COLOR SHAPES PRESENTATION

Rozprawka jako forma egzaminacyjna

Katarzyna Pietrzyk

DefinicjaRozprawka to dłuższa wypowiedź pisemna, w której należy przedstawić swoje stanowisko wobec problemu zawartego w poleceniu, a następnie uzasadnić je rzeczowymi i logicznie dobranymi argumentami.

Kompozycja_1 Rozprawka, podobnie jak każda dłuższa wypowiedź pisemna, powinna składać się z 3 wyraźnie zarysowanych części. Rozprawka egzaminacyjna powinna liczyć co najmniej 200 wyrazów. I część- wstęp We wstępie uczeń powinien nawiązać do tematu wypracowania, w sposób ogólny, przedstawić refleksję na zadany temat np. odwagi, przyjaźni, miłości, sławy itd. Wstęp powinien też zawierać tezę lub hipotezę oraz zapowiedź dalszych rozważań. II część- rozwinięcie Rozwinięcie jest najdłuższą częścią rozprawki, w której uczeń przedstawia argumenty, kontrargumenty oraz przykłady do nich. W rozprawce egzaminacyjnej należy przedstawić co najmniej 2 argumenty. Argumenty powinny być uporządkowane (zhierarchizowane). III część- zakończenie Służy do podsumowania rozważań, sformułowania wniosków końcowych- potwierdzenia tezy lub sformułowania tezy.

Kompozycja_2

WSTĘP HIPOTEZA

WSTĘP TEZA

ROZWINIĘCIE Argument 1 Przykład Kontrargument 1 Przykład

ROZWINIĘCIE Argument 1 Przykład Argument 2 Przykład

ZAKOŃCZENIE SFORMUŁOWANIE TEZY

ZAKOŃCZENIE POTWIERDZENIE TEZY

Rozprawka z tezą

Teza- opinia, której jesteśmy pewni, pogląd, którego słuszność zamierzamy udowodnić. Teza jest zdaniem oznajmującym. Argument- dowód, który potwierdza tezę. Ma postać zdania oznajmującego. Przykład- uzasadnienie argumentu. Przykładem może być przywołanie utworu literackiego. Na egzaminie oczekuje się zwykle podanie przykładu lektury obowiązkowej z klas 7-8.

Rozprawka z hipotezą

Hipoteza- opinia, której nie jesteśmy pewni; przypuszczenie budzące wątpliwość i wymagające sprawdzenia. Argument podany w rozprawce z hipotezą, zwykle powinien być zestawiony z kontrargumentem. Kontrargument- stwierdzenie, które obala wcześniej podany argument.

Teza

Uważam,że ; Myślę, że, Jestem przekonany, że; Sądzę, że; Moim zdaniem; Mogę założyć, że.

Przydatne słownictwo

Hipoteza

Wydaje mi się, że...; Przypuszczam, że... Zastanawiam się, czy...

Argumentacja Słuszność mojej tezy potwierdza argument; Kolejne potwierdzenie znajdujemy w utworze; Po drugie...; Przejdę do ...; Z kolei...; Ważnym aspektem przemawiającym za ...

Argumenty

Wyróżnia się 3 typy argumentów:-rzeczowe; -logiczne; -emocjonalne. Argumenty rzeczowe opierają się głównie na: danych ststystycznych, wynikach badań naukowych, wypowiedziach cenionych naukowców. Argumenty logiczne: wyciąganie prawdziwego wniosku z prawdziwej przesłanki. Oprate są na dedukcji, indukcji i sylogizmie. Argumenty emocjonalne: odwołują się do uczuć. Argumentacja bazuje na uczuciach: sympatii, lęku, niechęci itd.

Argumenty w rozprawce to zwykle argumenty rzeczowe i logiczne.Odwołują się do tekstów literackich lub z przykładów opartych na tekstach literackich wysnuwają wniosek- konkluzję. ,,Autorzy dzieł literackich pokazują, że osamotnienie może być wynikiem odrzucenia i braku akceptacji przez otoczenie" ,,Samotność może też być wynikiem świadomego wyboru" ,,Postawa Alka, Rudego i Zośki to przykład odwagi, która wiąże się z gotowością do poniesienia najwyższej ofiary- poświęcenia w życia w obronie wolności i przyjaźni" ,,Podróżowanie jest cennym źródłem wiedzy o świecie, ludziach i życiu. Zaspokaja naszą ciekawość, wzbogaca o nowe przeżycia, uczy otwartości na innych"

BUDOWA ARGUMENTUStosuje się 2 typy budowania argumentacji: 1. sposób Polega na podaniu dowodu do tezy w postaci: a. przykładu z literatury- lektury obowiązkowej lub innego tekstu literackiego b. wysnuciu z tego przykładu wniosku (konkluzji), będącego właściwym argumentem.

Przykład (zwykle 3-4 zdania)

Wniosek wypływający z przykładu- czyli argument (1-2 zdania)

Przykład

1. sposób budowania argumentacji

Ekranizacja powieści Antoine de Saint Exupery ,,Mały Książę" wprowadza postać małej dziewczynki. Jest tam również przedstawiona osoba jej zapracowanej mamy. W utworze francuskiego pisarza nie ma zaś tych bohaterek. Zatem ktoś nieznający tekstu ,,Mały Książę" miałby zupełnie inny obraz książki niż jest on w rzeczywistości. Dlatego najpierw warto przeczytać książkę, a dopiero po lekturze tekstu- obejrzeć jej adaptację filmową.

Wniosek wynikający z przykładu=argument

2. sposób budowania argumentacjipolega na podaniu dowodu do tezy w postaci: a. argumentu (1-2 zdania) b. przykładu do podanego argumentu. ARGUMENT

PRZYKŁAD Z LEKTURY OBOWIĄZKOWEJ LUB INNEGO TEKSTU LITERACKIEGO

argument

Dzięki czytaniu możemy wyobrazić sobie wszystko, o czym opowiada narrator. Dzieło filmowe pozbawia nas przyjemności wyobrażania sobie tego wszystkiego, co zostało wyrażone słowami. Przykładowo podczas lektury ,,Pana Tadeusza" Adama Mickiwicza możemy wyobrazić sobie nie tylko postacie, lecz także wygląd dworu, okolice Soplicowa. Taki opis działa na wyobraźnię czytelnika.

przykład

Rozprawka wzorcowa

Kryteria oceniania

Zasady oceniania 1. Realizacja tematu wypowiedzi Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy rozważyć m.in., czy: • wypowiedź jest zgodna z formą wskazaną w poleceniu • w wypowiedzi ujęte zostały wszystkie kluczowe elementy tematu, np. czy uczeń w odpowiedni sposób odwołał się do lektury wskazanej w poleceniu • wypowiedź jest w całości na temat.

2 pkt

2. Elementy retoryczne Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy rozważyć m.in., czy: • argumentacja w pracy jest wnikliwa • argumenty są poparte właściwymi przykładami • argumenty są przedstawione w sposób uporządkowany, np. są przedstawione od najbardziej do najmniej ważnego albo są zapisane w porządku argument – kontrargument.

Kryteria oceniania

5 pkt

Kryteria oceniania

3. Kompetencje literackie i kulturowe Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy rozważyć m.in., czy: • uczeń wykorzystał znajomość lektury obowiązkowej wskazanej w poleceniu (a także innych tekstów – jeżeli polecenie tego wymagało) w sposób funkcjonalny, tzn. np. czy przywołał w pracy takie wydarzenia albo omówił takie wątki, które istotnie wspierają jego tok rozumowania albo dobrze ilustrują to, o czym pisze • uczeń, pisząc np. o wydarzeniach z danej lektury, nie popełnił błędów, np. nie pomylił imion postaci, nie przypisał postaciom cech, których nie posiadają, bądź nie wymyślił wydarzeń, których w lekturze nie ma.

2 pkt

Kryteria oceniania

4. Kompozycja tekstu Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy rozważyć m.in., czy: • kompozycja wypowiedzi jest zgodna z formą wskazaną w poleceniu, np. czy rozprawka zawiera wstęp, rozwinięcie i zakończenie, • wypowiedź jest spójna, tzn. czy jest napisana w taki sposób, że łatwo się ją czyta dzięki np. jasnym powiązaniom wewnątrz zdań oraz między zdaniami i akapitami tekstu • wypowiedź jest logiczna, tzn. czy jest zbiorem uporządkowanych myśli • wypowiedź jest podzielona na odpowiednio wyodrębnione graficznie akapity, z których każdy stanowi logicznie zorganizowaną, zwartą całość.

2 pkt

Kryteria oceniania

5. Styl Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy rozważyć m.in., czy: • styl wypowiedzi jest odpowiedni do jej treści i formy, tzn. np. czy uczeń nie napisał rozprawki, stosując słownictwo charakterystyczne dla stylu potocznego w odmianie mówionej • styl wypowiedzi jest jednolity, tzn. czy uczeń konsekwentnie posługuje się jednym, wybranym stylem, a jeżeli miesza różne style w wypowiedzi – to czy jest to uzasadnione (czy czemuś to służy).

2 pkt

Kryteria oceniania

6. Język Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy rozważyć m.in.: • czy uczeń poprawnie użył w wypowiedzi różnych rodzajów zdań i bogatej leksyki (np. frazeologizmów, wyrazów rzadziej używanych w języku polskim), czy też ograniczył się do najprostszych środków językowych • czy środki językowe, których użył uczeń, pozwalają mu zrealizować temat w sposób swobodny i precyzyjny, czy też pobieżny, sprawiający trudność w zrozumieniu tekstu. W ocenie należy również uwzględnić liczbę wszystkich błędów językowych, które uczeń popełnił w wypowiedzi. Oceniając język wypowiedzi, należy najpierw ocenić zakres użytych środków językowych, a następnie – ich poprawność.

4 pkt

Kryteria oceniania

Szeroki zakres środków językowych, tzn. • zróżnicowana składnia • zróżnicowana leksyka, w tym np. bogata frazeologia, precyzyjne słownictwo, umożliwiające pełną i swobodną realizację tematu.

Kryteria oceniania

7. Ortografia Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy uwzględnić liczbę błędów ortograficznych, które uczeń popełnił w wypowiedzi.

2 pkt

Kryteria oceniania

8. Interpunkcja Oceniając wypowiedź ucznia w tym kryterium, należy uwzględnić liczbę błędów interpunkcyjnych, które uczeń popełnił w wypowiedzi.

1 pkt

Jak ćwiczyć? część 1

1. Wprowadzić teorię dotyczącą rozprawki. 2. Przeczytać wzorcowy przykład rozprawki. 3. Na przykładzie wskazać stałe elementy rozprawki. 4. Wspólnie w klasie sporządzić plan rozprawki. 5. Pierwszą rozprawkę wspólnie zredagować.

Jak ćwiczyć? część 2

1. Analizować tematy rozprawek, szukając słów-kluczy. 2. Zbierać do słów kluczy- słownictwo. 3. Formułować argumenty i podawać przykłady. 4. Zaznaczać w tekście uczniowskich rozprawek błędy. 5. Wymagać poprawienia błędów i zredagowania rozprawki bez błędów i z uwzględnieniem uwag z informacji zwrotnej/recenzji nauczyciela.

Napisz rozprawkę, w której rozważysz, że/czy

Tematy rozprawek

Temat 2

Temat 3

Temat 1

wybrane postaci z lektur obowiązkowych mogłaby być wzorem dla nas współczesnych.

dom rodzinny ma wpływ na młodego człowieka i przyjmowane przez niego postawy.

zdrowie jest cennym skarbem człowieka.

Odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej i innego tekstu literackiego. (200 słów)

Film

Krok po kroku

1. dokładnie przeczytaj zadany temat rozprawki

3. do słów kluczy i tematu dopisz tytuły lektur

5. redaguj pracę według ułożonego planu

6. przeczytaj pracę i nanieś poprawki

2. podkreśl w temacie słowa klucze

4. sporządź krótki plan

Materiały ze strony CKE, ORE oraz z repetytorium Nowej Ery, a także materiały własne.

Thanks!

Katarzyna Pietrzyk