Azja - kontynent kontrastów

Azja - kontynent kontrastów

4. Wymieniam najważniejsze obiekty geograficzne, w tym najwyższe góry, największe państwo, najgłębsze jzioro itd.

3. Charakteryzuję środowisko przyrodnicze Azji;

2. Wyjaśniam dlaczego Azja jest kontynentem kontarstów;

1. Potrafię scharakteryzować ukształtowanie powierzchni Azji;

Cel:

Azja jest kontynentem wielkich geograficznych kontrastów.Termin kontrast wywodzi się z języka włoskiego i oznacza ostro uwydatniające się różnice, sprzeczności i przeciwieństwa. W Azji występuje wiele obszarów i cech środowiska przyrodniczego, które są wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju, niepowtarzalne – zestawione razem tworzą właśnie kontrasty.

Azja jest najbardziej zaludnionym kontynentem.

Azja jest największym kontynentem na Ziemi.

Jego powierzchnia wynosi 44,5 mln km2. W Azji dominują obszary wyżynne i górskie. Zajmują one 3/4 powierzchni kontynentu. Azja jest najwyższymz zamieszkałych kontynentów. Średnia wysokość lądu wynosi 990 m n.p.m.

Rosja - najwieksz państwoMalediwy - najmniejsze państwoChiny - najludniejsze państwo

Podział polityczny

Najdalej wysunięte punkty Azji: * na północ – przylądek Czeluskin na półwyspie Tajmyr w Rosji (77°43′N), * na południe – przylądek Piai (Bulus) na Półwyspie Malajskim w Malezji (1°16′N), * na wschód – Przylądek Dieżniewa na Półwyspie Czukockim w Rosji (169°40′W), * na zachód – przylądek Baba na półwyspie Azja Mniejsza w Turcji (26°03′E).

Najwyższy łańcuch górski na Ziemi – Himalaje; najwyższy punkt – Mount Everest ma 8850 m n.p.m. Nazywany również przez miejscowych Czomolungma i Sagarmatha.

Wielkie kontrasty w ukształtowaniu.

Najgłębsza depresja znajduje się w rowie Morza Martwego i sięga do ok. 403 m p.p.m. (w zależności od poziomu wody).

Wielki rozległy obszar wyżynny w środkowej części Azji utworzony przez Tybet – najwyższą wyżynę na świecie (4–6 tys. m n.p.m.), Wyżynę Mongolską przechodzącą na północy w Wyżynę Środkowosyberyjską

Rozległe obszary nizinne: Nizina Zachodniosyberyjska oraz Nizina Turańska w Azji Centralnej. Wielkie znaczenie mają niziny uformowane przez rzeki. Należą do nich: Nizina Mezopotamska, Nizina Indusu, Nizina Gangesu i Nizina Chińska

Najwyższa wyżyna na świecie – wyżyna Tybetańska (4-6 tys. m.n.p.m.)

Najwyższy łańcuch górski na świecie – Himalaje

Azjatyckie rekordy

Największy półwysep na świecie – Półwysep Arabski

Największe, pod względem powierzchni jezioro świata – Morze Kaspijskie.

Największy archipelag na świecie – Archipelag Malajski (20 tys. wysp)

Najgłębsze jezioro świata – Bajkał 1642 m głębokości (największy na świecie zbiornik wody słodkiej)

Największa Zatoka – zatoka Bengalska (400 tys. km2)

Najdłuższa rzeka Azji – Jangcy (6380 km).

W Azji znajduje się największa delta na Ziemi. Została ona utworzona z osadów składanych przez Ganges i Brahmaputrę przy ujściu do Zatoki Bengalskiej. Powierzchnię delty szacuje się na 100 tys. km2.

Ogromna rozciągłość południkowa Azji sprawia, że występują tam wszystkie strefy klimatyczne.

Najniższe średnie opady wieloletnie notuje się w niektórych kotlinach leżących we wnętrzu Azji – może to być mniej niż 20 mm rocznie

Najwyższe opady atmosferyczne występują na południowych stokach Himalajów, np. w indyjskiej stacji Czerapundżi średnia roczna suma opadów wynosi ok. 11 500 mm

Najniższą temperaturę powietrza na obszarze zamieszkanym zanotowano w syberyjskiej wsi Ojmiakon na północnym wschodzie Azji, było to –71,2°C

W kotlinie Daszt‑e Lut leżącej na Wyżynie Irańskiej pomiar satelitarny wykazał najwyższą temperaturę powietrza wynoszącą 70,7°C

Północne wybrzeże Azji leżące za kołem podbiegunowym północnym to klimat polarny, w którym klimatyczna zima trwa 9‑10 miesięcy, średnia roczna temperatura wynosi od –10°C do –15°C, a średnie opady roczne to tylko ok. 200 mm

Na południowych krańcach Azji i wyspach występuje klimat równikowy wybitnie wilgotny, w którym średnia roczna temperatura powietrza wynosi 26–27°C, a średnie opady roczne sięgają 2000‑2500 mm

Wielkie kontrasty klimatyczne

Monsun - wiatr okresowo zmienny, wiejący w Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej.

Zimą układ ciśnienia ulega zmianie. Nad szybko ochładzającym się lądem tworzy się WYŻ baryczny, a nad oceanami, które ochładzają się wolniej – NIŻ baryczny. Znad lądu w kierunku oceanów wieje wówczas monsun zimowy. Nad obszarami lądowymi jest wtedy sucho.

Latem, nad chłodnymi oceanami (Ocean Indyjski i Spokojny) tworzy się WYŻ baryczny, a nad rozgrzanym kontynentem azjatyckim – NIŻ baryczny. Wtedy z nad oceanu wieje monsun letni, przynosi on na ląd obfite opady deszczu.

Skutki monsunu.

OKOŁOBIEGUNOWA TUNDRA – BEZDRZEWNE OBSZARY POROŚNIĘTE MCHAMI, POROSTAMI ORAZ KARŁOWATE KRZEWY I DRZEWA WIECZNA ZMARZLINA – STALE ZAMARZNIĘTA WARSTWA GRUNTU O RÓŻNEJ GRUBOŚCI. WYSTĘPUJE W PÓŁNOCNYCH CZĘŚCIACH AZJI. W LECIE ODMARZA TYLKO JEJ POWIERZCHNIOWA WARSTWA O GRUBOŚCI 4-50.

UMIARKOWANA A) UMIARKOWANY MORSKI – LASY IGLASTE, LIŚCIASTE, MIESZANE B) UMIARKOWANY PRZEJŚCIOWY – TAJGA, STEPY, PUSTYNIE C) UMIARKOWANY KONTYNENTALNY

PODZWROTNIKOWA: A) MORSKI – ROŚLINNOŚĆ TWARDOLISTNA, LASY LIŚCIASTE B) KONTYNENTALNA – PUSTYNIE I PÓŁPUSTYNIE

ZWROTNIKOWA: A) SUCHA – PUSTYNIA GORĄCA B) MONSUNOWA – SAWANNY, WILGOTNE LASY PODZWROTNIKOWE

RÓWNIKOWA A) PODRÓWNIKOWY – WILGOTNE SAWANNY B) WYBITNIE WILGOTNY – LAS RÓWNIKOWY

Obszar Azji obejmuje zlewiska wszystkich czterech oceanów. We wnętrzu lądu znajduje się największy obszar bezodpływowy na Ziemi odcięty od oceanów przez bariery górskie. Rzeki z tego obszaru spływają do Morza (Jeziora) Kaspijskiego.

Zlewiska Azji

W Azji występują liczne jeziora. Największym z nich jest Morze Kaspijskie będące pozostałością dawnego morza. Dzisiaj to zbiornik bezodpływowy z wodą słoną.