Pieśń świętojańska o sobótce

Jan Kochanowski"Pieśń świętojańska o sobótce"

Temat: Sielanka życia wiejskiego.

Cel: -przedstawiasz wizję życia wiejsckiego ukazaną przez Kochanowskiego. - poznasz pieśń jako gatunek liryki - porozmawiasz o zaletach życia na wsi w czasach Kochanowskiego

Iwona Sulej

Życie na wsi czy życie w mieście?

Zapisz po dwa argumenty przemawiające za życiem na wsi i w mieście.

Kontekst

Pieśń świętojańska o sobótce to cykl 12 utworów, w których Jan Kochanowski przedstawił obrzęd sobótki. Sobótka, nazywana inaczej Nocą Kupały, była ludowym świętem obchodzonym w noc świętojańską(23/24 czerwca).W tym czasie palono ogniska, śpiewano, tańczono. Dziewczyny rzucały wianki i zioła lecznicze na wodę, aby ją obłaskawić. Z czasem zwyczaj ten był związany z wróżbą zamążpójścia (dziewczęta, których wianki były wyłowione przez chłopców, mogły spodziewać się ślubu.

"Pieśń świętojańska o sobótce" to cykl 12 pieśni wydanych już po śmierci poety, a napisanych w Czarnolesie. Dwanaście pieśni jest śpiewanych przez odświętnie przybrane dwanaście panien. Zawierają pochwałę spokojnego, wiejskiego życia oraz walorów miłości małżeńskiej i cudownej mocy poezji.

Najbardziej popularna w całym cyklu utworów Jana Kochanowskiego jest pieśń Panny XII.

Odczytajcie "Pieśń świętojańską o sobótce (Panna XII)". W trakcie lektury pieśni zwróćcie uwagę na przypisy, które tłumaczą niezrozumiałe wyrazy. Podręcznik, str. 79 - 80

"Pieśń świętojańska o sobótce"

Wsi spokojna, wsi wesoła, Który głos twej chwale zdoła? Kto twe wczasy, kto pożytki Może wspomnieć za raz wszytki? Człowiek w twej pieczy uczciwie Bez wszelakiej lichwy żywię; Pobożne jego staranie I bezpieczne nabywanie. Inszy się ciągną przy dworze Albo żeglują przez morze, Gdzie człowieka wicher pędzi, A śmierć bliżej niż na piędzi.

Najdziesz, kto w płat język dawa, A radę na funt przedawa, Krwią drudzy zysk oblewają, Gardła na to odważają. Oracz pługiem zarznie w ziemię; Stąd i siebie, i swe plemię, Stąd roczną czeladź i wszytek Opatruje swój dobytek. Jemu sady obradzają, Jemu pszczoły miód dawają; Nań przychodzi z owiec wełna I zagroda jagniąt pełna.

W rzece ma gęste więcierze, Czasem wędą ryby bierze; A rozliczni ptacy wkoło Ozywają się wesoło. Stada igrają przy wodzie, A sam pasterz, siedząc w chłodzie, Gra w piszczałkę proste pieśni; A faunowie skaczą leśni. Zatym sprzętna gospodyni O wieczerzej pilność czyni, Mając doma ten dostatek, Że się obejdzie bez jatek.

On łąki, on pola kosi, A do gumna wszytko nosi. Skoro też siew odprawiemy, Komin wkoło obsiędziemy. Tam już pieśni rozmaite, Tam będą gadki pokryte, Tam trefne plęsy z ukłony, Tam cenar, [tam] i goniony. A gospodarz wziąwszy siatkę Idzie mrokiem na usadkę Albo sidła stawia w lesie; Jednak zawżdy co przyniesie.

Ona sama bydło liczy, Kiedy z pola idąc ryczy, Ona i spuszczać pomoże; Męża wzmaga, jako może. A niedorośli wnukowie, Chyląc się ku starszej głowie, Wykną przestawać na male, Wstyd i cnotę chować w cale. Dzień tu, ale jasne zorze Zapadłyby znowu w morze, Niżby mój głos wyrzekł wszytki Wieśne wczasy i pożytki.

VERSUS 01

+info

Do kogo zwraca się podmiot liryczny? Co jest celem wypowiedzi?

Jakim zajęciom, zawodom przeciwstawia życie ieszkańca wsi?

Wymień obowiązki gospodarza i gospodyni. Czemu służy ich praca?

Jak mieszkańcy wsi organizują sobie czas po pracy?

Jak rozumiesz słowa: A niedorośli wnukowie/ Chyląc się ku starszej głowie,/Wykną przestawać na małe?

Pieśń - utwór stroficzny o regularnej budowie i wyrazistym rytmie, który jest oparty na jednakowej liczbie sylab w wersach i stałym układzie rymów. W pieśniach często występują refren oraz powtórzenia.

Z ilu strof składa się wiersz? Jaka jest długość wersów? Jaki jest układ rymów? Czy ilość sylab (zgłosek) w wersie jest stała? Co wpływa na rytmiczność utworu? Co możemy powiedzieć o języku utworu? Czy w wierszu występują powtórzenia?

Jaki obraz życia na wsi przedstawiony przez Kochanowskie. Jaka to wizja?