Dulska

GABRIELA ZAPOLSKA

DULSZCZYZNA

SKANDALISTKA

Zbyszko

Kołtuństwo

Hanka

ANIELA Dulska

Mela i Hesia

CIEKAWOSTKI

FELICJAN Dulski

Gabriela Zapolska

Info

Moralność Pani Dulskiej

Pierwszym wielkim i niezaprzeczalnym sukcesem warszawskim Zapolskiej była Moralność pani Dulskiej, wystawiona w Teatrze Małym przez Mariana Gawalewicza. Po raz pierwszy krytycy warszawscy okazali jej tak jednomyślną życzliwość. Entuzjastyczne recenzje ukazały się w „Bluszczu”, „Kurjerze Warszawskim”, „Świecie” i „Tygodniku Ilustrowanym”. Nawet Jan Lorentowicz, który dość sceptycznie pisał o Moralności pani Dulskiej, stwierdzał, że sztuki Zapolskiej były zawsze w Warszawie sensacją sezonu teatralnego.

Przeszła przez życie głośno i zamaszyście, wywołując skandal za skandalem. Nie wahała się mówić: „Jestem wielka i nieraz muszę się szczypać, aby sobie przypomnieć, że to ja naprawdę jestem”. Uważała się za pisarkę lepszą od Prusa czy Sienkiewicza i odnosiła się do ich twórczości z pewnym pobłażaniem: „Nie piszę epopei historycznych, ale epopeję chwil, w których żyję. I dlatego moje powieści zostaną, podczas gdy innych trawa porośnie”.

Cechy charakterystyczne Termin „dulszczyzna” został utworzony w oparciu o dramat Gabrieli Zapolskiej. Autorka skupiła w osobie głównej bohaterki – Anieli Dulskiej – najgorsze cechy mieszczańskiej mentalności.

Dulszczyzna

• Dulszczyzna to przede wszystkim zakłamanie, gra pozorów, podwójna moralność. Taka właśnie jest pani Dulska: zupełnie inna w domu, w swoich czterech ścianach, a inna dla reszty świata.

• W domu godzi się na wszystko, nie dba o wygląd swój ani mieszkania.
• Nie ma nic przeciwko temu, żeby syn prowadził się niemoralnie, byle robił to dyskretnie – tak, aby nikt się o tym nie dowiedział.
• Jest chciwa, każe córce udawać mniejszą i młodszą, by nie musieć kupować biletu w tramwaju.

W rzeczywistości liczą się dla niej tylko konwenanse, opinia inni i powierzchowna przyzwoitość. Kwintesencją postawy Dulskiej są jej własne słowa o praniu brudów we własnych czterech ścianach: „Brudy trzeba prać we własnym domu”.

Przed ludźmi, w przestrzeni publicznej Aniela Dulska odgrywa z kolei rolę zamożnej, statecznej mieszczanki, dbającej o rodzinę matki i żony.

Podsumowując, dulszczyzna to określenie filisterskiej pseudomoralności, opartej na fałszu i obłudzie. Oznacza ona dbanie wyłącznie o pozory, tworzenie wizerunku na potrzeby publiczności. Jest to przywara ludzi słabych i niesamodzielnych, konformistów.

Aniela Dulska

Centralna postać - właścicielka czynszowej kamienicy. Żona Felicjana, matka Meli i Hesi oraz Zbyszka.

CHARAKTERYSTYCZNE WYPOWIEDZI:

• Energiczna i władcza, rządzi całą rodziną terroryzując męża i dzieci nieośmielające się jej sprzeciwić.
• Skąpa, zapobiegliwa, jest wcieleniem postawy nazywanej "podwójną moralnością": dba nade wszystko o pozory i aprobatę opinii publicznej i wychodzi z założenia, że nawet rażące uchybienia etyczne nie mają znaczenia, jeżli wieść o nich nie wychodzi poza ściany domu.
• Zdaje sobie sprawę, że syn uwodzi służącą Hankę, ale udziela mu milczącego przyzwolenia,, lepiej bowiem, by młodzieniec "wyszumiał się" pod okiem matki, niż włóczył po domach publicznych.
• Kiedy jednak dowiaduje się od swojej cynicznej i plotkarskiej krewnej Juliasiewiczowej, że Hanka jest w ciąży, wymawia jej posadę.

Dla kobiety nie ma jak dom!

Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział

Rozwłóczyć je po świecie to ani moralne, ani uczciwe.

Pamiętać: skromność - skarb dziewczęcia.

Każdy samobójca musi być szalony i stracić poczucie moralności i wiary w obecność Boga. Tak, to jest tchórzostwo. Tak jest - tchórzostwo. A potem zagłada własnej duszy

ZBYSZKO DULSKI

Syn państwa Dulskich

• urzędnik niższej rangi, młody birbant (imprezowicz) i lekkoduch, spędzający wieczory w lokalach, w których serwuje się alkohol, kobieciarz, uwiódł młodą służącą, Hankę
• odczuwa całą płaskość egzystencji sojej całej rodziny, miewa także odruchy buntu wobec stęchłej atmosfery domu, w którym prym wiedzie dwulicowa i apodyktyczna matka
• ma jednak świadomość, że warunki życia i środowiska skazały go na bycie "kołtunem"
• na wieść, że Hanka jest z nim w ciąży, próbuje zareagować honorowo, deklarując małżeństwo
• nie stać go jednak na przeciwstawienie się własnemu środowisku i jego mortalności, ma jednak świadomość, że nieodwołalnie przegrał próbę uniknięcia "kołtuńskiego przeznaczenia.

Moja droga, każda kobieta to fortepian- tylko trzeba umieć grać.

Ja was wszystkich nienawidzę i siebie razem z wami.

Ach, jak ja się będę teraz łotrował! Jak ja się będę łotrował!

Hanka

• Służąca państwa Dulskich

• Uwiedziona przez Zbyszka, zakochana i ufna
• Przypadkowo zwierza się Meli, która niewiele rozumiejąc opowiada o jej sprawach bardziej zorientowanej siostrze
• Nie zdaje sobie sprawy , że Dulska wie o romansie, ale akceptuje go, aby utrzymać syna w domu
• Osaczona przez Dulską i jej apodyktyczną krewną rezygnuje z dochodzenia swych praw i przyjmuje pieniądze w zamian za milczenie w sprawie romansu

Jak mi chcą za moją krzywdę płacić, nich płacą.

A mnie tu w tym domu nie obdarli z uczciwości? Ja prosiłam się, żeby mnie puścić

Są sądy i alimenta, a ja przysięgnę...

Hesia

Mela

• nieodrodna córka Anieli Dulskiej, przedwcześnie dojrzała, sprytna i już umiejąca stwarzać pozory "niewinnego dziewczęcia"
• Uświadomoiona seksualnie (przez kucharkę) i przejawiająca żywe zainteresowanie kawalerskimi wybrykami brata.
• Wobec zaistniałej groźby skandalu rodzinnego zajmuje stanowisko świadczące o dleko posuniętym cynizmie, które nie pozostawia wątpliwości, że będzie kontynuatorką kołtuństwa matki

• chorowite, naiwne i dobrego serca dziewczę z troską i wzniosłymi wyobrażeniami o miłości obserwujące romans brata ze służącą.
• Kiedy Hanka zachodzi w ciążę Mela przewiduje romantyczny mezalians, nie zdając sobie sprawy, z tego, że matka nie wyobraża sobie skandalu
• Współcuje Hance i głęboko przeżywa jej krzywdę i wygnanie z domu Dulskich

Lorem ipsum dolor sit

Nie wiedzieć o nieczym. To tak jakoś miło. JA WOLĘ NIC NIE WIEDZIEĆ.

Ty naprawdę myślisz, że Zbyszko się z Tobą ożeni?... ciućmo jedna...

Tu się stało coś bardzo złego, jakby kogoś zabili.

Ach Boże, kiedy ja już się naprawdę czegoś dowiem, kiedy nie będzie przede mną tajemnic.

Felicjan DULSKI

• mąż Anieli, ojciec Zbyszka, Meli i Hesi

• zahukany i zdominowany przez żonę, zawsze milczący
• bezwolny, oddaje pensję żonie, a ta wydziela mu drobne
• żona wydziela mu także cygara
• w ramach spacerów "dla zdrowia" chodzi wokół stołu, aby żona mogła go mieć na oku
• nie interesuje się życiem rodzinnym i sprawia wrażenie nieobecnego
• jest przedmiotem kpin wszystkich domowników
• wypowiada tylko jedno zdanie:

A NIECH WAS WSZYSCY DIABLI!

TRAGIFARSAKOŁTUŃSKA

Mimo swoich 111 lat dramat Zapolskiej nie traci na aktualności, ponieważ kołtuństwo polskie niezależnie od tego, czy żyjemy na początku dwudziestego wieku czy w wieku dwudziestym pierwszym obecne jest w narodzie i nie wygląda na, by miało się to zmienić.

TRAGIFARSA - utwór dramatyczny łączący wątki powaźnie z komedią

Kołtuństwo, także «kołtuneria» jako grupa społeczna – określenie z przełomu XIX i XX wieku oznaczające ludzi o zacofanych, wstecznych. nietolerancyjnych poglądach.Niegdyś nazywało się nim także ludzi wierzących w przesądy i zabobony.

CIEKAWOSTKI

• "Moralność Pani Dulskiej" to pierwszy polski film dźwiękowy.
• Pierwszy polski film, w którym dialogi zostały nagrane na płytach gramofonowych.
• • Akcja pierwowzoru literackiego rozgrywa się we Lwowie. Scenarzyści Land i Newolin postanowili zmienić miejsce akcji na Warszawę.
• Jest to także pierwsza sztuka wystawiona po wojnie na deskach olsztyńskiego Teatru Jaracza.

Obejrzyj

A WY ZNACIE JAKICHŚ WSPÓŁCZESNYCH DULSKICH?

QUIZ