Harreman funtzioko aparatu eta sistemak

Aparatu eta sistemak

ERLAZIO FUNTZIOA

Gorputza ezagutu!

Inma Unzueta

Hasi

3- Sistema endokrinoa

2- Nerbio sistema

1- Helburuak

AURKIBIDEA

4- Zentzume-nak

5-Lokomozio aparatua

6- Sistema inmunea

HELBURUAK

Ingurunera moldatzeko

Nerbio sistema, sistema endokrinoa, zentzumenak, aparatu lokomotorea eta sistema inmunea. Denen artean giza gorputzak harremanak sortzen ditu ingurunearekin. Badaki zer gertatzen den kanpoan, eta erantzunak prestatu eta aurrera eramaten ditu, hobeto moldatzearren ingurunera.

+ info

NERBIO SISTEMA

Bideotik hasierako 7:33 minutuak ikusi eta Cornell apunteak hartu . 24 ordu geroago (laburpena egin ostean) apunteen argazkia classroomera igo .

Amaitzean...

NERBIO SISTEMA

2. bideotik hasierako 6:09 minutuak ikusi, eta Cornell apunteak hartu. 24 ordu geroago (laburpena egin ostean), apunteei argazkia atera eta classroomera igo .

Amaitzean...

1/15

Zeintzuk dira koordinazio sistemaren azpisistemak?

Erantzuna aukeratu

Nerbio-sistema zentrala eta periferikoa

Sistema endokrino eta nerbio sistema

Sistema inmune eta sistema endokrinoa

1/15

Zeintzuk dira koordinazio sistemaren azpisistemak?

1- Klikatu hemen 2- Idatzi erantzun zuzena paperean 3- Argazkia atera eta classroomera igo 4- Azkenean, ondoko gezian klikatu

2/15

Zeintzuk dira nerbio sistema osatzen duten zelula motak?

Erantzuna aukeratu

Glia zelulak, astrozito eta Schwann-en zelulak

Neuronak eta glia zelulak

Soilik astrozito eta Schwann-en zelulak.

2/15

Zeintzuk dira nerbio sistema osatzen duten zelula motak?

1- Klikatu hemen 2- Idatzi erantzun zuzena paperean 3- Argazkia atera eta classroomera igo 4- Azkenean, ondoko gezian klikatu

3/15

Neuronen hiru aldeak aipatu eta dituzten bi luzakin-moten arteko desberdintasun bi zehaztu.

Erantzuna aukeratu

Soma, dendrita ugari eta laburrak eta axoi luze eta bakarra

Gorputza, axoi labur eta ugariak eta dendrita luze eta bakarra

Gorputza, besoak (labur eta ugariak) eta hanka (bakarra eta luzea)

3/15

Neuronen hiru aldeak aipatu eta dituzten bi luzakin-moten arteko desberdintasun bi zehaztu.

1- Klikatu hemen 2- Erlazionatu hitz hauek, irakurritakoa kontutan hartuta: buruzkoa, futbola, burmuina 3- Idatzi duzunari argazkia atera eta igo classroomera 4- Azkenean, ondoko gezian klikatu

4/15

* Zer dira glia zelulak? * Zer funtzio dute?

Erantzuna aukeratu

* Neuronei laguntzen dieten zelulak dira. * Mantenugaiak eman eta babestea.

* Neurona mota bat. * Beste neuronak elikatu eta nerbio bulkadak erraztea.

* Neurona motak dira. * Beste neuronak elikatu eta babesten dituzte

Zeintzuk dira N.S.ren atal nagusiak?

Jolas dezagun!

Jolasa amaitzean argazkia atera eta classroomera igo

Amaitu ostean...

5/15

Zerk babesten du nerbio-sistema zentrala?

Aukeratu erantzuna

Adibidez, bizkarrezurrak (ornoek).

Saihetsek eta burezurrak.

Entzefalo eta bizkarrezur-muinak

Zeintzuk dira ekintza erreflexuan parte hartzen duten osagaiak?

Jolas dezagun!

Jolasa amaitzean argazkia atera eta classroomera igo

Amaitu ostean...

6/15

Substantzia grisa batez ere neuronen zelula-gorputzez eta dendritaz dago eratuta, eta substantzia zuria bereziki axoiez. Nola kokatzen dira neuronen alde horiek garunean eta bizkarrezur-muinean?

Erantzuna aukeratu

Axoiak entzefaloaren barnealdean eta bizkarrezur-muinaren kanpoko aldean

Soma eta dendritak entzefaloaren barnealdean eta bizkarrezur-muinaren kanpoko aldean

Axoiak entzefaloaren kanpoko aldean eta bizkarrezur-muinaren barnealdean

7/15

Nerbioen funtzionamenduan bi ekintza mota bereizten dira: nahita egiten direnak eta inkontzienteki egiten direnak. Nola deitzen dira?

Erantzuna aukeratu

Erreflexuak eta inkontzienteak

Nahi gabe egiten diren ekintzak eta erreflexuak

Borondatezko ekintzak eta erreflexuak

Zeintzuk dira borondatezko ekintzan parte hartzen duten osagaiak?

Jolas dezagun!

Jolasa amaitzean argazkia atera eta classroomera igo

Amaitu ostean...

8/15

Nolako desberdintasunak aurkitzen dituzu ekintza mota haien artean?

Erantzuna aukeratu

Efektorea dago borondatezkoan baina ez erreflexuetan

Estimulua dago erreflexuan baina ez borondatezkoan

Borondatezko ekintzetan burmuinak hartzen du parte eta erreflexuan bizkarrezur muinak

9/15

Sistema endokrinoaren eta nerbio sistemaren arteko desberdintasunak:

Erantzuna aukeratu

Erantzun endokrinoa bulkaden bidez eta nerbio-sistemakoa hormonen bidez egiten da

Erantzun endokrinoa azkarra eta iraupen txikikoa da. Nerbio-sistemakoa geldoa baina iraunkorra.

Erantzun endokrinoa geldoa baina iraunkorra da. Nerbio-sistemakoa azkarra eta iraupen txikikoa da

9/15

Sistema endokrinoaren eta nerbio sistemaren arteko desberdintasunak:

1- Klikatu hemen 2- Erantzun irudiko taula paperean 3- Argazkia atera eta igo classroomera 4- Azkenean, ondoko gezian klikatu

N.S. Zentraleko osagaia hauen funtzioak zehaztu

Jolas dezagun!

Jolasa amaitzean argazkia atera eta classroomera igo

Amaitu ostean...

10/15

Zeintzuk alde edo gune daude nerbio-sisteman, hormonekin erlazioa dutenak?

Erantzuna aukeratu

Epifisia eta erraboila

Hipofisia eta hipotalamoa

Talamoa eta zerebeloa

11/15

Nerbio sistema periferikoaren bi azpisistemak dira:

Erantzuna aukeratu

* Autonomoa: sinpatiko eta parasinpatikoz osatuta * Somatikoa: muskulu eskeletikoetarantz doazen nerbioez osatuta.

* Autonomoa: muskulu eskeletikoetarantz doazen nerbioez osatuta. * Somatikoa, nerbio motore eta sentimen nerbioez osatuta.

* Autonomoa, nerbio motore eta sentimen nerbioez osatuta.* Somatikoa, sinpatiko eta parasinpatikoaz osatuta

12/15

* Zer egiten du sistema autonomoak? * Zer esan nahi du antagoniko?

Erantzuna aukeratu

* Mugimendu inkonzienteak kontrolatu. * Kontrako eragina egiten duela.

* Mugimendu konszienteak kontrolatu. * Eragin negatiboa duela.

* Odol hodiak, erraiak, eta abarren mugimenduak kontrolatu. * Eragin positiboa egiten duela.

13/15

Zer da sinapsia?

Erantzuna aukeratu

Pitzadura bat, neuronen artean, non dendritek neurotransmisoreak askatuko dituzten.

Neuronen arteko pitzadura makroskopikoa da.

Neuronen arteko pitzadura, non axoiak neurotransmisoreak askatuko dituen.

14/15

* Zer dira neurotransmisoreak? * Neuronaren zein ataletan kokatzen dira, nerbio-kinada heldu aurretik?

Erantzuna aukeratu

* Konposatu kimikoak. * Soman edo gorputzan kokatzen dira.

* Konposatu kimikoak. * Axoien muturrean dauden besikuletan gordeta daude.

* Kitzikatzaile eta inhibitzaileak dira. * Dendriten muturrean dauden besikuletan gordeta daude.

15/15

Zer eragina dute noradrenalina, endorfina edo dopamina bezalako neurotransmisoreek? Zer sortzen dute gugan?

Erantzuna aukeratu

Neuronen arteko lotura eragiten dute. Substantzia kimikoak sortzen dituzte.

Dependentzia sortzen dute gugan. Horrela, gure berezko portaera aldatzen dute.

Alaitasuna, tristura, maitasuna eragin ahal dute, hau da, emozioak sortzen dituzte gugan

Sistema inmunea

Buru mapak ikusi eta zalantzak galdetu

INMUNITATE SISTEMA

Nola funtzionatzen du?

* Bideoa ikusi * Cornell apunteak hartu * Bihar, laburpena egin ostean, igo argazkia classroomera

2/5

Zer egiten dute antigorputzek eta nork sortzen ditu?

Patogenoaren antigenoak fagozitatzen dituzte. Granulozitoak sortzen ditu

Patogenoaren antigenoekin lotzen da. B linfozitoak sortzen ditu

Antigenoekin elkartzen dira. T linfozitoak sortzen ditu

1/5

Zer motatako inmunitatea ematen dute txertoek?

Hartutako inmunitate artifiziala aktiboa

Hartutako inmunitate naturala aktiboa

Hartutako inmunitate artifiziala pasiboa

3/5

Zeintzuk dira erantzun inmunologiko inespezifikoak?

Antigorputzen ekoizpena

Larruazala, listua

Hantura eta fogozitosia

4/5

Zer egiten dute oroimen linfozitoek?

Memoriaz arduratzen diren neuronak suntsitzen dituzte

Antigenoak nolakoak diren gogoratzen dute

Antigeno mota guztiak suntsitzeko gai dira

Testuaren laburpena egin eta classroomera igo

Ikertzaileen arabera, birusa desagertu ahala, odoleko antigorputz-maila ere txikitu egiten da eta erantzun immunea lozorroan bezala sartzen da. Birusa berriz azaltzean, ordea, B zelulak berehala aktibatu, eta haren aurkako antigorputz espezifikoak sortzeko gai dira. Zortzi hilabetez egin dute pazienteen jarraipena (COVID-19a modu larrian zein arinean pasa dutenenena), eta frogatu dute, gutxienez, zortzi hilabete horietan irauten dutela B zelulek. Hala, iradoki dute, bitarte horretan behinik behin, B memoria-zelulek berrinfekzioaz babesten dutela, edo, kasurik okerrenean, goiko arnas bideetako infekzio arin edo asintomatiko bat besterik ez litzatekeela gertatuko.

COVID-19a azaldu eta urtebetera, oraindik ez dago argi immunitate luzea lortzen ote den SARS-CoV-2 birusaren infekzioa pairatu eta gero. Kasu batzuetan, birusaren aurkako antigorputzak azkar desagertzen zirela ikusi da, eta hori infekzioetan normala bada ere, zalantzarako aukera uzten zuen. Orain, Australiako Monash Unibertsitateko ikertzaileek iradoki dute ez direla antigorputzak aztertu behar immunitatea mantentzen ote den jakiteko, baizik eta B zelulak (B linfozitoak ere deiturikoak), haiek baitira immunitate-sistemaren memoria-zelulak eta, birusa berriz azaltzean, antigorputzak sortzeko ardura dutenak. Ikertzaileen ustez, iraupen luzeko immunitate-erantzunaren markatzaile egokiagoak lirateke.

5/5

Erantzun humorala

Umore onarekin erantzutea da

Antigorputzek sortzen dute

Infektatu diren zelulak suntsitzea suposatzen du