Zemsta

Zemsta

Autor

Aleksander Fredro urodził się 20 czerwca 1793 u stóp Karpat, w Surochowie niedaleko Przemyśla, w zamożnej rodzinie szlacheckiej. Zmarł 15 lipca 1876 we Lwowie. Tworzył w epoce romantyzmu. Uważany jest za najwybitniejszego komediopisarza w historii literatury polskiej. Uczył się w domu rodzinnym z trudem zapamiętywał wszelkie informacje. W wieku szesnastu lat wstąpił do armii napoleońskiej Księstwa Warszawskiego i służył mu wiernie aż do upadku jego cesarstwa. Walczył w Rosji, we Francji, był bardzo odważnym żołnierzem, otrzymał wiele odznaczeń wojennych. Pierwszą próbą literacką 12 letniego Aleksandra był "Strach Nastraszony". W wolnym czasie siadał i pisał. Koledzy z wojska wyjaśniali mu niektóre zasady pisania; inspirowały go dzieła Moliera i paryskie teatry Wybrany do Galicyjskiego Sejmu Stanowego; wspierał teatry, instytucje naukowe, projekty budowy koleji; domagał się wprowadzenia języka polskiego. Napisał wiele utworów literackich, z czego najpopularniejsze to "Damy i Huzary", "Pan Jowialski", "Śluby Panieńskie", "Zemsta".

Geneza utworu

1828 rok Aleksander Fredro ożenił się z Zofią z Jabłonkowskich. Przeglądając dokumenty zamku w Odrzykoniu, poeta natrafił na akta pochodzące ze sprawy sądowej. Kłótnię toczyło dwóch szlachciców - Piotr Firlej (był potomkiem magnackiego rodu) i Jan Skotnicki (zdobył majątek sam). Oboje nie lubili się nawzajem. Spór zaczął nabierać na znaczeniu, gdy Skotnicki nakazał skierować rynny na dom sąsiada. W zamian za to, Firlej, kazał napaść swoim ludziom na murarzy naprawiających mur i zniszczyć rynny.Sprawa znalazła się w sądzie. Mimo to konflikt nie ustał. Kłótnia skończyła się dopiero wtedy, gdy doszło do ślubu syna Firleja z córką Skotnickiego. Te wydarzenia stały się inspiracją to stworzenia ,,Zemsty”.

Rodzaj i gatunek literacki

Rodzajem ,,Zemsty" jest dramat, natomiast gatunkiem komedia. Cechy komedii: -pojawienie się pojęcia komizmu (sprzeczności między tym czego się spodziewamy, a tym co zasyaniemu u odbiorcy ma wywoływać rozbawienie i uśmiech), -występowanie różnych rodzajów komizmu (sytuacyjny-źródłem humoru są nieporozumienia związane z przebiegiem wydarzeń, zabawne zdarzenia i sytuacje, językowy/słowny- zabawny sposób mówienia, dwuznaczność słów, żartobliwe powiedzonka i zabawa słowami, postaci/charakterów- wyposażenie bohaterów w takie cechy, które wywołują śmiech, często przerysowane), -utwór ma podobny nastrój, -akcja jest żywa, dynamiczna, pełna nieoczekiwanych zwrotów, -problem zostaję rozwiązany, -zawsze wszystko kończy się szczęśliwie i dobrze dla bohaterów.

Cechy dramatu: -przeznaczony do wystawienia na scenie, -nie ma pośrednika między światem utworu a czytelnikiem (narratora lub podmiotu lirycznego), -o wydarzeniach dowiadujemy się z wypowiedzi i działań bohaterów, -bohaterowie wypowiadają się za pomocą diologów i monologów, -tekst dzieli się na tekst główny (wypowiedzy bohaterów) i poboczny, czyli dydaskalia (wskazówki dla inscenizatorów), -jest zbudowany z akrów i scen.

Wątki

Wątek główny:-spór Cześnika Raprusiewicza i Rejenta Milczka Wątki poboczne: -miłość Wacława i Klary, -plany małżeńskie Podstoliny, -działania Papkina (Papkin ma duży wpływ na rozwój akcji, ponieważ wkracza do wątku Cześnika i Rejenta, przez pełnienie funkcji posłańca między nimi. Wkracza też do wątku Wacława i Klary, gdyż zaleca się do bratanicy Cześnika i wkracza do wątku Podstoliny przez pełnienie roli swata w imieniu Cześnika. Wszystkie watki łączą się w punkcie kulminacyjnym: -zmuszenie Wacława do ślubu z Podstoliną, -zemsta Cześnika (ślub Wacława i Klary), -zakończenie sporu.

Czas i miejsce akcji

Czas akcji: przełom XVIII i XIX wieku (schyłek Rzeczpospolitej szlacheckiej)Miejsce akcji: stary dwupoziomowy zamek na wsi

Plan wydarzeń

EKSPOZYCJA1.Plany małżeńskie Cześnika i Papkina. 2.Papkin w roli swata. 3.Przyjęcie oświadczyn Raptusiewicza przez Podstolinę. 4.Rozmowa i wyznania Wacława i Klary. 5.Bójka o mór. ROZWINIĘCIE AKCJI 6.Wacław w niewoli u Papkina. 7.Próba odesłania młodego Milczka przez Cześnika. 8.Przyjęcie łapówki przez Papkina i pozostanie Wacława w domu Cześnika. 9.Postanowienie zakochanych o zwróceniu się o pomoc do Podstoliny.

10.Rozpoznanie przez Podstolinę Wacława jako dawnego kochanka.11.Wyznanie miłości Klarze i oświadczyny Papkina. 12.Wysłanie Papkina do Rejenta w charakterze posła. 13.Pisanie pozwu sądowego i fałszowanie zeznań murarzy przez Rejenta. PUNKT KULMINACYJNY 14.Zmuszanie Wacława do ślubu z Podstoliną. 15.Wizyta Papkina u Rejenta i wyzwanie go na pojedynek w imieniu Cześnika. 16.Wizyta Podstoliny u Rejenta i zgoda na ślub z Wacławem. PERYPETIE 17.Plan zemsty na Rejencie za odebranie narzeczonej. ROZWIĄZANIE AKCJI 18.Ślub Wacława i Klary. 19.Zjawienie się Rejenta w domu Cześnika i rezygnacja z pojedynku. 20.Zawarcie zgody między Cześnikiem i Rejentem.

Głowni bohaterowie:

Cześnik Raptusiewicz to stary kawaler. Pozostał mu jedynie tytuł bez majątku. Jest gwałtowny, porywczy, wybuchowy, nie panuje nad emocjami, konfliktowy, tyranizuje otoczenie, skłonny do bójek. Nie chce naprawić muru granicznego. Posługuje się prostym, ale dosadnym, barwnym językiem. Jego powiedzenie to ,,mocium panie".

Rejent Milczek to wdowiec, który ma stanowisko w sądzie. Pragnie pomnażać swój mąjątek. Jest chciwy, pazerny, fałszywy i obłudnie pokorny, spokojny, flegmatyczny, skryty, cichy, mściwy. Nie przepuści żadnej okazji, aby dokuczyć Cześnikowi. Chce naprawić mur graniczny. Jego powiedzonko to ,,Niech się dzieje wola nieba".

Józef Papkin to zubożały szlachcic na usługach Cześnika. Stracił swój majątek. Naśladuje obcą modę. To samochwała, pochlebca i tchórz posługujący się wyszukanym językiem. Twierdzi, że ma ogromne powodzenie u kobiet. Jest lekceważony przez otoczenie.

Klara to bratanica Cześnika, młoda, ładna i zakochana w Wacławie. Jest szczera, uczciwa, dowcipna i inteligentna. Dba o kobiety honor.

Wacław to syn Rejenta, który zdobył jakieś wykształcenie, jednak czas przeznaczony na naukę wykorzystywał głownie na romanse. Łączyło go coś z Podstoliną. Szczerze kocha Klarę, jest sprytny i odważny, potrafi przeciwstawić się ojcu. Pragnie pogodzić sąsiadów.

Bohaterowie drugoplanowi:

-Perełka- kucharz Cześnika-Dynalski- sługa i marszałek Cześnika. Pisał w jego imieniu list. -Gerwazy Śmigalski- dworzanin Cześnika. -Mularze (murarze)- zatrudnieni przez Rejenta, których zmuszał do oskarżenia. -Pachołki i inni -Ludzie z kaplicy

Dziękujeza Uwagę!