Pan Tadeusz

Adam mickiewicz

pan tadeusz

czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem.

start

prezentacja

index

1. Księgi - streszczenia

7. O autorze

2. Interpretacja tytułu

8. Źródła

3. Wątki

9. Autorki prezentacji

10. Podziękowania

4. Film

5. Bohaterowie

6. Czas i miejsce akcji

Księgi

Streszczenia

1. Gospodarstwo

7. Rada

2. Zamek

8. Zajazd

3. Umizgi

9. Bitwa

4. Dyplomatyka i łowy

10. Emigracja. Jacek

5. Kłótnia

11. Rok 1812

6. Zaścianek

12. Kochajmy się!

Przyszedł czas na kolację, która odbyła się w ruinach zamku, o który toczył się spór. Sędzia wygłosił naukę o grzeczności.Wtem weszła nowa osoba- Telimena. Zaczęły się szmery i kłótnia między Asesorem i Rejentem o charty- Kusego i Sokoła. Podkomorzy (przyjaciel Sędziego) wpadł na pomysł rozstrzygnięcia sporu o charty i zapowiedział na następny dzień polowanie.

1. Gospodarsto

Księga ropoczyna się inwokacją.

Do dworku powraca młodzieniec- Tadeusz Soplica, który „w dalekim mieście kończył nauki”. Wpada do domu i ogląda każdy kąt.W końcu wszedł do komnaty gdzie mieszkał, gdy był dzieckiem, lecz ze zdziwieniem odkrył, że mieszka tu teraz jakaś kobieta.

2. Zamek

Zaczynają się przygotowania do polowania, które zarządził Podkomorzy, aby rozstrzygnąć spór, który pies jest lepszy. W między czasie Hrabia, który jechał lasem ujrzał Gerwazego. Obaj idą do zamku, gdyż Hrabia chce się pogodzić z Soplicami i oddać im zamek, a Gerwazy nie chce się zgodzić. Gerwazy opowiada historię Stolnika Horeszki, który zginął podczas ataku Moskali na zamku, a zginął z ręki Soplicy. Po namyśle Hrabia chce zerwać wszelkie układy z Soplicą.

Ruiny zamku Horeszków

3. Umizgi

Hrabia zobaczył Zosię, która zabawiała dzieci i karmiła ptactwo. Uważal Zosie za piękną dziewczynę a świat wokół niej był baśniowy. Goście Sędziego Soplicy zbierali grzyby w pobliskim gaju. Hrabia nie znał tego zwyczaju. Wojski zbiera muchomory, Telimena znudzona grzybobraniem spaceruje po lesie. Telimena oddala się od innych. Idzię do Świątyni Dumania. Tadeusz zmierza dyskretnie w stronę świątyni dumania Telimeny. Sędzia go jednak uprzedza. Siada na kamieniu przed Telimeną i zwierza jej się ze swoich trosk. Otóż chciałby, by Tadeusz, którego Sędzia zamierza uczynić dziedzicem swojej fortuny, ożenił się z Zosią. Po grzybobraniu szlachta udała się na obiad do Sędziego, podczas którego serwowano chłodnik litewski. Gajowy przynosi wieści o niedżwiedziu. Ustalono że nastepnego dnia odbędzie się polowanie.

Chłodnik Litewski

Celny strzał powala rozjuszone zwierzę. Wojski gra na rogu hejnał myśliwski, który kończy polowanie. Przy zabitym niedźwiedziu wybucha kłótnia pomiędzy Asesorem i Rejentem. Spierają się o to, który z nich zabił zwierzę. Godzi ich Gerwazy, który rozcina łeb zwierzęcia, wyjmuje z niego kulę i opowiada, że ksiądz Robak widząc niebezpieczeństwo zagrażające życiu Hrabiego i Tadeusza, wyrwał klucznikowi z ręki flintę i zabił bestię. Dodaje też, że znał tylko jednego strzelca, który potrafił tak strzelać: Jacka Soplicę. Później następuje myśliwska biesiada, na której spozywano bigos. Wojski opowiada historię o Domeyce i Doweyce.

4. Dyplomatyka i łowy

W Soplicowie trwają przygotowania do polowania. Tadeusz nieco zaspał, budzi go Zosia. Młodzieniec próbuje dogonić myśliwych, którzy mieli się zebrać przy dwóch karczmach. Pierwsza z nich należy do Horeszków, druga - do Sopliców, obie zaś dzierżawi Żyd Jankiel. W starej karczmie siedzi ksiądz Robak wraz z drobną szlachtą i chłopami. Nakłania słuchaczy do opowiedzenia się za Napoleone. Bernardyn dostrzega pędzącego na koniu Tadeusza i natychmiast opuszcza karczmę podążając za młodzieńcem. Myśliwi rozstawieni oczekują już na niedźwiedzia. W pewnym momencie zwierz pojawia się i szarżuje wprost na Hrabiego i Tadeusza.

Dochodzi do bójki pomiędzy nim a stronnikami Sopliców. Hrabia wycofuje się z sali, a za nim podąża Gerwazy, jednak po chwili klucznik pojawia się na chórze i zaczyna rzucać w gości piszczałkami organów. Wywołuje to panikę wśród zebranych, którzy uciekają z zamku. Gerwazy w rozmowie z Hrabią rzuca propozycję, aby dokonać zajazdu na Soplicowo.

5. KłÓtnia

Telimena stroi Zosię i postanawia przedstawić ją towarzystwu. Tadeusz wita się z dziewczyną i rozpoznaje w niej tajemniczą postać z ogrodu. Telimena zauważa, że Zosia wywarła na młodzieńcu duże wrażenie. Tadeusz ucieka do świątyni dumania. Spotyka tam Telimenę, która siada przez nieuwagę na mrowisku. W zamku odbywa się wieczerza, jednak wśród biesiadników panuje ogólne przygnębienie. Tadeusz dostrzega braki w urodzie Telimeny. Hrabia kieruje do Sędziego aluzję dotyczącą zamku. Podkomorzy zabiera głos pragnąc zażegnać odradzający się spór. Nagle na salę wchodzi Gerwazy i zaczyna nakręcać stare zegary. Zarzuca Hrabiemu, że ten ucztuje wspólnie z Soplicami.

6. Zaścianek

Następnego ranka Sędzia daje Protazemu pozew, który woźny ma zanieść do zamku i wręczyć Hrabiemu i Gerwazemu. W tym czasie do Sędziego przybywa ksiądz Robak. Mówi, że Telimena uwodzi Tadeusza, a od Sędziego dowiaduje się o kłótni i pojedynku, który ma się odbyć pomiędzy Podkomorzym i Hrabią. Namawia Sędziego do zgody tłumacząc, że spór może się odbić ujemnie na przygotowywanym powstaniu litewskim. Sędzia obiecuje wreszcie pogodzić się z Hrabią, ale pod warunkiem, że to Hrabia poprosi o zgodę. Protazy wchodzi do zamku, ale nikogo tam nie zastaje. Okazuje się, że Hrabia wraz z klucznikiem udali się do Dobrzyna, gdzie radzą nad tym, czy chwycić za broń. Maciek nad Maćkami zwany też Kurkiem na kościele, głowa rodu, ma podjąć decyzję o rozpoczęciu powstania.

7. rada

Nadjeżdża Hrabia. Gerwazy prowadzi szlachtę do karczmy, gdzie następuje pijatyka. Jankiel, Bartek Prusak i kilku ich stronników odłącza się od rozhałasowanego towarzystwa i wymyka się chyłkiem z karczmy. Hrabia zaś wraz z Gerwazym przygotowują szlachtę do zajazdu.

Bartek Prusak chwali Napoleona i Francuzów. Maciek wypytuje przybyłych o szczegóły dotyczące liczebności i miejsca, w którym znajdują się wojska francuskie. Bartek Prusak radzi zaczekać na księdza Robaka. Maciej zwany Kropicielem chce bezzwłocznie przystąpić do walki. Szlachta dzieli się na dwa obozy, między którymi wywiązuje się kłótnia. W tym momencie przybywa Gerwazy, który zręcznie manipulując słowami księdza Robaka dotyczącymi powstania, kieruje nienawiść szlachty przeciwko Soplicom. Bartek podejrzewa Gerwazego o podstęp i staje w obronie Sędziego. Po jego stronie opowiada się również Jankiel twierdząc, że u Sopliców w wiosce stoi rosyjskie wojsko, natomiast o Francuzach nic jeszcze nie słychać. Gerwazy jednak wyrzuca Jankiela i podburza szlachtę przeciwko Sędziemu.

Słudzy Hrabiego chwytają młodzieńca i prowadzą go do Soplicowa. Z dworku wyprowadzają zaś Sędziego. Bójka wisi w powietrzu. Asesor grozi, że wezwie na pomoc wojska rosyjskie. W ślad za Hrabią przybywają Dobrzyńscy. Gerwazy domaga się, aby Sędzia zrezygnował ze swych roszczeń do zamku. Protazy protestuje przeciwko gwałtowi i podstępnie ucieka. Szlachta plądruje dwór i urządza sobie ucztę zakończoną pijatyką, po której wszyscy zasypiają.

8. Zajazd

W Soplicowie goście wychodzą po kolacji na dziedziniec i przysłuchują się koncertowi ptaków i żab. Na niebie pojawiła sie kometa, która interpretowana była jako znak głodu lub wojny. Tadeusz podpatruje przez dziurkę od klucza spotkanie księdza Robaka z Sędzią. Bernardyn wyznaje, że jest ojcem Tadeusza (ale Tadeusz tego nie słyszy) i oświadcza, że musi jechać do Dobrzyna, aby powstrzymać wybuch powstania, gdyż Francuzi są jeszcze zbyt daleko. Po jego odejściu do pokoju Sędziego wchodzi Tadeusz i wyznaje, że kocha się w Zosi, ale z powodu popełnionych przez siebie błędów będzie musiał opuścić Soplicowo. Wracając do swego pokoju spotyka Telimenę, która czyni mu wyrzuty, że chce ją porzucić. Niewiasta pragnie pojechać razem z nim, jednak Tadeusz pozostawia ją i biegnie nad staw. Obawia się on, że Zosia zostanie żoną Hrabiego i postanawia się utopić. Nad staw przybywa Hrabia, który podsłuchał rozmowę Tadeusza z Telimeną.

Pojedynek zostaje przerwany zdradzieckim strzałem wymierzonym w Tadeusza. Bój rozpoczyna się ponownie. Ksiądz Robak ratuje życie Gerwazemu. Rykow widząc swą porażkę przerywa walkę i proponuje rozejm oraz obronę dla szlachty polskiej na wypadek, gdyby Płut poskarżył się carowi. Obie strony wspólnie zajmują się rannymi i odnajdują majora, który schował się ze strachu w pokrzywy.

9. Bitwa

Do Soplicowa przybywa batalion Rosjan dowodzonych przez majora Płuta i kapitana Rykowa. Wojsko wiąże powrozami śpiącą szlachtę. Major poufnie proponuje Sędziemu uwolnienie szlachty pod warunkiem, że wypłaci mu okup wynoszący tysiąc rubli od głowy. W pewnym momencie pojawia się ksiądz Robak wraz z Maćkiem, Mickiewiczem i Zanem, przebranymi za chłopów. Bernardyn zaprasza Rosjan na ucztę. Żołnierze upijają się. W domu natomiast wybucha kłótnia pomiędzy oficerami rosyjskimi a Tadeuszem. Tadeusz policzkuje majora, co staje się sygnałem do rozpoczęcia bitwy. Soplicowie uwalniają Dobrzyńskich i rozdają im broń ukrytą na wozach. Szlachta powoli wypiera Moskali z podwórza. Robak proponuje Rykowowi, aby się poddał. Ten jednak rzuca swych żołnierzy do walki. W czasie jej trwania ksiądz Robak, który zasłonił własnym ciałem Hrabiego, zostaje ranny. Płut wyzywa Tadeusza na pojedynek, ale nie staje sam, lecz w zastępstwie wysyła Rykowa. W odpowiedzi na to do walki staje Hrabia.

10. Emigracja. Jacek

Po wyjeździe szlachty bernardyn prosi o przybycie księdza. W izbie pozostają oprócz rannego jedynie Sędzia i Gerwazy. Robak wyznaje, że to on jest Jackiem Soplicą i opowiada swe dzieje: miłość do córki Stolnika - Ewy, zabójstwo Stolnika, swoje późniejsze pijaństwo, mające pozwolić mu zapomnieć o ukochanej, nieszczęśliwe małżeństwo i poświęcenie życia w walce o niepodległość Polski. Gerwazy oznajmia, że Stolnik przed śmiercią przebaczył swemu zabójcy. W pewnym momencie przybywa Jankiel z listem do Jacka. W piśmie znajduje się wiadomość, że rozpoczęła się właśnie wojna Napoleona z Rosją. W chwilę po odczytaniu listu przybywa ksiądz z Najświętszym Sakramentem. Jacek umiera pogodzony z ludźmi i z Bogiem.

Następnego dnia do rannego bernardyna przybywają: Podkomorzy, Sędzia, Gerwazy i kapitan Rykow. Wspólnie omawiają warunki polubownego załatwienia sprawy zajazdu na Sopliców i walki z Moskalami. Rykow dopytuje się o Płuta. Gerwazy stwierdza, że major na pewno będzie milczał. Rykow opuszcza izbę, natomiast ksiądz Robak nakazuje wezwać szlachtę. Mówi do zebranych, że Maciej Chrzciciel, Tadeusz, Konewka i Brzytewka - bohaterowie bitwy z Rosjanami - opuszczą Soplicowo i uciekną za Niemen. Pozostali obciążą całą winą nieobecnych i w ten sposób sprawa będzie rozwiązana. Szlachta szykuje się do odjazdu. Tadeusz żegna się z Zosią prosząc ją o pamięć i modlitwę. Niespodziewanie zjawia się Hrabia wraz z Telimeną. Pragnąc zostać bohaterem również decyduje się na wyjazd. Telimena ofiarowuje mu na pamiątkę swą kokardę.

11. Rok 1812

Tadeusz, który również przybył z polskim wojskiem, ma się ożenić z Zosią. Fakt ten będzie zakończeniem zatargu Horeszków z Soplicami. Po drodze do domu, w polu, Wojski spostrzega zająca. Kusy i Sokół zrywają się do pogoni i oba równocześnie chwytają ofiarę. Na tym kończy się spór Asesora z Rejentem. Goście gromadzą się w wielkiej sali zamku. Nadchodzi Sędzia, a za nim pierwsza para narzeczonych - Tadeusz z Zosią. Wśród gości Tadeusz Wchodzi druga para narzeczonych - Asesor i Tekla Hreczeszanka. Goście oczekują jeszcze na trzecią parę.

Wiosną tego roku Napoleon wkracza ze swymi wojskami na Litwę. Do Soplicowa przybywają generałowie: Dąbrowski, Kniaziewicz, Małachowski, Giedrojć i Grabowski, wiodący ze sobą polskie wojska. Na cześć wodzów Wojski przygotowuje wspaniały, wystawny “obiad polski”. W dzień Najświętszej Panny Kwietnej ksiądz odprawia mszę świętą, w której uczestniczą generałowie, żołnierze oraz okoliczna ludność. Podkomorzy wygłasza mowę, w której powiadamia, że Napoleon wyzwala właśnie Litwę. Później dokonuje rehabilitacji Jacka Soplicy, opowiadając o jego bohaterskich czynach, którymi ten nawrócony grzesznik zmazał swoje winy. Oznajmia też, że za dzieła, których dokonał, zmarły Jacek został odznaczony przez Napoleona Legią Honorową. Następnie Podkomorzy wiesza order na grobie bernardyna. W Soplicowie dochodzi do pojednania między Gerwazym a Protazym.

Tadeusz pyta Zosię, czy wyrazi zgodę na uwłaszczenie chłopów. Dziewczyna zgadza się bez oporów, snuje plany wspólnego gospodarzenia we własnym dworze. Gerwazy ofiarowuje Zosi i Tadeuszowi skarb ukryty dotychczas w zamku oraz swe własne oszczędności. Rozpoczyna się zabawa. Przybywają muzykanci. Jankiel na prośbę Zosi daje wspaniały koncert na cymbałach, w którym słuchacze odnajdują obraz historii ostatnich lat: uchwalenie Konstytucji 3 maja, Targowicę, rzeź Pragi, utworzenie Legionów Polskich we Włoszech i przybycie Dąbrowskiego na Litwę. Książkę kończy polonez, w którym biorą udział wszyscy zebrani.

12. Kochajmy się!

Rozpoczyna się uczta.Wojski objaśnia gościom malowane na wspaniałym serwisie sceny z życia szlacheckiego i wspomina czasy świetności Rzeczypospolitej szlacheckiej. Wchodzi Maciek nad Maćkami, zasiada przy stole i zaczyna rozmawiać z generałami Dąbrowskim i Kniaziewiczem. W sali pojawia się Gerwazy, wita się z generałami i demonstruje im swój wielki rapier, zwany Scyzorykiem. Zebrani kolejno próbują wykonać rapierem różne cięcia, jednak tylko generał Kniaziewicz potrafi posługiwać się swobodnie ciężkim orężem. Zachwycony tym Gerwazy ofiarowuje mu Scyzoryk. Nagle do sali wchodzi trzecia para narzeczonych - Rejent i Telimena.

interpretacjatytułu

Historia szlachecka

z roku 1811 i 1812

Pan Tadeusz

czyli ostatni

wierszem

we dwunastu księgach

na Litwie

Zajazd

wątki

Spór o zamek

Książka zawiera trzy główne wątki

Perypetie miłosne Tadeusza

Losy Jacka Soplicy

Film

---------->

kliknij tutajaby obejrzeć film

Bohaterowie

Wojski Hreczecha Maciej Dobrzyński

Sędzia Soplica Jacek Soplica Tadeusz Soplica Telimena Stolnik Horeszko Gerwazy Rębajło Zosia Hrabia Asesor i Rejent Jankiel

Czas i miejsce akcji

Akcja ''Pana Tadeusza,, rozgrywa się na Litwie w dworku Soplicowie oraz w Dobrzynie. Rozpoczyna się latem 1811 roku (obejmuje pięć dni), kończy się wiosną roku 1812 (jeden dzień). Retrospekcje, czyli przypomnienia sięgają do ostatniego ćwierćwiecza osiemnastego wieku.

O autorze

Adam Bernard Mickiewicz – (1798-1855) polski poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof, działacz religijny, mistyk, organizator i dowódca wojskowy, nauczyciel akademicki Jego inne dzieła: -"Dziady." -"Oda do młodości." -"Romantyczność" -"Sonety krymskie." -"Reduta Ordona."

źródła

• Internet
• Wikipedia
• Książka ''Pan Tadeusz"
• Karty pracy z j.polskiego

Autorki prezentacji

beata Jankowska

Maja Fortuna

Dziękujemyyza uwagę!