Funkcje języka

Jaką funkcję mogą pełnić wypowiedzi?

KONTEKST

funkcja informatywna

KOMUNIKAT

ODBIORCA

NADAWCA

funkcja poetycka

KOD

funkcja impresywna

funkcja ekspresywna

funkcja metajęzykowa

KONTAKT

funkcja fatyczna

Jakie funkcje może pełnić język?

funkcja informatywna

funkcja fatyczna

funkcja ekspresywna

funkcja metajęzykowa

funkcja poetycka

funkcja impresywna

Funkcja informatywna

Wypowiedź nastawiona na kontekst

Służy przekazywaniu informacji o sobie lub świecie

Przykłady: Daniel Dąbrowski wrócił do treningów. Nowa książka poetki ukaże się w lipcu.

Charakterystyczne środki językowe:

• zdania oznajmujace,
• słownictwo neutralne,
• nazwy własne, terminy specjalistyczne,
• brak środków stylistycznych,
• brak słownictwa o charakterze wartościującym.

Przykładowe formy wypowiedzi:

• tekst naukowy,
• ogłoszenie,
• sprawozdanie.

Funkcja ekspresywna

Wypowiedź nastawiona na nadawcę.

Celem jest wyrażenie uczuć i opinii, nacechowanie emocjonalne.

Przykłady: To było straszne! Urzekła mnie twoja wypowiedź.

Charakterystyczne środki językowe:

• wyrazy nacechowane emocjonalnie,
• słownictwo wartościujące, oceniające,
• wykrzyknienia,
• niedopowiedzenia (zaznaczone wielokropkiem),
• pytania retoryczne,
• apostrofy.

Przykładowe formy wypowiedzi:

• pamiętnik, dziennik,
• list,
• przemówienie,
• recenzja,
• literatura piękna.

Funkcja impresywna

Wypowiedź nastawiona na odbiorcę.

Celem jest oddziaływanie na zachowanie odbiorcy.

Przykłady: Otwórz okno! Ciesz się smakiem!

Charakterystyczne środki językowe:

• zdania rozkazujące i pytajace,
• bezokoliczniki,
• bezpośrednie zwroty do adresata,
• słownictwo wartościujące, oceniające,
• wyrazy typu: trzeba, należy, musi.

Przykładowe formy wypowiedzi:

• rozkazy, nakazy,
• prośby, podania,
• rady, poradniki, instrukcje,
• slogany reklamowe, hasła polityczne,
• recenzje.

Funkcja poetycka

Wypowiedź nastawiona na komunikat.

Celem jest wywołanie przeżyć estetycznych, zwrócenie uwagi na własciwości samego tekstu.

Przykłady: Była to jedna z tych jasnych nocy, w których firmament gwiezdny jest tak rozległyi rozgałęziony, jakby rozpadł się, rozłamał i podzielił na labirynt odrębnych niebios. B.Schulz "Sklepy cynamonowe"

Charakterystyczne środki językowe:

• liczne środki stylistyczne,
• neologizmy,
• nietypowe zestawienia słów,
• deformacja związków frazeologicznych,

Przykładowe formy wypowiedzi:

• utwory literackie,
• teksty retoryczne (przemówienia, wystąpienia)
• slogany reklamowe.

Funkcja metajęzykowa

Wypowiedź nastawiona na kod.

Celem jest przekazanie informacji o języku.

Przykłady: Była to jedna z tych jasnych nocy, w których firmament gwiezdny jest tak rozległyi rozgałęziony, jakby rozpadł się, rozłamał i podzielił na labirynt odrębnych niebios. B.Schulz "Sklepy cynamonowe"

Charakterystyczne środki językowe:

• specjalistyczne terminy z zakresu nauki o języku,
• słownictwo neutralne,
• brak określeń wartościujących,
• brak środków stylistycznych.

Przykładowe formy wypowiedzi:

• wypowiedzi i teksty pisane na temat języka.

Funkcja fatyczna

Wypowiedź nastawiona na kontakt.

Celem jest nawiązanie i podtrzymanie kontaktu z odbiorcą.

Przykłady: Halo! Co słychać? Czy dobrze mnie słychać?

Charakterystyczne środki językowe:

• zwroty do odbiorcy,
• formuły powitalne i pożegnalne,
• krótkie wykrzyknienia,
• wykrzykniki,
• partykuły.

Przykładowe formy wypowiedzi:

codzienne sytuacje komunikacyjne.

Dziekuję!

Wykorzystano materiały dydaktyczne z wydawnictw: Nowa Era i GWO

Renata Korus