Pan Tadeusz

Adam Mickiewicz

"Pan Tadeusz"

by Zuzia Musiał

Co wiemy o utworze?

Tytuł: "Pan Tadeusz" Autor: Adam Mickiewicz Rodzaj literacki: Epopeja Gatunek literacki: Poezja epicka Epoka literacka: Romantyzm

Geneza

"Pan Tadeusz" powstał w czasie pobytu Adama Mickiewicza w Paryżu, w okresie, kiedy poeta przyglądał się z niepokojem sporom, jakie dzieliły polską emigrację polistopadową. Utwór miał się stać dla Mickiewicza sposobem na zapomnienie o kłótniach i bezustannych oskarżeniach, jakimi obrzucali się emigranci. Pisanie "Pana Tadeusza" było również dla poety pewnego rodzaju powrotem do kraju lat dziecięcych, do ojczyzny.

Film

Księga 1 - Gospodarstwo

Do Soplicowa przyjeżdża Tadeusz po 10 latach z Wilna. Wchodząc do swojego pokoju jest zaskoczony widząc, że zamieszkuje go jakaś kobieta. Panicza wita Wojski, który jest jego przyjacielem. Na uczcie w zamku Sędzia wygłosił naukę o grzeczności, w której podkreślił zasady dobrego wychowania, które powinien każdy znać, ponieważ poprzez grzeczność okazujemy szacunek do siebie i innych. Podczas kolacji Telimena uwodzi Tadeusza, Asesor z Rejentem toczą spór o to czyj chart dopadł zająca.

Księga 2 - Zamek

Odbyło się polowanie, jednak nie doprowadziło do rozstrzygnięcia sporu, gdyż zając wymknął się obu psom. Hrabia jedzie do zamku, gdzie Klucznik Gerwazy opowiada mu historię zamku- swoją wersje wydarzeń o na temat historii miłości Jacka Soplicy i Ewy oraz zabójstwa Stolnika. Telimena flirtuje z Tadeuszem, opowiada mu o swym życiu i sukcesach towarzyskich osiągniętych w Petersburgu. Wojski krytykuje kłótnię toczącą się pomiędzy Asesorem i Rejentem, którzy dają w ten sposób zły przykład młodzieży. Stwierdza też, że w obecnych czasach polowania są jedynym celem życia szlachty. Telimena proponuje spacer po lesie połączony z grzybobraniem.

Księga 3 - Umizgi

Hrabia wracając z lasu dostrzega Zosią i jest zachwycony jej urodą próbuje nawiązać rozmowę. Dziewczyna jednak odchodzi a Hrabia dołąca do grzybobrania. Telimena zmierza do Świątyni Dumanii a za nią skrada się Tadeusz. Wyprzedza go jednak Sędzia i zwierza się kobiecie. Później Telimena wsuwa w rękę Tadeusza klucz od swego pokoju i liścik. Grzybobranie kończy się i wszyscy udają się na posiłek. Biesiadę przerywa gajowy, który oznajmia, że w lesie pojawił się niedźwiedź. Sędzia zarządza polowanie, a prowadzenie łowów powierza Wojskiemu.

Księga 4 - Dyplomatyka i Łowy

W Soplicowie trwają przygotowania do polowania. Tadeusz nieco zaspał, budzi go Zosia. Młodzieniec szybko ubiera się i próbuje dogonić myśliwych. Myśliwi rozstawieni przez Wojskiego oczekują już na niedźwiedzia. W pewnym momencie zwierz pojawia się i szarżuje wprost na Hrabiego i Tadeusza. Obaj uciekają. Hrabia upada, na niego zaś rzuca się niedźwiedź. Celny strzał powala rozjuszone zwierzę. Asesor i Rejent spierają się o to, który z nich śmiertelnie ranił zwierzę. Godzi ich Gerwazy, który rozcina łeb zwierzęcia, wyjmuje z niego kulę i opowiada, że ksiądz Robak. Później następuje myśliwska biesiada. Wojski opowiada historię o Domeyce i Doweyce.

Księga 5 - Kłótnia

Telimena stroi Zosię i postanawia przedstawić ją towarzystwu. Tadeusz wita się z dziewczyną i rozpoznaje w niej tajemniczą postać z ogrodu. Telimena zauważa, że Zosia wywarła na młodzieńcu duże wrażenie. Tadeusz ucieka do świątyni dumania. Spotyka tam Telimenę, która siada przez nieuwagę na mrowisku. Tadeusz dostrzega braki w urodzie Telimeny. erwazy i zaczyna nakręcać stare zegary. Zarzuca Hrabiemu, że ten ucztuje wspólnie z Soplicami. Dochodzi do bójki pomiędzy nim a stronnikami Sopliców. Gerwazy w rozmowie z Hrabią rzuca propozycję, aby dokonać zajazdu na Soplicowo.

Księga 6 - Zaścianek

Sędzia daje Protazemu pozew, który woźny ma zanieść do zamku i wręczyć Hrabiemu i Gerwazemu. o Sędziego przybywa ksiądz Robak. Mówi, że Telimena uwodzi Tadeusza, a od Sędziego dowiaduje się o kłótni i pojedynku, który ma się odbyć pomiędzy Podkomorzym i Hrabią. Namawia Sędziego do zgody. Protazy wchodzi do zamku, ale nikogo tam nie zastaje. Okazuje się, że wszyscy udali się do Dobrzyna, gdzie radzą nad tym, czy chwycić za broń. Maciek nad Maćkami ma podjąć decyzję o rozpoczęciu powstania. Przed domem Maćka zbiera się szlachta pochodząca z okolicznych zaścianków.

Księga 7 - Rada

Bartek Prusak chwali Napoleona i Francuzów. Opowiada też, jak walczył z Niemcami. Maciek wypytuje przybyłych o szczegóły dotyczące liczebności i miejsca, w którym znajdują się wojska francuskie. Bartek Prusak radzi zaczekać na księdza Robaka. Szlachta dzieli się na dwa obozy, między którymi wywiązuje się kłótnia. Przybywa Gerwazy, który zręcznie manipulując słowami księdza Robaka dotyczącymi powstania, kieruje nienawiść szlachty przeciwko Soplicom.

Księga 8 - Zajazd

W Soplicowie goście wychodzą po kolacji na dziedziniec i przysłuchują się koncertowi ptaków i żab. Wojski opowiada legendy związane z gwiazdami i ich konstelacjami. Opowiada też o komecie, która jest zwiastunem wojen, kłótni i nieszczęść. Opowieścią tą nawiązuje do minionych wydarzeń w zamku i kłótni z Hrabią. Tadeusz podpatruje przez dziurkę od klucza spotkanie księdza Robaka z Sędzią. Bernardyn wyznaje, że jest ojcem Tadeusza (ale Tadeusz tego nie słyszy) i oświadcza, że musi jechać do Dobrzyna. Szlachta plądruje dwór i urządza sobie ucztę zakończoną pijatyką, po której wszyscy zasypiają.

Księga 9 - Bitwa

Do Soplicowa przybywa batalion Rosjan dowodzonych przez majora Płuta i kapitana Rykowa. Ksiądz Robak zaprasza Rosjan na ucztę. Żołnierze upijają się. Tadeusz policzkuje majora, co staje się sygnałem do rozpoczęcia bitwy. W czasie jej trwania ksiądz Robak, który zasłonił własnym ciałem Hrabiego, zostaje ranny. ojedynek zostaje przerwany zdradzieckim strzałem wymierzonym w Tadeusza. Bój rozpoczyna się ponownie. Ksiądz Robak ratuje życie Gerwazemu. Rykow widząc swą porażkę przerywa walkę.

Księga 10 - Emigracja. Jacek

Do Jacka przybywają: Podkomorzy, Sędzia, Gerwazy i kapitan Rykow. Wspólnie omawiają warunki polubownego załatwienia sprawy zajazdu na Sopliców i walki z Moskalami. Rykow dopytuje się o Płuta. Gerwazy stwierdza, że major na pewno będzie milczał. Później okazuje się, że zginął on z ręki Gerwazego. Mówi do zebranych, że Maciej Chrzciciel, Tadeusz, Konewka i Brzytewka opuszczą Soplicowo. Tadeusz żegna się z Zosią prosząc ją o pamięć. Kwestarz wyznaje, że to on jest Jackiem Soplicą i opowiada swe dzieje.Gerwazy oznajmia, że Stolnik przed śmiercią przebaczył swemu zabójcy. Jacek umiera pogodzony z ludźmi i z Bogiem.

Księga 11 - Rok 1812

Wiosną tego roku Napoleon wkracza ze swymi wojskami na Litwę. Do Soplicowa przybywają generałowie: Dąbrowski, Kniaziewicz, Małachowski, Giedrojć i Grabowski. Wojski przygotowuje wspaniały, wystawny obiad polski. Podkomorzy wygłasza mowę, w której powiadamia, że Napoleon wyzwala właśnie Litwę. Później dokonuje rehabilitacji Jacka Soplicy. zmarły Jacek został odznaczony przez Napoleona Legią Honorową. W Soplicowie dochodzi do pojednania między Gerwazym a Protazym. Tadeusz, który również przybył z polskim wojskiem, ma się ożenić z Zosią. Goście gromadzą się w wielkiej sali zamku. Nadchodzi Sędzia, a za nim pierwsza para narzeczonych - Tadeusz z Zosią. Wchodzi druga para narzeczonych - Asesor i Tekla. Goście oczekują jeszcze na trzecią parę.

Księga 12 - Kochajmy się!

Rozpoczyna się uczta. Wojski objaśnia gościom malowane na wspaniałym serwisie sceny z życia szlacheckiego i wspomina czasy świetności Rzeczypospolitej szlacheckiej. Na znak Wojskiego lokaje wnoszą potrawy. Tadeusz pyta Zosię, czy wyrazi zgodę na uwłaszczenie chłopów. Dziewczyna zgadza się. Jankiel na prośbę Zosi daje wspaniały koncert na cymbałach, w którym słuchacze odnajdują obraz historii ostatnich lat: uchwalenie Konstytucji 3 maja, Targowicę, rzeź Pragi, utworzenie Legionów Polskich we Włoszech i Mazurek Dąbrowskiego. Scenę kończy polonez.