron szkoły

31 stycznia 1867 8 kwietnia 1941

Mariusz Zaruski urodził się w Dumanowie, uroczo położonej miejscowości nad rzeką Smotrycz, na dzisiejszej Ukrainie. Rówieśnik Piłsudskiego, pochodził z rodziny o patriotycznych tradycjach, jego ojciec i dziad brali udział w powstaniach.

Mariusz Zaruski jako dziecko i student

Studiował matematykę i fizykę w odległej od Dumanowa o 600 kilometrów Odessie, gdzie połknął bakcyla żeglarskiego odbywając wiele egzotycznych rejsów.

Za działalność patriotyczną zesłany na 5 lat do Archangielska, gdzie pływał po arktycznych morzach. Pozwolenie na odbywanie tych rejsów na żaglowcach handlowych - jako zesłaniec - wyjednał u gubernatora słowem honoru Polaka.

„We dwóch z bosmanem poskramialiśmy żagiel”

Rysunek Mariusza Zaruskiego do książki jego autorstwa  „Na morzach dalekich”

Zaruscy w Zakopanem lata 1904 - 1914

Po powrocie z zesłania ożenił się z córką odeskiego lekarza Izabelą Kietlińską i wyjechali do Krakowa.

ASP Kraków

Chciał rozwijać malarskie talenty, więc skończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. Z wynikiem bardzo dobrym.

W Zakopanem zauroczony Tatrami, dokonał wielu pierwszych wejść, wytyczał szlaki. W 1907 zjechał na nartach z Koziego Wierchu, a w 1911 z Kościelca.

Pozostawił po sobie Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Konopna lina i niesiony na ramionach bambus, pod którym podwieszano ciało rannego, stanowiły jedyny sprzęt ratowników.

Akcja ratownicza TOPR sierpień 1910 r.

z przodu Mariusz Zaruski

Tekst przyrzeczenia ratowników TOPR ułożony przez Mariusza Zaruskiego:

„...Dobrowolnie przyrzekam pod słowem honoru, że póki zdrów jestem na każde wezwanie Naczelnika /.../ bez względu na porę roku, dnia i stan pogody stawię się w oznaczonym miejscu i godzinie i /.../ udam się w góry /.../ w celu poszukiwania zaginionego i niesienia mu pomocy...”

Tekst ten czytany jest do dzisiaj.

Gdy wybuchła I wojna światowa pociągnął za sobą górali do Legionów Piłsudskiego.

1 Pułk Ułanów. Zaruski prezentuje rząd koński.

I tak oto były marynarz, później malarz, pisarz i publicysta, taternik i społecznik przedzierzga się w ułana.

„…Gdyśmy się cwałem wzdłuż rzeki porwali, Z czterech stron ogień błyskał na kształt tęczy”.

Adiutantura Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego1923 - 1926

„…y”.

W swoim gabinecie

Odznaczony: Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych.

• Gdy przeszedł na emeryturę… zajął się wyprowadzaniem Polaków na morze. Taki sobie bowiem obrał cel.
• Rezygnując z dobrze zasłużonego emerytalnego wypoczynku po latach żołnierskiej służby, jeździ ten niestrudzony propagator idei morskiej po miastach i miasteczkach, wygłaszając odczyty o znaczeniu morza dla Polski, o konieczności budowy własnej floty narodowej, wreszcie o żeglarstwie.
• Przez 3 lata pełni funkcję Prezesa Polskiego Związku Żeglarskiego, przyczynia się do powstania Morskiej Komisji Terminologicznej a potem współpracuje z nią m. in. przy wydawaniu wielojęzycznego słownika morskiego.

Stworzył Yacht Klub Polski, Ligę Morską i Kolonialną.

Był twórcą harcerskiego żeglarstwa morskiego.Bez niego nie byłoby Daru Pomorza.

Jako zażywny siedemdziesięciolatek pływał każdego roku po kilka miesięcy po Bałtyku szkoląc młodzież. W czasie rejsów ujawniły się najpełniej cechy Zaruskiego: serdeczny, życzliwy stosunek do podkomendnych, wyrozumiałość, pogodny humor, troska o ludzi , którzy ufnie mu powierzyli swe życie i zdrowie, wysoka kultura współżycia, o którą przecież niełatwo na małym, ciasnym statku, gdzie kilkudziesięciu ludzi bez przerwy dniem i nocą musi współżyć, pracować, spać, uczyć się, bawić i wypoczywać.

Jacht Zawisza Czarny (przedwojenny)

Pani Izabela Zaruska zawsze witała i żegnała załogę „Zawiszy Czarnego”

Mariusz Zaruski jest autorem licznych wierszy, opowiadań, reportaży, słowników morskich, podręczników o narciarstwie, nauce konnej jazdy, nawigacji i żegludze.

Opracowała Anna Artemiuk-Zięba

Mariusz Zaruski został aresztowany przez NKWD i zmarł w więzieniu w Chersoniu.

Mariusz Zaruski - więzień NKWD Chersoń 1941 rok.

Dzień Patrona w szkole-zobacz

Opracowanie - Anna Artemiuk-Zięba

Przygotowanie prezentacji - Beata Bretes