Bezkręgowce

Podróż do krainy bezkręgowców

start

Spis treści

01 wprowadzenie

02 Płazińce

03 nicienie

04 wrotki

05 pierścienice

Wprowadzenie

Bezkręgowce

Bezkręgowce to grupa zwierząt, która wyróżnia się przede wszystkim brakiem szkieletu wewnętrznego. Jest to umowna jednostka systematyczna. Do grupy tej zaliczamy te zwierzęta, które nie są kręgowcami. Do bezkręgowców należy prawie 99% wszystkich współcześnie występujących zwierząt. Liczba opisanych gatunków przekracza 1 milion, a niektóre źródła podają ich nawet 100 razy więcej.

Płazińce

• ranga systematyczna - typ: płazińce

~ gromada: wirki~ gromada: tasiemce~ gromada: przywry

• podstawowe cechy:

- prowadzą wolny tryb życia (wirki) lub są pasożytami wewnętrznymi (tasiemce i przywry)- zaliczamy je do umownej grupy "robaki" - wydłużone ciało okryte worem powłokowo mięśniowym- mają pierwotną jamę ciała wypełnioną galaretowatą parenchymą- prosty, niedrożny układ pokarmowy składający się z jamy gębowej, gardzieli i jelita, bez odbytu; tasiemce są w ogóle pozbawione układu pokarmowego - brak układu krążenia - transport dzięki ruchom cytoplazmy w parenchymie

Płazińce

- brak układu oddechowego - wymiana gazowa całą powierzchnią ciała; pasożyty są beztlenowcami, zwierzęta wolnożyjące oddychają tlenowo- prosty układ wydalniczy typu protonefrydialnego, składający się z sieci komórek płomykowych zanurzonych w parenchymie, spełnia głównie rolę osmoregulacyjną- układ nerwowy typu drabinkowego składający się z parzystych zwojów nerwowych i odchodzących od nich pni nerwowych - całość "zanurzona" w ścianie ciała; narządy zmysłów bardzo proste; komórki światłoczułe, czuciowe, rejestrujące zmiany położenia ciała - u pasożytów bardzo słabo rozwinięte- są to zwierzęta obojnacze; u pasożytów skomplikowane cykle życiowe związane ze zmianą żywciela

Płazińce

Przystosowanie do pasożytniczego trybu życia

• taśmowaty, płaski kształt ciała
• brak narządów ruchu i zmysłów
• brak ubarwienia
• oskórek chroniący przed strawieniem w przewodzie pokarmowym żywiciela
• narządy czepne
• brak układów: pokarmowego, oddechowego i krwionośnego
• obojnactwo i samozapłodnienie
• rozwój złożony
• skomplikowane cykle życiowe

Płazińce - motylica wątrobowa

Cykl rozwojowy motylicy wątrobowejŻywcielem pośrednim jest ślimak, żywicielem ostatecznym jest ssak roślinożerny. Jaja motylicy dostają się do wody z kałem. W wodzie uwalniania jest orzęsiona larwa - miracidium. Larwa wnika do organizmu ślimaka. Traci tam orzęsienie, przeobraża się i zmienia w sporocystę. Forma ta rozmnaża się. Wylęgają się larwy redie albo cerkarie. Cerkarie mogą opuścić żywiciela. Na zewnątrz osiadają na roślinie, otaczają się grubą osłonką i czekają na połknięcie przez żywiciela ostatecznego. Są to metacerkarie. Po wniknięciu do organizmu ssaka, w jelicie larwa uwalnia się z osłonki, przeija ściany żyły wrotnej i z krwią dostaje się do wątroby, by tam osiąść.

Płazińce - tasiemce

Cykl życiowy tasiemców (uzbrojonego/ nieuzbrojowego)

1. jaja lub dojrzałe człony wypełnione jajami z fekaliami trafiają do środowiska
2. świnie (t. uzbrojony) lub bydło (t. nieuzbrojony) zakażają się jedząc zanieczyszczone jajami rośliny
3. w przewodzie pokarmowym onkosfery wydostają sięz jaj, przebijają ścianę jelita i z krwią wędrują do mięśni, onkosfery w mięśniach tworzą wągry
4. człowiek zakaża się tasiemcem jedząc surowe lub niedogotowane / niedosmażone mięso z wągrami
5. tasiemiec osadza się w jelicie cienkim przyczepiając się do jego ściany
6. w jelicie cienkim tasiemiec dojrzewa płciowo i rozmnaża się.

Nicienie

• ranga systematyczna - typ: nicenie
• podstawowe cechy:

- wolnożyjące lub pasożynicze zwiręta żyjące w środowiskach wodnych i wilgotnych- wydłużone, robakowate ciało, obłe na przekroju poprzecznym, okryte worem powłokowo mięśniowym- pierwotna jama ciała wypełniona płynem jamy ciała, który nadaje kształt ciału i bierze udział w poruszaniu się - szkielet hydrauliczny- drożny układ pokarmowy składający się z otworu gębowego, jelita przedniego z umięśnioną gardzielą, jelita środkowego i tylnego zakończonego odbytem

Nicienie

• pierwotna jama ciała wypełniona płynem jamy ciała, który nadaje kształt ciału i bierze udział w poruszaniu się – szkielet hydrauliczny

• drożny układ pokarmowy składający się z otworu gębowego, jelita przedniego z umięśnioną gardzielą, jelita środkowego i jelita tylnego zakończonego odbytem

• brak układu krążenia – transport substancji w obrębie jamy ciała zapewnia przelewanie się płynu jamy ciała
• brak układu oddechowego – wymiana gazowa całą powierzchnią ciała, pasożyty mogą być beztlenowcami

• układ wydalniczy protonefrydialny, czasami nie występuje
• układ nerwowy składa się z obrączki okołogardzielowej i pni nerwowych – całość „zanurzona” w ścianie ciała; narządy zmysłu bardzo proste; komórki światłoczułe, komórki czuciowe, komórki rejestrujące zmiany położenia ciała – u pasożytów bardzo słabo rozwinięte

• są to zwierzęta rozdzielnopłciowe, często występuje dymorfizm płciowy (glista ludzka)
• cykle życiowe nicieni pasożytniczych związane są często ze zmianą żywiciela, rozwój złożony.

Nicienie - glista ludzka

Cykl życiowy glisty ludzkie

1. dojrzałe glisty
2. zapłodnione jaja wydalone wraz z kałem (jaja niezapłodnione nie będą przechodzić dalszego rozwoju)
3. jajo inwazyjne
4. połknięcie jaja inwazyjnego z pokarmem (nieumyte warzywa) lub zanieczyszczoną wodą
5. w jelicie cienkim z jaj wylęgają się larwy, które przedostają się do krwi i żyłą wrotną wędrują do wątroby
6. wraz z krwią płyną do serca i płuc, przebijają pęcherzyki płucne i przez oskrzeliki, oskrzela i tchawicę trafiają do gardła
7. ponownie przełknięte znów trafią do jelita, gdzie pasożyty osiągają dojrzałość płciową, po kopulacji w jelicie cienkim samce giną, a samice zaczynają produkować nowe jaja.

Wrotki

• ściana ciała zbudowana z nabłonka, oskórka; mięśnie nie wchodzą w skład powłoki ciała, lecz dzielą się na odrębne grupy
• szkielet wewnętrzny hydrauliczny, często występuje zewnętrznych pancerz
• układ pokarmowy zbudowamy z otworu gębowego, jamy gębowej, gardzieli, przełyku, żołądka, jelita, kloaki i odbytu
• brak układów oddechowego i krwionośnego
• układ nerwowy zbudowany z trzech zwojów, od których odchodzą parzyste nerwydo różnych narządów ciała
• układ wydalnicy typu protonefrydialnego
• u wielu wytępuje premiana pokoleń- pokolenia rozmnarzającego się płciowo oraz pokolenia rozmnażającego się partenogenetycznie

Pierścienice

• ranga systematyczna – typ: pierścienice

- gromada: wieloszczety- gromada: skąposzczety-gromada: pijawki

• podstawowe cechy:

- wolnożyjące lub pasożytnicze zwierzęta żyjące w środowiskach wodnych i wilgotnych- wydłużone, robakowate ciało, obłe na przekroju poprzecznym, okryte worem powłokowo-mięśniowym- ciało podzielone na podobne do siebie segmenty (=metamery) – metameria homonomiczna- w worze powłokowo-mięśniowym pojawiają się pasma mięśni poprzecznie-prążkowanych- początki wyodrębniania głowy – cefalizacja- zaczątki odnóży służących lokomocji – parapodia u wieloszczetów, parapodia zwiększają także powierzchnię wymiany gazowej, ale pozostałe pierścienice prowadzą wymianę gazową całą powierzchnią ciała

Przedstawiciele typów

• płazińce: wirek - wypławek biały, przywra - motylica wątrowbowa, tasiemiec - (nie)uzbrojony
• nicienie pasożytujące na zwierzętach: glista ludzka, owsik ludzki, włosień kręty, wuchereria, riszta

• nicienie pasożytujące na roślinach: węgorek buraczany, węgorek pszeniczny
• wrotki - Bdelloidea
• pierścienice: wieloszczety- nereida różnokolorowa, skąposzczety - dżdżownica ziemna, pijawki - pijawka lekarska, końska, kacza

Dziękuję!