Phân Tầng Xã Hội

Phân tầng xã hội

Bài thuyết trình

MỤC LỤC

• 2.1 XÃ HỘI THEO CHỦ NGHĨA BÌNH QUÂN
• 2.2 XÃ HỘI THỨ BẬC
• 2.3 XÃ HỘI PHÂN TẦNG (XÃ HỘI CÓ GIAI CẤP)
• 2.4 SỰ PHÂN TẦNG VỀ GIỚI
• 2.5 CÁCH TIẾP CẬN LÍ THUYẾT PHÂN TẦNG XÃ HỘI

KHÁI NIỆM PHÂN TẦNG XÃ HỘI

sự bất bình đẳng giữa con người

Đi theo sự phân tầng xã hội là sự bất bình đẳng giữa con người. Nguyên nhân cho sự bất bình đẳng đó là sự thiếu công bằng trong cơ hội tiếp cận những điều kiện thuận lợi về kinh tế, quyền lực và uy tín.

Phân tầng xã hội: là một hệ thống xếp hạng cấp bậc các nhóm người thành các tầng lớp khác nhau. Mỗi tầng lớp là tập hợp các cá nhân có sự tương đồng về địa vị kinh tế (tài sản, thu nhập), quyền lực chính trị và uy tín xã hội.

Các nhà xã hội học cho rằng sự bất bình đẳng xã hội là điều vô cùng hiển nhiên bởi họ quan sát rằng những xã hội đơn giản nhất đều có sự phân biệt về tuổi tác, trình độ, giới tính.

Trong khi đó, các nhà nhân học phản đối và cho rằng các tầng lấp xã hội phải được bình đẳng trong việc tiếp cận các nguồn lực kinh tế, quyền lực và uy tín.

Nguyên nhân cho sự bất đồng này nằm ở định nghĩa. Các nhà xã hội học cho rằng xã hội phải theo thứ bậc, trong khi các nhà nhân học lại theo chủ nghĩa bình quân.

2.1

XÃ HỘI THEO CHỦ NGHĨA BÌNH QUÂN

Là một xu hướng tư tưởng ủng hộ sự bình đẳng, cho rằng tất cả mọi người nên có các quyền kinh tế chính trị, xã hội, dân sự như nhau, Triết lý xã hội này ủng hộ việc loại bỏ sự bất bình đẳng về kinh tế giữa người dân, chủ nghĩa bình quân kinh tế, hoặc phân cấp quyền lực.

Trong xã hội bình quân, không có cá nhân hay tầng lớp nào tiếp cận các nguồn lực kinh tế, chính trị và uy tín nhiều hơn bất cứ ai khác. Điều đó không có nghĩa ai trong xã hội cũng có uy tín ngang nhau.

Tuy vây, không một cá nhân hay tổ chức nào được kính trọng cao hơn hay thấp hơn, bị từ chối quyền kiếm sống hay là đối tượng bị người khác khống chế hay khai thác.

Mặc dù xã hội vẫn có sự phân hóa giàu - nghèo nhưng dấu vết của xã hội bình quân vẫn còn tồn tại. Minh chứng rõ nhất chính là pháp luật, giữa những điều bất công và oan ức trong xã hội thì luật pháp đã ra đời.

2.2

XÃ HỘI THỨ BẬC

Xã hội thứ bậc là một xã hội bất bình đẳng, luôn được quyết định bằng uy tín và địa vị giữa các tầng lớp, nhưng nó vẫn cho phép ta tiếp cận các nguồn lực kinh tế và quyền lực. Sự bất bình đẳng về uy tín thường được phản ánh qua vị trí của người đứng đầu, thứ bậc mà chỉ vài thành viên của tầng lớp nào đó đạt được.

Theo Carol, trong xã hội thứ bậc, những người đứng đầu sẽ được đối xử khác so với những người ở bậc thấp hơn.

Xã hội thứ bậc là một xã hội vô cùng bất bình đẳng và nó sẽ tiếp diễn cho đến khi chẳng còn một con người nào. Những quý tộc ngày xưa là minh chứng rõ nhất cho sự bất bình đẳng ấy, họ luôn coi thường dân là những kẻ dơ bẩn, những con người lúc nào cũng sống dưới đáy của xã hội thời xưa mà không có chút quyền cơ bản nào.

2.3

XÃ HỘI PHÂN TẦNG (XÃ HỘI CÓ GIAI CẤP)

Xã hội phân tầng tồn tại sự bất bình đẳng kinh tế - xã hội cố định. Một số cá nhân và tầng lớp xã hội bị từ chối các nguồn lực cần thiết cho sự tồn tại và phát triển một cuộc sống tốt. Xã hội phân tầng có sự khác biệt khá lớn và cố định giữa các nhóm về mức sống, sự an toàn, uy tín, quyền lực chính trị và cơ hội để phát huy tiềm năng của con người đó trong xã hội.

MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ XÃ HỘI CÓ GIAI CẤP

Nổi bật nhất là sự bất bình đẳng giữa các tầng lớp

Nếu dựa trên sự đạt được, địa vị của cá nhân phần lớn là do họ tự lựa chọn và nỗ lực để đạt được. Bác sĩ, nghệ sĩ là những ví dụ về những địa vị đạt được. Trong xã hội chưa phát triển cao thì hầu hết địa vị là được gán cho, mặc dù thành tựu cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng, có những cơ hội để di chuyển lên địa vị cao hơn thông qua tài năng và nỗ lực.

VS

Một thắc mắc trong hệ thống phân tầng là chúng dựa trên sự gán cho hay sự đạt được. Nếu dựa trên sự gán cho, địa vị của cá nhân được quyết định bởi sự ra đời. Giới tính, chủng tộc và nhóm dân tộc là những ví dụ điển hình của địa vị gán cho ở Hoa Kỳ. Một ví dụ điển hình là thân vương Charles xứ Wales, từ khi ra đời ông đã có địa vị hoàng tộc vì mẹ ông là nữ hoàng Anh Elizabeth Đệ Nhị.

Tồn tại sự bất bình đẳng về ba chiều kích chính của sự phân chia giai cấp xã hội là quyền lực, của cải và uy tín.

Quyền lực là khả năng tạo ra những tác động có chủ ý vào người khác, là khả năng ra và thực hiện các quyết định ảnh hưởng đến cuộc đời chính mình, kiểm soát hành vi của người khác và biến đổi mục tiêu, đối tượng hay nguồn lực.

Uy tín ở các xã hội phức hợp, chuyên môn hoá theo nghề nghiệp chứa đựng nhiều vị trí khác nhau được phân chia địa vị cao hay thấp trong mối quan hệ với người khác. Có sự phân chia đẳng cấp về nghề nghiệp trong các xã hội khác nhau.

Của cải là sự tích lũy các nguồn lực vật chất hay tiếp cận các phương tiện sản xuất những nguồn lực này. Nhiều nhà khoa học xã hội nghĩ rằng của cải là khía cạnh quan trọng nhất trong sự phân tầng xã hội, là nền tảng, là các chiều kích khác, như quyền lực và uy tín dựa vào.

Quyền lực được sử dụng với sự tán đồng của các thành viên trong xã hội được gọi là thẩm quyền và hợp pháp, chính thống, cũng có thể là không hợp pháp, chính thống, sử dụng mà không được sự tán thành của xã hội.

SỰ TƯƠNG QUAN QUYỀN LỰC

Điều này đánh đổi bằng việc các cá nhân và nhóm khác không thể đạt được những gì họ muốn. Vì họ dùng quyền lực của mình để đè ép các nhóm khác.

Cá nhân hay nhóm có quyền lực trong xã hội thì có nhiều khả năng nhất trong hành động theo nhận thức vì quyền lợi của chính họ.

Từ quan điểm nhân học, mối quan tâm của chúng ta là tìm hiểu ai là người có quyền lực trong xã hội, sự quyền lực đó thông qua kênh gạch gì và nguồn gốc của chúng từ đâu.

Từ phương diện xuyên văn hóa, chúng ta có thể tìm ra nguồn gốc và sự quản lý quyền lực của một vị tù trưởng, một tổng thống, một người lãnh đạo đảng phái chính trị.

Quyền lực dựa vào tài năng như nhà bác học, ngôi sao điện ảnh,...

Quyền lực dựa vào việc bầu cử tổng thống, chủ tịch nước,...

NHỮNG CON NGƯỜI QUYỀN LỰC VÀ GIÀU CÓ

Nguyễn Xuân Phúc

Vladimir Putin

Jack Ma

Chủ tịch nước thứ mười của Việt Nam

Tổng thống thứ hai và thứ tư của Nga

Tỷ phú, doanh nhân người Trung Quốc, Đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc

Một điều dễ chấp nhận hiển nhiên, của cải có thể chuyển hóa thành quyền lực, hoặc ít nhất cũng mang đến cho họ một lợi ích cụ thể. Người giàu có khả năng mua được một chức vụ chính trị, những nhà tư sản giàu có có thể chi phối chính phủ theo những cách có lợi cho họ.

NHỮNG HÌNH ẢNH CHÂM BIẾM NẠN CHẠY CHỨC CHẠY QUYỀN

Có sự phân chia đẳng cấp về nghề nghiệp trong các xã hội khác nhau. Uy tín dành cho những nghề khác nhau có liên quan đến quyền lực gắn chặt với nghề nghiệp này, thu nhập có được và tầm quan trọng của chúng đối với xã hội giữa các nhân tố khác. Nói chung nghề lao động trí óc thì có nhiều uy tín hơn nghề lao động chân tay. Tư tưởng Nho giáo ở Trung Hoa và Việt Nam có sự phân biệt giữa hai tầng lớp lao động “quân tử lao tâm, tiểu nhân lao lực”. Mặc dù thu nhập là một cơ sở uy tín xã hội nhưng cách thức tạo thu nhập và tích lũy của cải cũng được chú trọng. Người tạo ra thu nhập chính đáng thì uy tín trong cộng đồng nhiều hơn người tạo ra thu nhập bất hợp pháp.

MỘT SỐ NGHỀ NGHIỆP CÓ UY TÍN CAO

2. Ranh giới giữa các giai cấp không được rõ ràng như đẳng cấp.

1. Hệ thống giai cấp là dựa vào địa vị mà đạt được.

HỆ THỐNG PHÂN TẦNG XÃ HỘI: GIAI CẤP

4. Trong hệ thống giai cấp, các cá nhân ở các giai cấp khác nhau có thể kết hôn (hôn nhân là một cách để di chuyển vị trí xã hội).

3. Trong một số xã hội, không chỉ có sự khác biệt về quyền lực, uy tín, của cải mà còn là cả văn hóa.

Giai cấp là vị trí xã hội của cá nhân, phần lớn được quyết định bởi sự nỗ lực của bản thân người đó, là do họ tự lựa chọn và đạt được, dù một phần nào cũng phụ thuộc vào giai cấp mà người đó sinh ra, hay phong tục truyền thống, văn hóa, định chế luật pháp.

6. Mỗi giai cấp xã hội đồng thời là một tiểu văn hóa, các thành viên chia sẻ những kinh nghiệm sống tương tự nhau.

5. Các cơ hội cuộc sống của cá nhân quan hệ mật thiết với vị trị giai cấp của họ.

2. Đẳng cấp mang tính chất di truyền và nội giao. Không được kết hôn với người ngoài đẳng cấp.

1. Hệ thống đẳng cấp dựa vào sự sinh ra.

HỆ THỐNG PHÂN TẦNG XÃ HỘI: ĐẲNG CẤP

4. Nhiều quy tắc xã hội trong một hệ thống đẳng cấp nhắm đến việc duy trì khoảng cách xã hội giữa các đẳng cấp.

3. Giữa các đẳng cấp có ranh giới rất rõ ràng.

Đẳng cấp là vị trí xã hội được gán cho dựa vào sự sinh ra. Ranh giới giữa các đẳng cấp được xác định một cách nghiêm ngặt về vị trí xã hội, nghề nghiệp và sinh hoạt văn hóa.

6. Hệ thống đẳng cấp ở Ấn Độ được xem là điển hình và phức tạp nhất.

5. Một hệ thống đẳng cấp, bao gồm nhiều nhóm nội giao phụ thuộc lẫn nhau có sự phân chia cấp bậc và có sự phân biệt về văn hóa.

Ấn Độ có bốn loại đẳng cấp gọi là Vama. Vama được chia theo sự thuần khiết về nghi lễ của họ mà đến lượt nó lại căn cứ vào nghề nghiệp của họ. + Bà La Môn (Brahman) được xếp cao nhất là tăng lữ và quý tộc. + Kshatryas hay đẳng cấp chiến binh được xếp thứ hai. + Vaishyas hay thương gia được xếp thứ ba. + Shudras hay đầy tớ và thợ thủ công xếp thứ tư. Dưới bốn đẳng cấp này là một nhóm thứ năm gọi là tiện dân. Đẳng cấp “đừng chạm đến” gồm những người làm những việc dơ bẩn như dọn nhà xí, làm nghề thuộc da thì được xem là không tinh khiết về mặt nghi lễ mà chỉ cần một đụng chạm nhỏ cũng làm nhơ bẩn sự thanh khiết của các đẳng cấp cao hơn.

2.4

SỰ PHÂN TẦNG VỀ GIỚI

Có một vài xã hội mà chúng ta có thể gọi nam giới chiếm ưu thế. Nam giới hầu hết kiểm soát tất cả các nguồn lực quan trọng trong xã hội: Một số xã hội nam giới được chiếm ưu thế và được cho rằng ưu việt hơn phụ nữ.

Một ví dụ điển hình là bất bình đẳng nam, nữ xảy ra ở xã hội Hồi giáo truyền thống: Phụ nữ ít tham gia công tác xã hội, ra đường phải che mặt, không được lấy chồng khác tôn giáo, trong khi đó nam giới được quyền đa thê và nắm giữ những vị trí quan trọng trong gia đình và xã hội.

Trong xã hội truyền thống ở Trung Quốc và Việt Nam mà chế độ phụ quyền được đề cao cộng với quan niệm “nam tôn, nữ ti”, phụ nữ phải thực hiện “tam tòng tứ đức”, bị đẩy xuống hạng thứ yếu. Nam đóng vai trò quan trọng và quyết định mọi chuyện trong gia đình và ngoài xã hội, lại được năm thê bảy thiếp.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ NẠN TRỌNG NAM KHINH NỮ

Tuy nhiên ngay cả xã hội nam giới có ảnh hưởng mạnh mẽ phụ nữ không chỉ đơn thuần dễ dàng thích nghi với địa vị thứ yếu của họ mà nỗ lực chống lại sự lấn át của nam giới và từ đó giành được một phạm vi tự trị nhất định. Trong các hộ gia đình, phụ nữ chi phối những hoạt động kinh tế nhất định. Mặc dù có thể chịu sự kiểm soát của nam giới, họ có thể sử dụng một số quyền lực có thực của mẹ đẻ, mẹ chồng. Một số xã hội, phụ nữ có vai trò chính trị quan trọng hay tiếp cận một số nguồn lực riêng của họ, tiểu biểu là những người phụ nữ ở Tây Phi. Phụ nữ Tây Phi có thể sản xuất, mua bán và khống chế các nguồn lực từ những vụ thu hoạch nhất định.

Trong xã hội bình quân hầu như không tồn tại tư tưởng nam giới thống trị. Phụ nữ được tiếp cận các nguồn lực kinh tế và chiếm vai trò quyết định. Sự phân tầng về giới có mối quan tâm với việc ai sẽ là người chăm sóc con cái. Thật đáng buồn, không có xã hội nào đàn ông đảm trách chính việc chăm sóc con cái. Bù lại, chính phủ đã xây các nơi trông coi và chăm sóc trẻ để phụ nữ có thể đi làm hay tham gia các hoạt động xã hội.

NHỮNG HÌNH ẢNH VỀ MỘT NGƯỜI PHỤ NỮ ĐI LÀM

NHỮNG NGƯỜI PHỤ NỮ CÓ ĐỊA VỊ CAO TRONG XÃ HỘI

Hillary Clinton

Angela Merkel

Janet Yellen

Chính trị gia, nhà ngoại giao, luật sư, nhà văn, diễn giả người Mỹ và là cựu Đệ nhất Phu nhân Hoa Kỳ.

Thủ tướng đương nhiệm của Cộng hòa Liên bang Đức.

Giáo sư kinh tế học người Mỹ, đương kim Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ.

2.5

CÁCH TIẾP CẬN Lí THUYẾT PHÂN TẦNG XÃ HỘI

Theo lí thuyết xung đột, những người có sự giàu có và quyền lực cố gắng giữ lấy nó bằng mọi cách có thể, chủ yếu bằng cách đàn áp người nghèo và không có quyền lực.

Lí thuyết xung đột: được đề xuất bởi nhà triết học Karl Marx, xoay quanh sự bất bình đẳng xã hội trong việc phân chia nguồn lực kinh tế, chính trị, uy tín và tập trung vào các xung đột tồn tại giữa các tầng lớp.

Một tiền đề cơ bản của lí thuyết xung đột là các cá nhân và các nhóm trong xã hội sẽ làm việc để tối đa hóa lợi ích của chính họ.

Lí thuyết xung đột cho rằng trật tự xã hội được duy trì bởi sự thống trị và quyền lực, thay vì sự đồng thuận và phù hợp.

Theo Lí thuyết chức năng: Những người theo lí thuyết chức năng nhấn mạnh đến trạng thái cân bằng cơ cấu hơn là những biển đổi của cơ cấu. Vấn đề họ đặt ra là làm sao để có một xã hội đẳng cấp.

Các nhà phê phán trường phái chức năng cho rằng, sự phân tầng xã hội cản trở những người thông minh và tài năng ở những nhóm có uy tín thấp và không có quyền lực khiến họ bị hạn chế cơ hội được trọng dụng trong xã hội. Họ còn cho rằng, sự phân chia cấp bậc các hạng người đã tạo ra những con người bị tước đoạt, bị áp bức, luôn phải chịu đựng sự đau khổ và bất công.

Theo Parsons, một đại biểu của trường phái chức năng, phân tầng xã hội là sự sắp xếp cá nhân trong một hệ thống xã hội dựa trên những tiêu chuẩn chung về giá trị.

Team

Phạm Thị Ngọc Ánh - 2156013009

Tô Hoàng Khang - 2156013034

Trần Thị Kiều Trinh - 1856010131

Nguyễn Nhật Vy - 2054012385

Phạm Huỳnh Ngọc Yến - 1856010147

Huỳnh Nguyễn Tuyết Linh - 1855010055

Cám ơn quý thầy cô và các bạn đã lắng nghe