Polscy wynalazcy

Najsłynniejsi polscy wynalazcy

Jan Józef Baranowski był inżynierem i wynalazcą.Po klęsce powstania listopadowego został zmuszony do ucieczki z kraju. Mieszkał w Paryżu, gdzie opatentował wiele bardzo przydatnych i ułatwiających pracę udządzeń.Wynalazł powszechnie stosowany do dzisiaj semafor, maszynę księgową służącą do sprawdzania rachunków, ręczny kasownik biletowy, a także obecny w prawie każdym domu gazomierz.Urządzenia do automatycznego liczenia głosów wyborców, opatentowanego przez Baranowskego, używano w Stanach Zjednoczonych.

Jan Józef Baranowski

Wynalazki Józefa Baranowskiego

Ignacy Łukasiewicz studiował farmację na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.Pracując w aptece, we Lwowie, oczyścił ropę naftową i w ten sposób uzyskał naftę.Ta pozbawiona zanieczyszczeń paliła się bardzo dobrze. Łukasiewicz wpadł na pomysł oświetlania nią domów.Wraz z miejscowym kowalem zbudował pierwszą na swiecie lampę naftową. Stała się ona najpopularniejszym i najtańszym sposobem oświetlania wnętrz domów. Zaczeła ją wypierać dopiero żarówka elektryczna.

Ignacy Łukasiewicz

Lampa naftowa

Stefan Drzewiecki urodził się na Podolu w bogatej rodzinie szlacheckiej. Dzięki temu mógł studiować matematykę we Francji.Jest to prawdziwy mistrz wśród wynalazców.Skonstruował rejestrator prędkości pociągu, licznik kilometrów w dorożkach konnych, promograf - urządzenie kreślące kurs płynącego statku.Zbudował też łódź podwodną z napędem elektrycznym i prewszy na świecie zastosował w nich peryskop.Stefan drzewiecki zainteresował się także lotnictwem.Pracował nad teoretycznymi zasadami budowy śmigieł samolotowych, zaprojektował również samolot Conrad - ze śmigłem z tyłu.Z jego iniscjatywy wybudowano pierwszy we Francji tunel aerodynamiczny.

Stefan Drzewiecki

Tunel aerodynamiczny

Łódź podwodna

Jan Szczepanik urodził się w Rudnikach koło Tarnowa. Początkowo był nauczycielem, poźniej, gdy pracował w zakładzie fotograficznym w Krakowie, zainteresował się fotografią i większość jego wynalazków dotyczyło tej dziedziny.Pierwszy opracował system barwnego filmu, skonstruował projektor i kamerę do filmu kolorowego.Używał trzech filtrów: niebieskiego, czerwonego i zielonego. Mieszając te kolory mżna uzyskać pełną paletę barw.Wymyślił teletroskop - urządzenie do przesyłania ruchomego obrazu oraz dźwięku na odległość.Zbudował urządzenie produkujące metodą fotograficzną matryce do wyszywania gobelinów znajdujących się w maszynach tkackich.Największą jednak sławę przyniosło mu wynalezienie kamizelki kuloodpornej.

Jan Szczepanik

Wynalazki Jana Szczepanika

Kazimierz Prószyński urodził się w Warszawie.Jego ojciec był znanym pisarzem, a dziadek miał zakład fotograficzny.Zbudował pierwszą na świecie ręczną kamerę filmową - zwaną inaczej aeroskop.Napędem takiej kamery było sprężone powietrze. W czasie I wojny światowej reporterzy filmowali działania wojenne kamerą Kazimierza Prószynskiego.Najwiekszym wynalazkiem Prószyńskiego był obturator, który usuwał migotanie obrazu podczas projekcji filmu. W projektorach kinowych przez dziesiątki lat stosowano ten właśnie patent.

Kazimierz Prószyński

Wynalazki Kazimierza Prószyńskiego

Jan Czochralski, polski chemik, metaloznawca. Większość życia spędził w Niemczech. Będąc młodym chłopcem, pracował w aptece w Berlinie, gdzie nielegalnie przeprowadzał swoje pierwsze eksperymenty chemiczne.Studiował na politechnice w Charlottenburgu, gdzie otrzymał dyplom inzyniera chemika.W 1928 roku prezydent Polski Ignacy Mościcki namówł Czochralskiego do powrotu do Polski.Opracował on metodę czystych metali w postaci krystalicznej czyli jako wielki kryształ.Dzięki tej metodzie zwanej metodą Czochralskiego kilkadziesiąt lat później otrzymano monokryształy krzemu, z których wykonywane są elementy elektroniczne.Dziś w oparciu o nie działają: telefony komórkowe, tablety, aparaty cyfrowe, telewizory, konsole do gier i inne urządzenia elektroniczne.

Jan Czochralski

Metoda Czochralskiego

Henryk Magnuski to polski inżynier, konstruktor, projektant i wynalazca.W 1934 roku ukończył studia na Politechnice Warszawskiej i rozpoczął pracę w Polskich Zakładach Teletechnicznych i Radiotechnicznych, gdzie projektował radiostacje dla polskiego wojska.Przed wybuchem II wojny światowej został wysłany do Stanów Zjednoczonych, gdzie miał zapoznać się z pracami nad rozwojem nadajników radiowych.Od 1940 roku zwiazął się z firmą Galvin (późniejsz nazwa Motorola), skonstruował mały radiotelefon znany jako handie-talkie, a nastepnie pierwszą przenośną radiostację - SCR-300.Nazwano ją walkie-talkie, ważyła aż 17 kg, ale mieściła się w plecaku i była powszechnie używana prez żołnierzy armii amerykańskiej w czasie II wojny światowej

Henryk Magnuski

Radiostacja typu walkie-talkie

Pierwsza na świecie plecakowa radiostacja

Józef Kosacki to naukowiec, wynalazca, inżynier, porucznik saperów Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Warszawskimzwiązał się z Państwowym Instytutem Telekomunikacyjnym. Walczył w kampamii wrześniowej, a później, jak większośc żołnierzy, przedostał się przez Węgry i Francję do Wielkiej Brytanii.Tam, widząc jaką wielką szkodę mogą spowodować miny, opracował pierwszy wykrywacz min. Kosacki zrzekł się praw do swojego wynalazku i dzięki temu stosowano go w wojsku amerykańskim i rosyjskim, Urządzenie to uratowało tysiące ludzi przed kalectwem i śmiercią.Pierwszy raz wykrywacz zastosowali żołnierze brytyjscy walczący w Afryce w 1942 roku podczas bitwy pod El Alamein. Po wojnie dzięki wykrywaczowi w samej Polsce zniszczono ponad 15 milionów min.

Józef Kosacki

Wykrywacz min Mark I w użyciu we Francji w 1944

Wykrywacz min Mark I w użyciu w Afryce Północnej w 1942

Stefan Kudelski to polski elektronik i wynalazca.Urodził się w Warszawie a gdy miał 10 lat, trafił do Szwajcarii. Studiował na politechnice w Lozannie.Zaprojektował wtedy swój pierwszy magnetofon Nagrę(nazwa pochodzi od polskiego czasownika nagrywać).Kolejne wersje (np. Nagra III) były tak doskonałe (małe, niezawodne o wspanaiałej jakości dźwięku), że dla większości reporterów radia i telewizji stały się podstawowym sprzętem.Stefan Kudelski specjalizował się w produkcji magnetofonów do nagrywania dźwięków do filmów. Były one tak dobre, że praktycznie zrewolucjonizował przemysł filmowy.Jego urządzenia zapewniały studyjną jakość w plenerze. Za zasługi w rowoju przemysłu filmowego Stefan Kudelski otrzymał dwa Oscary w 1978 i 1996 roku.

Stefan Kudelski

Stefan Kudelskiegi odbierający jeden z Oscarów

Magnetofon Nagra III

Mieczysław Bekker był polskim inżynierem i naukowcem.Przed II wojną światową pracował w zespole konstrującym samochody terenowe dla armii.W czasie wojny trafił do kanady, gdzie za zezwoleniem władz polskich słuzył w wojsku kanadyjskim.W 1961 roku NASA ogłosiła konkurs na budowę lekkiego pojazdu, który ułatwiłby poruszanie się astronautom po Księżycu. Wygrał zespół kierowany przez Bekkera.Na Księżycu kosmonauci jeździli opracowanym przez Bekkera pojazdem, nazwanym Lunar Roving Vehicle (księżycowy pojazd terenowy).Wykonany był z aluminium, napędzany czterema silnikami elektrycznymi. Doskonale radził sobie w terenie dzięki kołom wykonanym ze splecionych strun fortepianowych, do których przyczepiano płytki tytanowe.Ważył 209 kg, mógł zabrać dwie osoby i do 500 kg ładunku.Pojazd przeszedł chrzest bojowy podczas misji Apollo 15.Do dziś stoją na Księżycu trzy pojazdy Bekkera pozostawione przez astronautów misji Apollo 15, 16 i 17.

Mieczysław Bekker

Konstrukcja pojazdu LRV

Astronauta przy pojeździe LRV wyprawy Apollo 17

Bibliografia:1. Federowicz Andrzej, Federowicz Irena: 25 polskich wynalazców i odkrywców którzy zmienili świat, Warszawa: Fronda PL, 2017.2. Grochal Dariusz: Polscy wynalazcy, Kraków: wydawnictwo Skrzat, 2017.3. Górski Jarosław: Polskie wynalazki i zdobycze techniki XX i XXI wieku, Konin: Horyzonty, 2020.4. Łotysz Sławomir: Polscy wynalazcy, Bielsko-Biała: wydawnictwo Dragon, 2018.

Opracowała Anna SpanierDziękuję za uwagę