PREZENTACJA O OWADACH

owady

NAJLICZNIEJSZA GRUPA ZWIERZĄT NA ŚWIECIE

01

OGÓLNE INFORMACJE

OD KILKU MILIONÓW DO NAWET 100 MILINÓW LICZBY GATUNKÓW

NA 1 CZŁOWIEKA PRZYPADA MILIARD OSOBNIKÓW

STANOWIĄ ONE 75% WSZYSTKICH GATUNKÓW ZWIERZĄT

OPANOWAŁY ONE WSZYSTKIE EKOSYSTEMY LĄDOWE ORAZ PRZYSTOSOWAŁY WTÓRNIE DO ŻYCIA W WODZIE

NAJWIĘKSZE OWADY NA ŚWIECIE

Meganeuropsis

MEGANISOPTERA W PORÓWNANIU Z LUDŹMI

OBECNIE NAJDŁUŻSZY OWAD ŚWIATA

Phryganistria chinensis Zhao (należący do owadów patyczakowatych)

Mierzy on dokładnie 62, 4 cm długości

Został odkryty w Chinach w 2014 r.

NAJWIĘKSZA WAŻKA NA ŚWIECIE

Megaloprepus caerulatus (należy do rodziny Pseudostigmatidae)

Rozpiętość jej skrzydeł wynosi ok. 19 cm

Występuje na terenach Ameryki Środkowej

NAJWIĘKSZE CHRZĄSZCZE NA ŚWIECIE

Rohatyniec herkules (z rodziny poświętnikowtych)

Osiągnął rozmiar 17,1 cm

W naturalnych środowisku rohatyńce występują na Karaibach oraz w północnej części Ameryki Południowej

AMAZOŃSKI OLBRZYM

Titanus giganteus (20 CM)

NAJWIĘKSZA MODLISZKA NA ŚWIECIE

Modliszka olbrzymia (Plistospilota guineensis)

Nawet do 15 cm długości

Głodna modliszka może zaatakować małego ptaka lub mysz

NAJWIĘKSZY MOTYL NA ŚWIECIE

Motyl Królowej Aleksandry (Ornithoptera alexandrae)

Rekordowy okaz samicy o rozpiętości skrzydeł 27.3 cm

Gatunek ten jest pod ochroną, gdyż jest zagrożony wyginięciem

NAJMNIEJSZE OWADY NA ŚWIECIE

Dicopomorpha echmepterygis

MIKROSKOPIJNE BŁONÓWKI MEGAPHRAGMA MYMARIPENNE

NAJBARDZIEJ JADOWITY OWAD

Pogonomyrmex Maricopa

wystarczą jej 3 ukłucia, aby zabić pół kilogramowego szczura

ŚRODOWISKO ŻYCIA

75%

WSZYSTKICH GATUNKÓW

10 MLD OWADÓW NA 1 KM2

OWADY SĄ OBECNE NA CAŁYM ŚWIECIE

Spotyka się je na lądzie, w wodzie, powietrzu, pod ziemią, na organizmach roślinnych i zwierzęcych, w ich odchodach i na zwłokach, w strefach zimnych, gorących i umiarkowanych.

02

POZYTYWNE I NEGATYWNE ZNACZENIE W PRZYRODZIE

• Najczęściej za zapylenie jednej rośliny odpowiada kilka gatunków owadów, np. pszczoła miodna, pszczoła dzika i trzmiel.

• Tylko w Europie od zapylania przez owady uzależnione jest ponad 4 tys. odmian warzyw.

• Pszczoły zapylają 70 proc. gatunków roślin, które gwarantują 90 proc. pożywienia.

• Od pszczół zależą uprawy roślin przemysłowych, przede wszystkim rzepaku, gdzie korzyści dla rolnictwa szacuje się na 600 mln zł.

ZAPYLANIE ROŚLIN

POZYTYWNE ZNACZNIE W PRZYRODZIE:

UCZESTNICTWO W PROCESACH GLEBOTWÓRCZYCH

WAŻNY ELEMENT POŻYWIENIA DLA INNYCH ZWIERZĄT

UTRZYMANIE RÓWNOWAGI BIOCENTYCZNEJ

ROZSIEWANIE NASION

REGULACJA LICZEBNOŚCI INNYCH ZWIERZĄT

KONSUMENCI I RZĘDU

NAPOWIETRZANIE I URZYŹNIANIE GLEBY

MYRMEKOCHORIA

Zjadają je głównie ptaki (ale także inne owady, wije, pajęczaki, ryby, płazy, niektóre gady i wiele ssaków).

Około 150 gatunków europejskich roślin ma elajosomy, dzięki którym nasiona mogą być transportowane przez mrówki na odległość nawet do 20–70 metrów.

Systemy podziemnych korytarzy wzbogacają glebę w substancje organiczne i wpływają na skład mikroflory.

Niektóre owady pasożytnicze zmniejszają liczebność swych roślinożernych kolegów będących szkodnikami upraw człowieka.

NEGATYWNE ZNACZNIE W PRZYRODZIE:

SZKODNIKI ZWIERZĄT I LUDZI

ZANIECZYSZCZAJĄ ŻYWNOŚĆ

SZKODNIKI LASÓW

SZKODNIKI ROŚLIN

NISZCZĄ M.IN. UPRAWY, LASY

MOGĄ PRZENOSIĆ NA NIE RÓŻNE CHOROBY

SĄ UCIĄŻLIWE, PRZENOSZĄ GROŹNE CHOROBY

MARNOTRASTWO ŻYWNOŚCI

- liczne uszkodzenia młodych pędów i liści -wstrzymanie wzrostu -pojawianie się przebarwień i galasów -usychania liści, pędów i całych roślin.

- często powodują bolące lub swędzące ukoszenia- mogą być bardzo niebezpieczne

-zamieszkują miejsca niehigieniczne, tam gdzie woda i jedzenie- przenoszą szkodliwe bakterie, mogą być przyczyną poważnych chorób

Barczatka sosnówka to szkodnik przede wszystkich litych drzewostanów sosnowych, puszcz i borów rosnących na ubogich siedliskach

03

APOKALIPSA OWADÓW

GŁÓWNE PRZYCZYNY SPADKU LICZEBNOŚCI OWADÓW:

• INTENSYWNE ROLNICTWO
• ZANIKANIE RÓŻNORODNOŚCI ROŚLIN
• URBANIZACJA

• PESCYTYDY
• INWAZYJNE GATUNKI OBCE
• ZMIANY KLIMATU

OWADY PRZENOSZĄCE CHOROBY

CHOROBA KOCIEGO PAZURA

TRYPANOSOMOZA AFRYKAŃSKA

chorobA powodowanA przez wiciowce - Trypanosoma brucei, które na człowieka przenoszone są przez muchę tse-tse.

pchły przenoszą chorobę pomiędzy kotami, CZŁOWIEK MOŻE SIĘ ZARAZIĆ PO ZADRAPANIU PRZEZ KOTA

04

01

pchła

mucha tse-tse

LEISZMANIOZA

DENGA

Wirus jest przenoszony na ludzi przez ukąszenia zarażonych samic komarów.

przenoszona przez krwiopijne samice muchówek z rodzaju Phlebotomus i Lutzomyia

05

02

komar tygrysi

muchówka

CZERWONKA BAKTERYJNA

MALARIA

Przenoszona jest przez ukłucia komarów w tropikalnych i subtropikalnych strefach klimatycznych.

MUCHY MOGĄ PRZENOSIĆ BAKTERIE Shigella WYWOŁUJĄCE TĘ CHOROBĘ

MUCHA DOMOWA

03

06

komar

CHOROBA KOCIEGO PAZURA

LEISZMANIOZA

MALARIA

Trypanosomoza afrykańska

denga

czerwonka bakteryjna

05

DLACZEGO JEST AŻ TAK DUŻO OWADÓW?

06

MODYFIKACJE ODNÓŻY

ODNÓŻA TUŁOWIOWE

Rodzaje aparatów gębowych

APARAT GRYZĄCY (NP. KARALUCHA)

Umożliwia pobieranie pokarmu stałego

APARAT Kłująco-ssący (NP. komara)

Pozwala na przebicie powłoki ciała, a następnie pobranie soków roślin lub płynów ciała zwierząt.

APARAT gryząco-liżący (NP. u pszczół i trzmieli)

Część aparatu gębowego przekształciła się w języczek, który umożliwia wysysanie nektaru. Zachowane zostały żuwaczki, które umożliwiają odrywanie i rozdrabnianie pokarmu.

APARAT ssący (NP. u motyli)

Umożliwia wysysanie nektaru kwiatów.

APARAT Liżący (NP. u muchy)

Języczek zakończony ruchomą tarczą gębową umożliwia zlizywanie płynnego, półpłynnego, stałego pokarmu.

odnóże bieżne (NP. u muchy)

Jest wydłużone i cieńkie, zwykle zakończone pazurkami, czasem przylgami, które umożliwiają poruszanie się po płaskich powierzchniach (śliskich)

odnóże pływne (NP. pluskwiaka wodnego)

Jest spłaszczone, szerokie goleń, stopa, biodro oraz włoski w celu zwiększenia powierzchni pływnej

odnóże grzebne (NP. turkucia podjadka)

Odnóże jest zwiększone oraz umięśnione, krótka masywna stopa z ząbkami ułatwia odgarnianie ziemi.

odnóże chwytne (NP. modliszki)

Ma wydłużone biodro oraz aparat chwytny utworzony przez udo i goleń, co umożliwia chwytanie oraz przytrzymywanie ofiar.

odnóże skoczne (NP. konika polnego)

Jest długie i ma bardzo dobrze umięśnione udo co umożliwia skoki na duże odległości, ma stopę z haczykami.

odnóże do zbierania pyłku (NP. pszczoły)

Odnóże posiada koszyczek i włoski aby do nich przyczepiał się pyłek.

07

JAK PORUSZAJĄ SIĘ OWADY?

PLUSKWIAKI ŻYJĄCE W WODZIE

OWADY ZE SKRZYDŁAMI NP. OSY

RYBIKI

SKRZYDŁA PIERWOTNE

obie pary skrzydeł są tej samej struktury, wielkości i kształtu, NP. U WAŻEK

Przodomotoryczność

skrzydła pierwszej pary są większe od skrzydeł drugiej pary

tyłomotoryczność

druga para skrzydeł jest większa od pierwszej pary

ŻYŁKI W SKRZYDŁACH OWADA:

PRZEZMIANKI

stymulatory lotu

informują też owada o położeniu ciała podczas lotu

muchówki przekształciły 2 parę skrzydeł w tzw. przezmianki

PRZERZUTKA (Archaeognatha)

U JAKICH OWADÓW NIE WYSTĘPUJĄ SKRZYDŁA?

U OWADÓW BEZSKRZYDŁYCH

U OWADÓW prowadzących drapieżny tryb życia, np. wszoły, wszy, pchły czy pluskwiaków

lot owadów

• RÓŻNICA CIŚNIEŃ UMOŻLIWIA OWADOM LOT

• ISTNIEJĄ RÓŻNE TYPY LOTU OWADA

• Szybkość lotu owadów waha się od kilku do ponad 100 km/h.

08

CZYM ODŻYWIAJĄ SIĘ OWADY?

09

Jak owady bronią się przed zjedzeniem?

MIMIKRA

KAMUFLAŻ

10

jak owady się ze sobą komunikują?

11

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

• Wszystkie owady są rozdzielnopłciowe
• Czasami występuje u nich wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy
• Pokładełko u samic służy do składania jaj
• Rozwój złożony z przeobrażeniem zupełnym lub niezupełnym

ROZWÓJ Z PRZEOBRAŻENIEM NIEZUPEŁNYM

ROZWÓJ Z PRZEOBRAŻENIEM ZUPEŁNYM

12

CIEKAWOSTKI O OWADACH

Za śmierć blisko połowy ludzi na świecie odpowiadają pośrednio lub bezpośrednio komary.

Niektóre gatunki mrówek porywają larwy innych gatunków mrówek w celu uczynienia z nich niewolnic, które budują schronienie i przynoszą pokarm tym pierwszym.

Szarańcza może tworzyć chmary złożone z kilku miliardów osobników! Przelot takiego stada trwa kilka dni. Po drodze owady zjadają całą roślinność jaką spotkają.

Pchła może skoczyć na odległość 200 razy dłuższą niż wynosi jej długość! Może skoczyć na wysokość 20 cm i odległość 2m.

Większość gatunków pszczół może użądlić w obronie tylko raz. Owad po wbiciu w ciało ofiary żądła już nie może go wyjąć, rozrywa odwłok, po czym umiera.

KONIEC

Prezentację przygotowali: Małgorzata Then Jacek Wrona