SARMATYZM

SARMATYZM

Sarmatyzm to ideologia głosząca nadrzędność szlachty w polityce. Opierała się na przekonaniu, że szlachta wywodzi się od antycznego ludu walecznych Sarmatów. Cechy Sarmaty : - rycerskość, - szlachetność, - tolerancyjność, - odwaga.

• Strój Sarmatów wywodził się z tradycji stepowej. Mężczyźni nosili krótki kaftan, ściągany rzemieniem lub pasem, skórzane spodnie (luźne lub workowate) i miękkie skórzane buty z krótką cholewą. Na głowę zakładali spiczaste czapki tzw. baszłyk. Na wierzch nakładano płaszcz, który na lewym ramieniu był spinany fibulą.

Kobiety nosiły długie suknie o rękawach sięgających nadgarstka, szarawary, a na wierzch nakładały paradny chałat, spinany fibulą na piersi. Strój, zwłaszcza arystokracji, wzbogacano kosztowną biżuterią ze złota, srebra, drogocennych kamieni. Kobiety nosiły diademy, naszyjniki, a na kostkach i nadgarstkach różne korale i bransolety. Mężczyźni przykładali dużą uwagę do ozdób pasów broni i rzędu końskiego (siodła, uzdy).

Życie codzienne Sarmaty . Dla każdego Sarmaty bardzo ważna była rodzina. Cenili sobie także rozrywkę. Bardzo często urządzano wystawne uczty na które chętnie zapraszano dużo gości, krewnych, przyjaciół. Na przyjęciach tańczono poloneza, mazura, oberka. Sarmaci lubili rozmowę przy której częstowali się alkoholem. Mężczyźni bardzo często podróżowali np. Na sejmy, sejmiki, czy odpusty.

THANK YOU!

Szlachcic sarmacki nie posiadał zbyt dużego zamiłowania do wiedzy. Wykształcenie zdobywano zazwyczaj u jezuitów. Jednak ich wąskotorowy tok myślenia sprowadzał się do tego że byli zagorzałymi konserwatystami. Cechowała ich niechęć do jakichkolwiek reform w kraju. Polski Sarmata cechował się: powagą, męskością patriotyzmem, odwagą, honorem oraz walecznością. Wady które rzucały cień na szlachtę to m.in.: lubowanie się w zabawach, biesiadach i uroczystościach z różnych okazji, zamiłowanie do przepychu, wystawności i rozrzutność, częste pojedynki, przesadne dbanie o własny honor, awantury, burdy obozowe.

Jednak godna zauważenia jest ich religijność. Ściśle trzymano się katolicyzmu. Wielokrotnie podkreślano dobro Boga- Jego miłosierdzie i opatrzność. Chętnie brano udział w życiu religijnym: Mszach, nabożeństwach, odpustach, pielgrzymkach.

Przedstawiciele Sarmatyzmu

Jan Chryzostom Pasek z Gosławic herbu Doliwa (ok. 1636- 1.08.1701r.) - marszałek sejmiku rawskiego w 1661 roku, komornik ziemi krakowskiej, polski pamiętnikarz epoki baroku. Pamiętniki, które spisywał najprawdopodobniej pod koniec życia (w latach 1690–1695), zostały wydane drukiem w 1836 przez hrabiego Edwarda Raczyńskiego. Dzielą się one na dwie części: lata 1655–1666 opowiadają o przeżyciach autora związanych m.in. z wojnami ze Szwecją, z Siedmiogrodem i Moskwą, lata 1667–1688 stanowią zapis wspomnień Paska po zakończeniu służby wojskowej, kiedy osiedlił się na wsi w Krakowskiem. Pasek przyjął w swej relacji konwencję narracji gawędziarskiej z elementami języka potocznego, obrazowego, wplótł humor, dowcipy, rubaszne słownictwo. Posługiwał się często tzw. makaronizmami (mieszaniną słów i wyrażeń polskich oraz łacińskich). Nie bez powodu nazywano Pamiętniki „epopeją Sarmacji polskiej”.

„Pamiętniki” dzięki swojemu kronikarskiemu stylowi stanowią źródło wiedzy o obyczajach i zachowaniach szlachty polskiej XVII wieku. Utwór odwzorowuje sposób myślenia i pojmowania świata przez ówczesnych ludzi, przedstawia ich mentalność, odsłania istniejącą nietolerancję religijną, zacofanie kulturowe, ciasność horyzontów umysłowych i niechęć do jakichkolwiek zmian. Ukazuje całą galerię wad szlachty, na czele z prywatą, pychą i brakiem jakiegokolwiek poczucia odpowiedzialności.

Wacław Potocki (1622-1696) – sędzia skarbowy podstarości biecki i sędzia grodzki biecki (w latach 1667–1676), podczaszy krakowski (1678–1685), jeden z głównych twórców barokowych w Polsce. jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego, który inaczej nazywany nurtem sarmackim lub też swojskim. Problematyka religijna i wyznaniowa często pojawia się w wierszach Wacława Potockiego. Potępia w swoich utworach nietolerancję religijną. Nie rozumie dlaczego dzieli się wyznawców i wiary na tych dobrych i na tych złych. Jest on przeciwnikiem szykan , które także osobiście go dotknęły, gdyż zmuszony był zmienić wyznanie z arianizmu na katolicyzm. Najsławniejsze utwory: „Wojna chocimska”, „Ogród fraszek”, „Moralia”.

W „Zbytkach polskich” Potocki ironicznie przedstawia wewnętrzny rozkład kraju. Wylicza poszczególne wady szlachty, która myśli przede wszystkim o wystawnym życiu, a nie o narastającym w Rzeczpospolitej chaosie. Zabawy, rozrywki, drogie stroje i wszelkiego rodzaju „zbytki” przesłaniają obywatelom szlacheckim wartości takie, jak ojczyzna i dobro wspólne. Drogie kamienie, wystawne jadło, trunki i cały szlachecki splendor pozostają w wyrazistej sprzeczności z sytuacją żołnierzy broniących polskich granic. Potocki pokazuje, że szlachta w pogoni za dostatkiem i własnymi sprawami nie dostrzega zbliżającego się upadku.

Budowa utworu: Utwór cechuje się budową stychiczną i składa się z 28 wersów. Napisany został trzynastozgłoskowcem. Środki stylistyczne: pytanie retoryczne – O czymże Polska myśli i we dnie I w nocy?; anafory – Żeby, Choć; antyteza – bogaci obywatele-uboga ojczyzna; porównanie – Pogasną jako w wodzie utopione świece; epitety – złociste sprzęty, pyszne sobole, spienione kryształy, wsteczne boty.

WYKONAŁY:Karolina Paszkowska Sandra Sierszuła Jesica Rysman Patrycja Stermula