MOTORE URRITASUNA

MOTORE URRITASUNA

Nerea Nuñez IRATI GOROSKIETA nAROA oRMAETXE

“Mi madre nos decía ‘Carl, ponte tus zapatos. Oscar, ponte tus prótesis’ entonces crecí pensando no que tenía una discapacidad, sino que tenía un par de zapatos diferentes”

- Oscar Pisttorius

AURKIBIDEA

Garun-Paralisia

Definizioa

Sailkapena

Testuinguruen-diseinua

Alarma-Seinaleak

Haurra

Familia

Eskola

Irakaslea

10

Profesionalak

Komunitatea

11

Definizioa

Zer ulertzen dogu motore urritasun orokor bezala?

Motore Urritasun Orokorra

Desgaitasun fisikoa edo motorea duten pertsonek asaldura dute lokomozio-aparatuan, nerbio-sistemak, muskulu-sistemak eta/edo hezur-artikulazioak gaizki dabiltzalako. Aldaketa horrek zaildu edo eragotzi egiten du gorputzaren atal baten edo batzuen mugigarritasun funtzionala.

Gorputz koordinazioan alterazioa modu etengabe edo iragankorrean izan ahal da. Bere adin bereko pertsonek egin dezaketen ekintzaren bat maila aldakorrean mugatzen du.

+info

Zeozerk eraginda zein genetikaren ondorioz

Jaiotzerakoan

Istripuak

Gaixotasunak

+ info

Bestalde, garunetako lesioak ere gertatzen dira.Lesio horiek hiru urte bete aurretik edo hirugarren urtean gertatzen badira, Haurren Garun-Paralisia (HGP) esaten zaie.

Sailkapenak

Sailkapenak ugariak dira

Garun paralisia da mugimenduzko ezgaitasuna duten haurretatik % 45en diagnostikoa.

Gainera, garun-paralisia da berekin arazo gehien ekartzen dituen mugimenduzko asaldura.

KLIK

Garun-paralisia

ZER DA GARUN PARALISIA?

Garuneko paralisia pertsonaren mugikortasunari eta jarrerari eragiten dion garuneko lesio batek eragindako adierazpide bat da, eta haren jarduera mugatzen du.

Disgaitasun horrekin batera zentzumen-, komunikazio-, pertzepzio-arazo eta adimendisgaitasuna egon daiteke, maila handiagoan edo txikiagoan.

Horregaitik, garun-paralisia DISGAITASUN ANITZEKOA DELA esaten dugu.

ZER DA GARUN PARALISIA?

Garapen psikomotorrean emandako arazo multzo bat da, iraunkorra dena eta ez-progresiboa

Lesio hau haurdunaldian, erditzean edo haurraren biziaren hasierako bizpahiru urtean eman daiteke.

Motore urritasuna bezala, garun paralisia ere azaldura ANITZAK ditu. Eta ez die modu berdinean eragiten pertsona guztiei.

ZER DA GARUN PARALISIA?

Aniztasun gehien eta gradu desberdinetan azaltzen duen disgaitasunetako bat.

Irakasleok kontzientzia eratu

AZALDURA ANITZAK

GP izan daiteke bisibilitate gutxien daukan urritasunetako bat eta beste motore urritasun batzuekin nahastu daitekena, azaleratzen diren ondorioak berdinak izan daitezkelako

Mota desbardinak

Mixtoa

Diskinetikoa edo atetoidea

Ataxikoa

Bat baino gehiago konbinatzen dauz, garuneko hainbat arlotako lesio bati lotuta

Espastikoa

Muskuluen zurruntasuna, kortex zerebraleko lesioarekin lotuta

Oreka eta koordinazio falta, zerebeloaren lesioarekin lotuta

Mugimendu inkontrolatuak, gongoil basaletako lesioarekin lotuta

+ info

nfo

ZER DA GARUN PARALISIA?

ERB paralisia

Garun paralisia

• Lesio neurologikoa da, lepotik besaperaino dauden nerbioei eragiten diena bakarrik.

• Nahaste horrek ez du adimen urritasunik eragiten, garuna ez baitago lesionatuta.

• Erb-en paralisia erditzean izandako lesio baten ondorioz gertatzen da soilik.

• Erb-en paralisiak mugimendu-ezgaitasuna eragiten du besoan bakarrik, eta, orokorrean, gorputzaren alde batean baino ez du eragiten

• Erben paralisiaren sintomak ez dute okerrera egiten denborarekin, baina nabariagoak izan daitezke haurra zahartu eta mugitzeko gaitasun berriak garatu ahala.

• Erb-en paralisiak nerbio periferikoak kaltetzen ditu, eta nerbio horiek zuzenean emandako muskuluei bakarrik eragiten die (lepotik besapearen aurrealderaino bidaiatzen duten nerbio taldeak)

• Lesio neurologikoa atzeraezina dela eta bizitza osoan zehar irauten duela.

• Alterazioak alderdi fisikoetan eragiten du, hala nola, jarreran edo mugimenduan.

• Haurdunaldian, erditzean edo haurraren bizitzako lehen hiru urteetan gerta daiteke

• Lesioak beste funtzio batzuetan ere eragin dezake, hala nola arretan, pertzepzioan, oroimenean, mintzairan eta arrazonamenduan.

• Lesioa ez da degeneratiboa, ez da areagotzen ez arintzen.

• Lesioak nerbio-sistema zentralaren garapena eragozten du. Beraz garunaren heldutasun-prozesuan eragiten du, eta, beraz, haurraren garapenean.

Orain ikusiko dugun taulan, bi paralisi motaren arteko ezberdintasunak kusi daitezke. Hots, jatorri desberdinak dituzten patologiek sistema motorean izan dezakete eragina argi ikusten da (Aniztasuna)

Alarma-seinaleak

Alarma-seinaleak

Haurraren garapenaren lehen urtetan guztiek izango dituzte hezkuntza premiak garapenaren zenbait unetan. Hauek haur bakoitzaren garapen uneari eta erritmoei lotuta (haur bakoitzaren testuinguruari atxikitutako ezaugarriak kontutan edukiz… familia, estimulazioa… ) egongo dira eta

+ info

Alarma-seinaleak

Hezkuntza- sisteman gaur egun...

HPBak goiz identifikatzek o aukera

AUKERA UGARI

Hezitzaileentzako formakuntzak eta ikastaroak

Medikuntzako aurrerapenak eta informazio elkartrukatzea eta argitaratzea

Hezitzaileentzako ikasturtea hasi aurretik orientazioa eta laguntza jasotzea ere bideratu

+ info

Alarma-seinaleak

Motor disgaitasunaren detekzioaren markoan, garrantzia hartuko duten adierazle batzuk:

HILABETEAK

ADIERAZLEAK

Eskuetatik tira egiten badiogu eseri dadin, burua atzeraka erortzen zaio.

Esku bakarraz baliatzen da behin eta berriz. Eskua bilduta izaten du, ukabila eginda, asimetria erakusten du ostikoketan egitean, eskuak egoki baliatzen ditu bainan hankak arrastaka daramatza, pasibotasuna.

Ezin ditu burua eta bularra jaso, ez ditu objektuak esku batetik bestera pasatzen.

Hipertonia besoetan eta hanketan, eta hipotonia lepoan eta soinean. Ez du bira osoa ematen, “Del moro” erreflexuak irauten du eta lagunduta ere, ezin da eseri. Ezin du eutsi.

+ info

Ahoz gora egonik, ezin da ahuspez jarri, beso bat edo biak harrapatzen ditu gorputzaren azpian. Eseritzen badugu, aurreraka etortzen da eta eskua ez du matxarda (pinza) funtzioa betetzen.

Alarma-seinaleak

Beste adierazle batzuk:

Macro/microcefalia

Nahigabeko mugimendua

Mugikortasuna, tono edo ez-ohizko jarrera

Bapateko zorroztasuna (oso zaila da umearen enborra altxatzea)

Buru-perimetroa ez da hazten

Garapeneko itemetan atzerapena

+ info

Alarma-seinaleak

Beste adierazle batzuk:

Garraziak

Burua erori

Irrifarre eza

Irunzteko zailtasunak

Ez-ohiko jokabideak

Biguntasuna

Elikadura pobrea

Negarrak

Lo falta

Elikagaiak ahotik atera

Ahoa ixteko zailtasunak

Umea eusterakoan, besoak eta hankak erorita

+ info

Testuinguruen diseinua

Motore urritasunaren arloan aniztasuna erraldoia da eta ohizko informazioak orokorrean, ikuspegi neurobiologikoan kokatzen dira. Baina ez dogu ahaztu behar, ematen diguten informazioa teknikoki soilik baloratzen dutela eta ikaslearen errealitatea baloratzea ezinbestekoa dela!

KONTUAN HARTU-BEHARREKOAK

Arreta goiztiarra eta esku-hartzearen markoan, guk egingo ditugun hezkuntza eta laguntza jarduerek, beste erakunde eta profesionalek egiten duten lana osatuko dute. Gure lan horrek, oinarri batzuk izango ditu:

• Behaketa
• Harreman esanguratsuak eraiki
• Interakzio positiboak
• Ikasle guztien partehartzea ziurtatzeko ahaleginak
• Komunikazioa
• Gorputza eta mugimendua
• Gizarteratzea
• Guraso eta arduradunekiko harremana eta koordinazioa
• Arreta goiztiarra ematen duten erakundeekiko harremana
• Komunitatea …

DIMENTSIOAK

5.1. HAURRA5.2. IRAKASLEA 5.3. IKASGELA 5.4. FAMILIA 5.5. PROFESIONALAK 5.6. KOMUNITATEA

5.1. HAURRA

5.1 HAURRA

Haurrarekin harreman eta komunikazioa

Haien errealitate fisiko, kognitibo eta gainerako ezaugarriei buruzko informazioa

Ardatz nagusia

Horretarako, 2 eremu nagusi aztertzuko eta egokituko ditugu, proposamen desberdinen bitatez.

Mugikortasuna/Manipulazioa

Amankomunak izango dira ikasgela osatzen duten haur guztientzat. Eta, bereziki, arazoak edo bestelako urritasunak dituzten haurrentzat

Komunikazioa

LEHENENGO EREMUA

MUGIKORTASUNA ETA MANIPULAZIA

Mugikortasun eta manipulazio arloa

Zeri eskainiko diogu arreta?

Oztopo arkitektonikoak ezabatu behar dira (eskailerak, maniobra zailak dituzten espazioak, etab.)

Gorputz-eskema landu: kaltetua dauden gorputz atalak gorputz eskeman integratzeko beharra.

• Duten erritmoa (nahiz eta motela iruditu) errespetatu.
• Denbora utzi.
• Baliabide ohikoak egokitu.
• Egin ditzaketen mugimenduez ahalik eta gehien baliatu.
• Gai den egiteko hori berak egin dezan saiatu.

Atal guztiekin egin beharreko jarduerak proposatu ( ibili desfilatzen, txaloak egin,paperak apurtu, sartu, atera bi esku erabiliz…).

Autonomian zentratu beharra daukagu

Mugikortasun eta manipulazio arloa

Zeri eskainiko diogu arreta?

Pertsona eta objektuekiko harreman esperientziak izateko aukera eskeini.

Sarbiderako eta parte hartzerako beharra ere agetzen dute

• Ispiluaren aurrean lan egin eta berak egiten duena, mugitzen duena esan, berbalizatu.
• Eserita eta zutik egoteko jarrera ona bermatu behar dugu
• Jarrera aldaketa istripuak ekiditzeko
• Bere mugimenduei izena ipini
• Estimulazioa (erlaxazioak, masaiak, arnasa lantzeko jarduerak, esaterako: putz egin)

Mugikortasun eta manipulazio arloa

Zeri eskainiko diogu arreta?

Erosotasuna bermatzeko gela (eta beste espazio guztiak ) berrantolatu

Mugikortasun eta manipulazio arloa

Zeri eskainiko diogu arreta?

Materialak hartzeko aukerak izan behar dituzte modu autonomoan, lan espazioetan moldaketak eginez

BIGARREN EREMUA

KOMUNIKAZIOA

Komunikazio arloa

Zeri eskainiko diogu arreta?

Buruaz, eskuez, begiez, edo gorputz osoaz intentzionalki eta komunikatzeko asmoz egiten dizkiguten seinale guztiak hartu behar ditugu kontuan

Keinuen bitarteko komunikazioa

Komunikazio-sistema hedatuek

Ahozko hizkuntza osatzen dute, hau bera ingurunearekin komunikazio eraginkorra izateko nahikoa ez denean.

Batzuetan beharrezkoa

Komunikazio-sistema alternatiboek

Komunikazio sistema hedatuak eta alternatiboak

Ahozko hizkuntza ordezkatzen dute, hau bera ulergarria ez denean edo ez dagoenean.

Zeri eskainiko diogu arreta?

Komunikazio arloa

Komunikazio-sistema hedatuak

Komunikazio-sistema alternatiboak

Komunikazio arloa

Zeri eskainiko diogu arreta?

Adibide batzuk

“Un objetivo de la relación de ayuda es hacer que una persona sea capaz de ser autónoma, de valerse por sí misma, de afrontar la vida y tomar sus propias decisiones, es ayudar a ser, permitir ser”.

- Manuel Iceta

5.2. IRAKASLEA

5.2. IRAKASLEA

BEGIRADA BERA IKASLE GUZTIEKIN

Hezitzailearen portaera horrek konnotazio negatiboak, etiketak eta gainerako iritziak saihestuko ditu, eta ikasgelan harreman onak eta arinak sustatuko ditu.

Lanketa pertsonal bat behar dugu. Transmititzen ikasi, aurreiritziak alde batera utziz…

La “presencia”, el estado personal de padres y maestros se va revelando como uno de los mejores recursos para la eficiencia y fecundidad de la intervención pedagógica o educativa. (Jose Maria Toro)

5.2. IRAKASLEA

HEZKUNTZA

Hezitzaileak pertsona taldeak eraikitzen duten erlazioan ematen da.

Hezitzaile eta pertsona bezala lan egin behar dugun pertsona edo pertsonen ezaugarrien inguruan HAUSNARTU.

Desberdintasuna giza izaeraren berezko ezaugarri gisa ulertzea.

Errealitate anitzak ezagutzeko rest

Informazio-bilketa hori ez da negatibotzat hartu behar, alderantziz baizik, horrelako existentziaren ezagutzak aberastu egin behar gaitu, eta horrela ezarriko dugu harreman zintzo eta natural bat.

Gure burua kokatu

ZER EGIN BEHAR DOGU ORDUAN?

Jarduteko modua aztertu

Mugak onartu eta estrategiak bilatu

5.3. ESKOLA

5.3. ESKOLA

GUZTION ESKOLA

HEZKUNTZA-PREMIA BEREZIEI ERANTZUN

ESKLA INKLUSIBOAK

Haurraren inguruan informazioa arakatu, izango dituen beharrei aldez aurretiko erantzun bat eman ahal izateko.

Ikasleen banakako balorazioa, eskolatzeko modurik egokiena zehazteko

EGIN BEHARREKOAK

Hezitzaileei disgaitasunaren inguruan formakuntzak (familia trataera, ezaugarriak, jarduteko estrategiak, etab.) eskeini.

Eskolak dituen baliabideen ezagutza. Horrela aukeren berdintasunak eta integrazioa bultzatzen dugu.

5.3. ESKOLA

INTEGRAZIOA ETA AUKERA BERDINTASUNA BULTZATU BEHAR DITU ESKOLAK

5.4. FAMILIA

5.4. FAMILIA

Familia eta testuingurua, garapen-prozesuari, eta haurraren sozializazioari eragiten dioten lehen agenteak dira.

FAMILIA

Motore urritasuna duen haur baten gurasoak ezgaitasuneko onarpen gradu desberdinetatik pasatzen dauz

LAGUNDU

LAGUNDU/EZINBESTEKOA

ESKOLA

Kolaborazio, orientazioa, inplikazioa eta komunikazioa

Informazioaren trataera

5.4. FAMILIA

Diagnostikoaren informazioa

Krisialdia

Sugestionabilitatea eta dependentzia

Diagnostiko ez zehatz edo argiak gainditu behar dira, pertsonaren osotasuna definitu ezin dute eta,

TALDE MULTIPROFESIONALAK SORTU

5.3. ESKOLA

Estimulo programak egunerokotasunean txertatu

Sareak etxera eta eskolara hurbildu

Familiei “arnas programak” moduak eskeiniz (besteek egiten duten guztia ezin dutela egin onartu deien, beraien bizitzari uko egin barik)

Apoio psikologikoa eskeini

Komunikatzeko erak landu : epai gabeko entzute aktiboa, informazio zehatza , erronketan zentratu eta arazoak berdefinitu, oreka lortu (galdera ireki/itxien artean).

Familien erritmoak errespetatu

Esperientzia erreala

5.4. FAMILIA

5.5. PROFESIONALAK

5.5. PROFESIONALAK

Tratamenduek hobekuntza bilatu behar dute, bizi kalitatea hobetu dezaten, eta bizitza normalizatu baterako beharrezkoak diren trebetasunak lortzera zuzenduta egongo dira.

TALDE MULTIPROFESIONALAK

MedikuPsikologoak Hezitzaileak Logopedak Fisioterapeutak ...

OsasunaHezkuntza Zerbitzu sozialak ...

Koordinazio interinstituzionala

Koordinazio interdisziplinarra

5.6. KOMUNITATEA

5.6. KOMUNITATEA

Komunitatea osatzen dugun HELDUON PAPERA FUNTSEZKOA izango da irakaskuntzaren bide lagun bezala.

Motore urritasuna duten pertsonek objektuetarako eta elkarreraginetarako sarbidea izan dezaten

Begirale paper baten kokatu behar dira, beraien autonomia bultzatuz eta paper aktibo bat eskeiniz.

Eskerrik asko!