regiony etnograficzne polski

Regiony etnograficzne Polski

Kujawy

Kujawy, zamieszkane przez Kujawiaków, są regionem położonym między Wielkopolską, Pomorzem, Ziemią Dobrzyńską i Mazowszem, obszar najbliższy kulturowo Wielkopolsce. Geograficznie rzecz ujmując Kujawy to kraina historyczna położona między górną Notecią, Gopłem a lewym brzegiem Wisły. Stolicą Kujaw była Kruszwica, a później Włocławek. Kujawy są odrębną krainą etnograficzną o oryginalnej kulturze ludowej, stroju, gwarze, zdobnictwie, pieśni i tańcach.

Krajobraz Kujaw

Muzyka i Taniec

Z Kujawami łączą się rytmy mazurkowe, trójmiarowe: w tańcu jest to – naważniejszy – kujawiak, mazurek i oberek, a także typowo już kujawski owczaryszek (owczarek) i rzadziej spotykane, charakterystyczne dla Wielkopolski, wiwaty. Ludowy kujawiak przedostał się na miejscowe dwory, potem do miast i po pewnych zmianach, „uładzony”, stał się jednym z tańców narodowych.

Strój kujawski

Rzeźba i zdobnictwo na kujawach

Kujawy są jednym z najsilniejszych ośrodków rzeźbiarstwa w Polsce. Sztuka ludowa wykształciła własne wzornictwo i charakterystyczne motywy. Dotyczy to zdobnictwa mebli, np.skrzyni kujawskich.

Kaszuby

Kaszuby to ciekawy, bardzo zróżnicowany region, który obejmuje fragment polskiego wybrzeża, gęste lasy oraz malownicze jeziora.

Krajobraz kaszubski

Muzyka kaszubska

Pieśni kaszubskie przede wszystkim sławią piękno Kaszub, pracę człowieka na ziemi i wodzie. Duża grupa utworów to pieśni patriotyczne, morskie, miłosne. Kaszubi mają dużo piosenek, które śpiewają dzieciom i z dziećmi. Mają też swoje pieśni religijne, w tym kolędy. Kaszubi mają też własne tańce, w tym takie o charakterze obrzędowym – np. rëbôcczi tuńc, który przedstawiał pracę rybaków, czy brutczi tuńc – taniec, wykonywany przez pannę młodą. Każda ważna uroczystość rozpoczynała się w dawnych czas tańcem koséder (tzw. kaszubski polonez). Kaszubi mogą się poszczycić własnym hymnem. Autorem tekstu jest Hieronim Derdowski, a muzyki Feliks Nowowejski.

Strój kaszubski

Rzeźbiarstwo na Kaszubach

Rzeźba na Kaszubach jest jedną z najżywiej rozwijających się dziedzin sztuki ludowej. Niegdyś głównym tematem była religia, dziś jest nią rybołóstwo, przyroda, życie świeckie. Rzeźby przedstawiają zazwyczaj ludzi przy pracy, czyli rolników uprawiajacych ziemię, rybaków na morzu, czy leśniczych ścinających drzewo.

Haft kaszubski

Symbolika kolorów haftu kaszubskiego:

• trzy odcienie niebieskiego : morze, jezioro i niebo
• zielony: lasy i łąki
• żółty: piasek morski i bursztyn
• czerwony: krew przelana za Ojczyznę
• czarny: żyzna ziemia

Mazowsze: Łowicz i Kurpie

Krajobraz Mazowsza

Muzyka Mazowsza

Podstawowe tańce na Mazowszu Płockim i Łowickim to kujawiaki i oberki, grane na skrzypcach, dużym bębnie oraz trzyrzędowej harmonii polskiej. Typowa kapela na Mazowszu Skierniewickim składała się jeszcze do niedawna ze skrzypiec, trzystrunowych basów i małego bębenka z brzękadłami. Dominowały oberki i żywe polki, a typową formą pieśni była weselna przyśpiewka.

Strój łowicki i kurpiowski

Pisanki łowickie

Ręcznie robione jaja wielkanocne (wydmuszki) z tradycyjnymi kolorowymi wycinankami to duże gęsie jaja, na których naklejone są wzory tradycyjnych, kolorowych, łowickich wycinanek. Motywy wycinankowe wykonane są z kolorowego papieru. Łowickie jaja z wycinankami mają głęboko zakorzenione pochodzenie.

Kodry łowickie

To jeden z trzech typów łowickiej wycinanki, obok „gwiozdy” i „tasiemki”, dawny element dekoracyjny wnętrz chłopskich chałup.

Gwiozda i Tasiemka

Boże Ciało w Łowiczu

Boże Ciało w Łowiczu to uroczystość, obchodzona w czwartek, 60 dni po Wielkanocy. Zaczyna się tradycyjnie mszą wraz z procesją, która przechodzi przez cztery stacje, przy których jest czytana Ewangelia. W Łowiczu, aż w czterech językach! Ta majowo/czerwcowa uroczystość od lat przyciąga masę turystów oraz mieszkańców Łowicza i okolicznych miejscowości. Procesja połączona jest ze śpiewami lokalnych zespołów ubranych w obowiązkowe, ludowe ubrania, ale tak samo barwnie są ubrani również uczestnicy samej procesji.

Leluja kurpiowska

To typ wycinanki papierowej o jednoosiowej symetrycznej budowie w formie drzewka z podstawą. Charakterystyczny dla kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Jest wycięta z jednego kawałka kolorowego papieru.

Bursztyny kurpiowskie

Title 1

Warmia

Terytorium Warmii stanowi kształtem trójkąt o nieregularnych bokach ze ściętym wierzchołkiem opierającym się o Zalew Wiślany. Od zachodu krótkim odcinkiem graniczy z Pogezanią a następnie z Prusami Górnymi (granicą na całej długości jest rzeka Pasłęka). Od północy i wschodu Warmia graniczy z Prusami Dolnymi.

Krajobraz warmiński

Strój warmiński

Warmińskie tradycje i zwyczaje Bożego Narodzenia

W zwyczaje i tradycje obfitował na Warmii czas Bożego Narodzenia . Były wróżby pogodowe na następny rok, bo aura w te dni wyznaczała pogodę poszczególnych miesięcy roku. Obowiązywał zakaz wykonywania prac domowych, takich jak wywieszanie prania czy przędzenia wełny.

Podhale

Podhale to region na południu Polski charakteryzujący się unikalną i bardzo ciekawą kulturą, sztuką, a przede wszystkim folklorem, który jest skarbem, wizytówką i atrakcją turystyczną tego śródgórskiego regionu. Każdy kojarzy stroje góralskie, muzykę, gwarę, a także architekturę, drewniane rzeźby, czy obrazy charakterystyczne dla Podhala. Również kuchnia podhalańska, a przede wszystkim sery góralskie, takie jak oscypek, czy bryndza są bardzo popularne wśród osób odwiedzających Tatry i Podhale.

Krajobraz Podhala

Muzyka Podhala

Muzyka od zawsze była obecna podczas uroczystości rodzinnych, świąt, obrzędów religijnych czy wieczornego śpiewania po chałupach. Po dzień dzisiejszy przenika każdy aspekt życia. Żeby się o tym przekonać wystarczy będąc z wizytą na Podhalu, udać się do restauracji czy karczmy.

Współcześnie odniesienie do tradycji muzycznej można odnaleźć w folku. Na polskiej scenie muzycznej nie brakuje zespołów, które tradycyjne brzmienie zestawiają z nowymi muzycznymi formami. Muzycy czerpią inspiracje nie tylko z brzmień Podhala, ale także z innych regionów kraju. Dzisiaj muzyka góralska nie jest tylko reliktem przeszłości. Jej drugie życie można obserwować na festiwalach, konkursach i podczas codziennego życia.

Strój podhalański

Rzeźba na Podhalu

Jednym z elementów folkloru góralskiego jest rzeźbiarstwo. Spotykamy się z nim na całym Podhalu, a także w samych Tatrach, klucząc między szlakami, szczytami, wsiami czy domostwami górali.Rzeźba podhalańska w swojej tradycyjnej formie odznaczała się prostotą, a zarazem dużą ekspresją. Podhale rozkwitło figuralną rzeźbą religijną (kapliczki, świątki) Małe rzeźby na Podhalu najczęściej były figurami Chrystusa, Matki Boskiej, Chrystusa na krzyżu i scenami z drogi krzyżowej, nie stroniono również od tworzenia sylwetek świętych.

Kuchnia góralska

Charakterystyczna dla regionu Podhala jest także specyficzna kuchnia góralska, która związana jest przede wszystkim z hodowlą i wypasem owiec. Uwielbiane przez mieszkańców całej Polski są sery owcze – oscypki, a także inne sery wytwarzane z owczego mleka, czyli bryndza i bundz.Specjałami kuchni góralskiej są również kwaśnica, czosnianka, bryjka, hałuski i moskole.