Arystofanes "Chmury"

"CHMURY" ARYSTOFANES

podsumowanie wiadomości

Arystofanes

Ateński dramatopisarz, żyjący i tworzący w Grecji prawdopodobnie w okresie 446 – 385 p.n.e. Uważany jest za twórcę komedii staroattyckiej. Artysta kształcił się w Atenach, gdzie bardzo wcześnie rozpoczął swoją działalność pisarską. Stworzył łącznie 45 komedii, a w całości zachowało się jedynie 11 sztuk. W swoich utworach często poruszał tematy polityczne i społeczne, pragnął zapisać obraz współczesnych sobie Aten. Był zagorzałym obrońcą ubogich warstw społecznych, krytykował przesadne bogactwo.

Dzięki twórczości Arystofanesa dokonała się ewolucja gatunku komediowego – jego pierwsze sztuki oparte były nie na przemyślanej, zwartej akcji, ale raczej na pomyśle o charakterze fantastycznym, realizowanym przez danego bohatera. Był nim najczęściej zwykły, prosty chłop lub zmyślna kobieta. W drugim okresie swojej działalności pisał już sztuki bardziej przemyślane, oparte na rozbudowanej akcji. Krytykował w nich władzę.

Dzieła greckiego pisarza obfitowały w różnorodne zabiegi poetyckie i środki stylistyczne – stosował wyjątkową liryczną poetykę chórów, wykorzystywał elementy satyry i parodii oraz grę słów za pomocą pomysłowych metafor i neologizmów.

Kilka słów na temat komedii

Komedia - drugi obok tragedii, podstawowy gatunek dramatu. Jej celem jest rozbawienie odbiorcy. Podejmuje lekką tematykę, zawiera żywą akcję oraz szczęśliwe zakończenie

Komedia starogrecka ukształtowała się w V wieku p.n.e. Podobnie jak tragedia, wyrosła z obrzędów ku czci Dionizosa. Miała charakter okolicznościowy i aktualny. Stała się jednym z podstawowych gatunków dramatu starożytnej Grecji, traktowanym jako opozycyjny do tragedii.

Wyróżniamy trzy etapy rozwoju starogreckiej komedii:staroattycki, średni oraz nowy

Kilka słów o komedii staroattyckiej

Komedia staroattycka była pierwszym rodzajem komedii starogreckiej (V w. p. n. e. ). Był to rodzaj satyry politycznej związanej z aktualnymi wydarzeniami. Operowała ona dosadnym, niemal wulgarnym stylem, a jej kompozycja była epizodyczna. Najważniejszym przedstawicielem tego gatunku był Arystofanes. Jego najważniejsze dzieła to: „Chmury”, „Żaby” oraz „Rycerze”.

Kilka słów o komedii staroattyckiej

Zasady organizacji komedii i tragedii były do siebie bardzo podobne, co związane było przede wszystkim z wystawianiem przedstawień na tych samych scenach. Twórcy komediowi traktowali jednak trzy jedności bardzo umownie: - na scenie przedstawiano skrót wydarzeń, które trwały dłużej niż 12 godzin - dekoracje mogły wskazywać miejsca zdarzeń - akcja miała charakter epizodyczny, predstawiała zabawne sytuacje oraz szczęśliwe zakończenie

Na scenie mogły występować maksymalnie 3 postaci oraz chór, który był najczęściej parodią poważnego chóru tragicznego.

Grecka maska komediowa z przełomu IV i III wieku p.n.e

Parodia, satyra, a trawestacja

Parodia - naśladowanie określonego gatunku, stylu lub utowu, polegające na karykaturalnym przedstawieniu jego cech. Zwykle ma charakter ironiczny, czasem nawet krytyczny wobec pierwowzoru. Satyra - w tym gatunku twórca wyraża swój krytyczny stosunek wobec określonych aspektów życia. W drugim znaczeniu, satyra oznacza ukazywanie czegoś w tzw. "krzywym zwierciadle", co oznacza karykaturalne przedstawienie czegoś, bądź kogoś, które ma na celu wywołanie śmiechu u odbiorcy

Parodia, satyra, a trawestacja

Trawestacja - jest to odmiana parodii; parafraza utworu o poważnej tematyce oraz podniosłym stylu, przekształcająca wagę tematyki z poważnej na komiczną.

Komizm

Jest to zespół cech jakiegoś obiektu, np. przedmiotu, osoby albo sytuacji czy zdarzenia, wywołujących wesołość i śmiech. Komizm polega na zaskoczeniu odbiorcy, który spodziewa się zupełnie czegoś innego. Wyróżniamy następujące rodzaje komizmu: - komizm postaci - przejawia się najczęściej w wyglądzie zewnętrznym lub zachowaniu postaci. - komizm słowny - wyraża się bądź w odpowiednio prowadzącym dialogu, bądź w wywołujących wesołość zwrotach i zestawieniach słów - komizm sytuacyjny - polega na tworzeniu między bohaterami zabawnych dla odbiorcy układów zdarzeń i sytuacji.

Sofiści - wędrowni nauczyciele i wychowawcy; nazywali siebie "nauczycielami mądrości". Uważali, że rozum bywa zwodniczy, dlatego należy opierać proces zdobywania wiedzy przede wszystkim na doświadczeniach zmysłowych.

Głosili relatywizm prawdy zakładając, że jest ona różna dla każdego człowieka. Sądzili, że można dowieść zarówno prawdziwe jak i fałszywe twierdzenie, co miało zależeć wyłącznie od umiejętności retorycznych danej jednostki.

Problematyka utworu chmury: Sztuka Arystofanesa porusza problem wychowania młodzieży w nurcie nauki Sokratesa i jego uczniów, zidentyfikowanych jako sofiści. Komedia ma wręcz charakter krytyczny wobec metod stosowanych przez sofistów i braku rodzicielskiej kontroli nad systemem nauczania swoich dzieci. Nierozmyślnie przekazywana wiedza prowadzi do upadku praw i powoduje, że światem zaczynają rządzić niezdrowe instynkty niepodlegające zasadom moralnym.

Układ kompozycyjny „Chmur” nieco odbiega od klasycznego stylu komedii attyckiej. Arystofanes nie trzymał się sztywno ich schematu, jak miało to miejsce w jego pierwszych dziełach. Arystofanes lubił eksperymentować, dlatego w utworze zawarł proagon, dwa agony i dwie parabazy, aby odbiorcy jego sztuki mogli lepiej poznać bohaterów. Całość ubarwiał poetycki język pełen metafor i neologizmów. Autor wykorzystał niemal wszystkie elementy parodii i satyry i choć dzieło ma prześmiewczy charakter, jego zakończenie jest dosyć smutne.

Symbolika najważniejszych postaci

- Strepsjades, jest uosobieniem wszystkich obywateli miasta, którzy sowicie płacą za wykształcenie swoich dzieci, pragnąc dla nich jak najlepszej wiedzy. Edukując syna, spodziewa się poprawy własnych warunków materialnych. - Fejdipides, syn rolnika symbolizuje ateńską młodzież, poddającą się pokusom młodości, lekkomyślności, zabawie, rozrywce, podatności na wpływ innych. - Sokrates ucieleśnia w sztuce wady myślenia sofistycznego – edukacja młodzieży w jego szkole nie skupiała się bowiem na wpajaniu wartości etycznych, ale na szkoleniu się w retoryce, zdolnej obronić każdą rację, nieważne czy będzie dobra czy zła. Mieszkaj wraz z swymi uczniami w marzycielni nieopodal domu Strepsjadesa.

Symbolika najważniejszych postaci

- Tytułowe "Chmury" (chór), również wyrażają naukę sofistów, zachęcają do poddania się korzyściom, które z niej płyną. Tak naprawdę jednak w wyniku tych praktyk dochodzi do zepsucia młodych umysłów i oddalenia się ich od życiowych ideałów. - Mówcy reprezentują dwie przeciwne racje; stary i nowy ład, które kierują się zupełnie odmiennymi wartościami(Sprawiedliwy i Niesprawiedliwy).

Imiona postaci w komediach Arystofanesa są dowodem jego pomysłowości językowej. Komediopisarz nadawał postaciom takie imiona, które mają wydźwięk metaforyczny i są wstępną charakterystyką tych postaci. Punktem wyjścia dla Arystofanesa były również czasowniki. Innym dowodem pomysłowości językowej poety są oryginalne, komiczne nazwy miejscowości.

Strepsjades, Fejdippides i Sokrates w koszu zawieszonym nad ziemią, XVI-wieczna ilustracja

Arystofanes w swojej komedii przedstawił postać Sokratesa jako uosobienie wszystkich wad sofistów, którzy ucząc młodzież nie wpajali jej zasad etycznych, ale kunszt retoryczny pozwalający obronić każdą rację jakkolwiek byłaby ona zła.

Arystofanes zarzuca Sokratesowi osłabianie wiary w bogów oraz deprawacje młodzieży. Oba zarzuty są prawdziwe, aczkolwiek deprawowanie młodzieży polegało na odwodzeniu ich od sztuki, od chórów, od muzyki, od gimnastyki — do wiedzy, do filozofii.

Sztuka Arystofanesa porusza problem wychowania młodzieży w nurcie nauki Sokratesa i jego uczniów, zidentyfikowanych jako sofiści. Komedia ma wręcz charakter krytyczny wobec metod stosowanych przez sofistów i braku rodzicielskiej kontroli nad systemem nauczania swoich dzieci.

Zdaniem wielu greków Sofiści - uczniowie Sokratesa, kazali sobie płacić za nauczanie młodzieży, co przekładało się na to, ze młodym ludziom nie wpajano cennych wartości ani ideałów.

Dziękujemy za obejrzenie prezentacji!

Źródła:https://pl.wikipedia.org/wiki/Arystofanes https://eszkola.pl/jezyk-polski/chmury-opracowanie-10417.html