Harmonia cnoty- klasycyzm w liryce Leopolda Staffa

Harmonia cnoty- klasycyzm w liryce Leopolda Staffa

POROZMAWIAJMY

Jaką wartość ma dla Ciebie sztuka klasyczna- fascynuje, jest przestarzała czy może obojętna?

CECHY KLASYCYZMU

- wykorzystywanie motywów zaczerpniętych z literatury i sztuki antyku grecko-rzymskiego oraz renesansu i oświecenia

- stosowanie zasady mimesis, tj. naśladowania rzeczywistości w tym, co dla niej typowe i uniwersalne

- koncepcja świata i człowieka nawiązująca do antycznej tradycji filozoficznej

- dążenie do harmonii, ładu i prostoty jako wyznaczników piękna

- postawa racjonalistyczna

- dbałość o kunszt i jasność słowa poetyckiego

- skupienie na uniwersalnych problemach i tematach

- wiara w jedność dobra i piękna (kalokagatia)

- odwołanie do gatunków uznanych w tradycji za klasyczne (np. sonet)

LEOPOLD STAFF

Dotychczasowe ustalenia na temat twórczości Leopolda Staffa:

stoicyzm: pogodzenie się z dobrymi i złymi stronami życia – Przedśpiew, *O nauczaniu cnoty

franciszkanizm: wiara w Boga, miłość bliźniego, dobroć, przebaczenie, pokora – O miłości wroga;

liryka nastroju: nastrój smutku i melancholii – Deszcz jesienny

epikureizm: „A jednak śpiewać będę wam pochwałę życia” – Przedśpiew

postulat tworzenia poezji nieskomplikowanej – Ars poetica; prostota – Ars poetica

obrazowanie modernistyczne: impresjonizm, symbolizm, synestezja

humanizm renesansowy: optymizm życiowy; „Żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce” (odwołanie do hasła Terencjusza) – Przedśpiew

nietzscheanizm: aktywność, wola mocy, nadczłowiek – Kowal

WAŻNA OPINIA

Łatwo byłoby stwierdzić, że Leopold Staff, bezstronny w sądach o sztuce i skromny w ocenie własnych dokonań, zapisywał w swoich wierszach jedynie to, co w wierszach innych, bardziej dumnych poetów, wielbili, a później skwapliwie odrzucali, czytelnicy Tetmajera, Tuwima, Różewicza. Tak myślą o nim ci, którzy oskarżają go o wtórność wobec “Młodej Polski”, “Skamandra”, powojennej ascetycznej estetyki. A przecież było inaczej! To Staff konkretnym obrazowaniem swoich młodopolskich wierszy nadał jedyną może prawdę fantazmatom polskiego symbolizmu. To Staff w zwierciadle swojej klasycyzującej poezji zdołał pokazać metafizyczną i ścisłą intelektualnie stronę tego, co nazywano “impresyjnością” skamandrytów – nie potrafili tego zrobić międzywojenni krytycy. To Staff wreszcie kładł tradycyjne i pewne fundamenty moralne pod odruchowy w latach czterdziestych bunt Różewicza przeciwko zawodnej etyce europejskiej kultury. – W każdym z tych trzech historycznoliterackich przypadków Leopold Staff “wchodząc w skórę” epoki, którą współtworzył, dawał tej epoce ciało, krew i kości.

Piotr Matywiecki

"CURRICULUM VITAE"

ZADANIA

"ESTETYKA"

Staff był tytanem pracy pisarskiej i przekładowej, erudytą i mistrzem dla przyjaciół, intelektualną ozdobą towarzystwa. Ludwik Hieronim Morstin podkreśla, iż miał „pamięć przedziwną”: „Był więc rodzajem chodzącej encyklopedii- z dziedziny nauk humanistycznych, historii oraz historii kultury i sztuki wiedział dosłownie wszystko. Ileż to razy, gdy mi brakło jakiejś daty czy nazwy, zamiast otwierać Larousse’a- pytałem Staffa. Tą wiedzą nigdy nie popisywał się, nie chciał nikomu imponować, ale zapytany- rzeczowo i dokładnie dawał wyczerpujące informacje”.

A. Kaliszewski, „Nostalgia stylu. Neoklasycyzm liryki polskiej XX wieku w krytyce, badaniach i poetykach immanentnych”, Kraków 2007, s. 239

ZADANIA

ZDANIEM EKSPERTA

Zbigniew Jarosiński: […] z klasycyzmem w poezji łączy się zazwyczaj idea harmonii. Głównie chodzi tu o harmonię estetyczną. Kultura antyku, zgodnie z interpretacją, jaką dał jej w XVIII w. Johann Winckelmann, ukazuje się poetom-wielbicielom jako kultura piękna zrównoważonego, spokojnego i szlachetnego, ale także jako kultura, w której świat wartości estetycznych jest zarazem światem wartości moralnych. Bo z drugiej strony występuje tu wyraźny ideał harmonii etycznej: poprzez poetyki klasycystyczne wyrażają się stale postawy o charakterze stoickim, starające się o zachowanie wolności od intensywnych wzruszeń oraz obojętności wobec niespokojnych przygód życia […]. Klasycyzm nowych czasów miał zawsze wyraziste oblicze światopoglądowe, starał się on mianowicie stworzyć obraz człowieka, w którym osobowość ludzka jest pełna i wewnętrznie zintegrowana, panuje sojusz między człowiekiem a jego dziełem oraz między dziełem ludzkim a światem natury. Wreszcie stałym elementem klasycystycznych dążeń jest nawrót do tradycyjnej formy poetyckiej […]: klasycyzm przywraca wartość tradycyjnej metryce, ceni stare figury poetyckiej mowy, czerpie z leksykalnego zasobu przeszłości. Jednocześnie jest on przeciwieństwem subiektywizmu i indywidualnej dowolności, jakie dostrzega się często w dzisiejszej poezji. Zasadą stylu poetyckiego staje się przedstawienie zobiektywizowane, w którym mówiącemu „ja” przypada rola skromna, natomiast uwypuklony zostaje element obrazowy i retoryczny.

Z. Jarosiński „Postacie poezji”, Warszawa 1985, s. 271-272

"POCZUCIE PEŁNI"

Zanalizuj temat wypracowania. Nazwij i zdefiniuj problem.

Kształtowanie własnej osobowości jako zadanie człowieka. Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko. Odwołaj się do sensu wiersza Leopolda Staffa „Poczucie pełni”, lektury obowiązkowej oraz wybranych kontekstów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 słów.

ZADANIA PODSUMOWUJĄCE

KONTEKST

Przyjrzyj się rzeźbom Igora Mitoraja a następnie wykonaj polecenia.

Do zobaczenia!