Katedra

Polski punkt widzenia – malarskość filmu 3.0

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Dofinansowano ze środków Miasta Łódź

MUZEUM KINEMATOGRAFII W ŁODZIPlac Zwycięstwa 190-312 Łódźedukacja@kinomuzeum.pltel. 42 203 24 50

Średniowieczne inspiracje architektoniczne i współczesne inspiracje malarskie w filmie animowanym Tomasza BagińskiegoKatedra

Foto: Klapi, CC BY-SA 4.0, from Wikimedia Commons

Tomasz Bagiński, ur. 1976

Jacek Dukaj, ur. 1974

Foto: Anna Zemanek, CC BY-SA 4.0, from: Wikimedia Commons

pierwsze wydanie w 2000 r.

Bo to jedno o Katedrze rzec mogę na pewno: jest piękna. Nie jest ładna, nie jest dla oka przyjemna, nie uspokaja patrzącego - ale jest piękna. Estetyka bryły inna jest od estetyki obrazu dwuwymiarowego lub estetyki ruchu. Nie angażuje jedynie zmysłu wzroku, lecz uruchamia także głębsze procedury. Napiera. Reorganizuje przestrzeń i człowieka w tej przestrzeni. Acheiropoieta – oto, czym jest Katedra. Naturalny artefakt sakralny.

Jacek DukajKatedra

A umysł to chłonie, obraca, organizuje, nazywa formy. Pierwsi kosmonauci, powracając z orbity, często mówili o doświadczeniu mistycznym. Dane im było obcować pośrednio z wysoką transcendencją.

[...] Bo kto mi poda nazwisko twórcy Katedry? Kto mi wskaże architekta, z którego zamysłu powstała ta porażająca wyobraźnię kompozycja kształtów? Komu złożyć hołd? Programiści żywokrystu wiedzieli jedynie, czym Katedra ma nie być: zakreślili warunki brzegowe. Katedra jako taka nie istniała w ich myślach. Kto zatem jest autorem tego dzieła sztuki? Izmiraidy? Przypadek? Bóg? Nikt? Teoria chaosu? Ile sztuki w kawałku drewna wyrzuconym na brzeg przez morze? Ile głębi w nieintencjonalnych skrzepach materii? Unoszę głowę i przed oczyma mam kosmos. Rorscharchowe wyciemnienia mgławic, rzekę Mlecznej Drogi, delikatne kwiaty gwiezdnych gromad, srebrny piasek odległych galaktyk, kwazarów, zgrzytliwe świetlne staccato pulsarów...

Kosmos – Katedra – oddziałują w ten sam sposób. Niebezpiecznie jest za bardzo się zapatrzyć.

Film krótkometrażowy, 2002 r.

Bardzo mi „pasują” historie, które Jacek pisze. Jest jednym z niewielu pisarzy, którzy potrafią mnie zaskoczyć i przy okazji tak barwnie, tak sprawnie posługują się językiem. Książki Jacka się czyta i jednocześnie „widzi”.

Trudno mi wskazać pisarza (a pisarza SF w szczególności), którego literatura równie mocno by do mnie przemawiała. A czytam dużo.

Dobra adaptacja jest jak tłumaczenie

Żyjemy w okresie gigantycznej eksplozji treści – wywiad z Tomaszem Bagińskimniestatystyczny.pl/2017/06/20/zyjemy-w-okresie-gigantycznej-eksplozji-tresci-wywiad-z-tomaszem-baginskimTomek Bagiński, Rysowałem jak jeszcze nie było Spectrum, esensja.pl/film/wywiady/tekst.html?id=26063

na egzotyczny język, nie da się wszystkiego przenieść w stu procentach, trzeba czasem dokonać bardzo głębokich zmian, żeby pozostać wiernym duchowi oryginału. A to z kolei oznacza, że taka adaptacja jest samodzielnym dziełem sztuki i ekranizując wybitną literaturę, trzeba wybitnego twórcy, żeby się to udało.

foto: DXR / Daniel Vorndran, from: Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

foto: Ricardo André Frantz, from: Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Katedra Notre-Dame w Paryżu

foto: WeEnterWinter, from: Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

foto: Krzysztof Mizera, from: Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

foto: Benh LIEU SONG, from: Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

[...] niewiele jest na pewno piękniejszych kart architektury niż ta fasada, gdzie kolejno a równocześnie trzy portale wykrojone głębokimi ostrołukowymi archiwoltami, fryz dwudziestu ośmiu nisz królewskich, cały haftowany i dziergany w kamieniu, ogromna rozeta środkowa w asyście dwu bocznych okien, niby kapłan między diakonem i subdiakonem,

Wiktor HugoKatedraMarii Panny w Paryżu

[…] ten cudowny wytwór współdziałania wszystkich sił epoki, gdzie z każdego kamienia tysiącem form wytryska fantazja rzemieślnika podporządkowana geniuszowi artysty; jednym słowem – ten swoisty twór człowieka, potężny i płodny niczym twór boski, któremu jego podwójną właściwość: rozmaitość i wiecznotrwałość, wykradła chyba i przywłaszczyła sobie ta fasada.

wysoka i lekka galeria trójlistnych arkad dźwigających ciężkie belkowanie na swych smukłych kolumienkach i wreszcie dwie masywne i ciemne wieże z okapami z łupku – harmonijne części przepysznej całości ułożone w pięć gigantycznych kondygnacji – wznoszą się przed ludzkim okiem, tak rozmaite a tak uporządkowane, w bogactwie swych niezliczonych detali, rzeźbionych, rżniętych, kutych, związanych silnie i pewnie ze spokojnym – ogromem całości; ta wielka symfonia kamienna

A to, co powiedzieliśmy o fasadzie, trzeba powiedzieć o całym kościele; to, co powiedzieliśmy o katedrze paryskiej – trzeba powiedzieć o wszystkich średniowiecznych kościołach chrześcijaństwa.

W tej samorodnej i logicznej sztuce wszystko wiąże się w całość, wszystko z siebie nawzajem wynika.

Zmierz duży palec u stopy a wymierzysz olbrzyma.

Wiktor Hugo, Katedra Marii Panny w Paryżu, tłum. H. Szumańska-Gros, Madryt 2005, s. 113–114.

foto: rabbitslim, GFDL, from: Wikimedia Commons

Katedra w Sens (Francja)

foto: Urban, DP, from: Wikimedia Commons

wysokośc: 30 metrów

foto: Wladyslaw Sojka, CC BY-SA 3.0, from: Wikimedia Commons.

foto: sybarite48, CC BY-SA 2.0, from: Wikimedia Commons.

wysokośc: 37 metrówczas budowy: 100 lat

Katedra św. Szczepanaw Bourges (Francja)

foto: Ludovic Péron, CC BY-SA 3.0, from: Wikimedia Commons.

Katedra w Reims

wysokośc: 38 metrów

foto: Magnus Manske, from: Wikimedia Commons, CC BY-SA 1.0

foto: Malyszkz, DP, from: Wikimedia Commons

Katedra w Reims

foto: Jean-Pol GRANDMONT, CC BY 3.0, from: Wikimedia Commons

Katedra w Amiens (Francja)

Jules Victor Génisson, 1842, DP, from Wikimedia Commons

foto: Diliff, CC BY 3.0, from: Wikimedia Commons

foto centralne: James Mitchell, CC BY 2.0, from: Wikimedia Commons

foto boczne: Tango7174, CC BY 4.0, from: Wikimedia Commonsn

wysokośc: 42 metryczas budowy: 60 lat

Katedra w Beauvais(Francja)

SagradaFamíliarozpoczęcie budowy1882

foto centralne: Sergi Larripa, CC BY 3.0, from: Wikimedia Commons

foto : C messier, CC BY 4.0, from: Wikimedia Commonsn

Miliony, miliony ton kamienia. W ciągu trzech stuleci od XI do XIV wieku wydobyto we Francji więcej tego materiału niż w starożytnym Egipcie, krajów gigantycznych budowli. Osiemdziesiąt katedr i pięćset wielkich kościołów, jakie zbudowano w tym okresie, zebrane razem tworzyły by łańcuch górski wzniesiony ręką człowieka.(...) Powierzchnia wielkich katedr jest rzędu czterech do pięciu tysięcy metrów kwadratowych, a więc śmiało pomieścić mogła mieszkańców całego miasta, i to łącznie z pielgrzymami.

Zbigniew HerbertKamień z katedry

Scanned from the book: Aleksander Janta: Lustra i reflektory, 1982, DP, from: Wikimedia Commons

Zbigniew HerbertKamień z katedry

Gotyckie katedry są więc dosłownie dziełem ludzkich rąk.

Caspar David Friedrich Wędrowiec nad morzem mgły1818DP, from: Wikimedia Commons

Pielgrzym | Wędrowiec | Ja i Ty

SMUKŁOŚĆ

strzelistość

monumental-ność

Ogromne witraże

sklepienia krzyżowo-żebrowe

Kościół jest obrazem świata

Andrea Barbiani, Piotr Damian(i), XVIII w., from: Wikimedia Commons

św. Piotr Damianiur. w 1007, zm. w 1072 roku.

Narteks — początek drogi chrześcijanina, chrzest

Nawa główna — pielgrzymka do Boga

Prezbiterium — dom Boga, zbawienie

Brak tynku, gładzi — ukazanie połączenia ludzi wierzących

Brak tynku, gładzi — ukazanie połączenia ludzi wierzących

foto: Quintilis,from: Wikimedia Commons,CC BY-SA 3.0

Światło

Ja jestem światłością świata. Kto idzie za Mną, nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia.

Ewangelia wg św. Jana, Światłość wobec ciemności, J 8.12

Boskie światło | Absolut

Platońska jaskinia | Iluminacja

il. 4edges, CC BY-SA 4.0, from Wikimedia Commons

Zdzisław Beksiński, 1973

A więc modelowanie i teksturowanie dłoni w wysokiej rozdzielczości zajęło około tygodnia (...).

Animowanie - to było półtora dnia, oświetlanie, rendering, domalówki, system cząsteczkowy (posłużył do zrobienia rosnącej małej gałązki) - razem około tygodnia. Potem kilka godzin kompozycji.

Sporo czasu dodawało mi to, że zakładałem film na ekran kinowy, a to wymaga nieco większego nakładu pracy niż ekran TV.

Jest taka prosta scena ze zbliżeniem ręki, mniej więcej w połowie filmu.

Tomek Bagiński, Rysowałem jak jeszcze nie było Spectrum, za:esensja.pl/ film/wywiady/tekst.html?id=26063

Samotność | Odrębność

Zdzisław Beksiński1975

Świątynia — mikrokosmos

Non omnis moriar | Horacy

Zdzisław Beksiński, 1980

Zdzisław Beksiński

foto: Piotr Dmochowski, CC BY-SA 3.0

1929–2005

Zdzisław Beksiński, 1983

Zdzisław Beksiński, 2000

Zdzisław Beksiński, 2000