agresja i przemoc

Agresja i przemoc, diagnoza i rodzaje, formy terapii oraz sposoby rozwiązywania konfliktów.

plan prezentacji

definicje

opis form przemocy

filmik

charakterystyka form

czynniki ryzyka

ofiara,świadek,

zapobieganie agresji

Podsumowanie

skutki przemocy

AGRESJA

,,Agresją nazywamy każde zamierzone działanie, w formie otwartej lub symbolicznej, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. Agresją jednak może też być zachowanie, które traktowane jest jako narzędzie do osiągania różnych celów, nieraz społecznie użytecznych, w myśl niesławnej zasady ,,cel uświęca środki”.”

AGRESJA A PRZEMOC

Czynnikiem odróżniającym agresję od przemocy jest przewaga sił jednej ze stron. W przemocy jest ona zawsze po stronie sprawcy, w przypadku agresji - zrównoważona.

FORMY AGRESJI I RZEMOCY

1. FIZYCZNA
2. WERBALNA (SŁOWNA)
3. ZANIEDBANIE
4. PSYCHICZNA
5. CYBERPRZEMOC

RODZAJE I PRZYCZYNY PRZEMOCY-FILMIK

https://www.youtube.com/watch?v=v9qXfTW2tCQ

PRZEMOC FIZYCZNA

Do fizycznej formy i agresji przemocy szkolnej zaliczamy bicie, kopanie, plucie, popychanie, szarpanie, wymuszanie pieniędzy, podstawianie nogi, zabieranie przedmiotów, czy niszczenie własności.

Agresja i przemoc fizyczna mogą być: *stosowane bezpośrednio - uczniowie jako sprawcy *stosowane pośrednio - nakłanianie innych

AGRESJA WERBALNA

Do werbalnej agresji i przemocy szkolnej w formie bezpośredniej zaliczamy: -dokuczanie i przezywanie, -wyśmiewanie i obrażanie, -ośmieszanie, przeszkadzanie, -grożenie, rozpowszechanianie plotek, -pokazywanie nieprzyzwoitych gestów Do werbalnej agresji i przemocy szkolnej w formie pośredniej zaliczamy: -namawianie rówieśników do zrobienia krzywdy komuś innemu, -wyśmiewanie lub wykluczanie z grupy

RELACYJNA

AGRESJA BEZ FIZYCZNEGO KONTAKTU Polega na: -obniżeniu czyjegoś statusu w grupie lub całkowitego wykluczenia z grupy, -izolowaniu i pomijaniu, -nieodzywaniu się

CYBERPRZEMOC

PRZEMOC Z UŻYCIEM NOWYCH TECHNOLOGII - obraźliwe SMS-y czy e-maile, -wpisy na portalach społecznościowych, - umieszczanie w internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę, -agresywne ataki na przykład na czacie, przesyłanie nieprzyjemnych wiadomości do ofiary, - -podszywanie się pod ofiarę (kradzież tożsamości), -upublicznianie tajemnic, - prowokowanie do pewnych zachowań i dokumentowanie ich za pomocą zdjęć lub filmów upowszechnianych następnie w internecie - upublicznianie poniżających, nieprawdziwych informacji lub materiałów na temat ofiary

OFIARY, SPRAWCY I ŚWIADKOWIE-ROZPOZNANIE

OFIARY

Ofiarą może stać się każdy, jednak istnieją czynniki ryzyka, które warto wymienić: - brak pewności siebie, nieśmiałość, wysoki poziom lęku, -trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami i w związku z tym mniejsze wsparcie społeczne, -niezbyt ścisłe relacje rodziców ucznia ze szkołą, zmniejszające prawdopodobieństwo interwencji z ich strony, -u chłopców - niska sprawność fizyczna Indywidualne czynniki ryzyka mają jednak mniejsze znaczenie niż wpływ wywierany na ucznia przez społeczność klasową, której jest członkiem. Szkolny dręczyciel = znaczna ilość kibiców = czynniki ryzyka działają bardzo silnie

Często trudno jest rozpoznać ofiary w otoczeniu, gdyż rzadko mówią dorosłym o swoich problemach. Jeżeli już zgłoszą pewien problem nauczycielom czy rodzicom, Ci często nie podchodzą poważnie do problemu. Ofiary często wstydzą się i mają w sobie poczucie winy, dlatego często sami borykają się z problemem.

JAK ZIDENTYFIKOWAĆ OFIARĘ PRZEMOCY SZKOLNEJ?

- takie dziecko jest często wyśmiewane, ośmieszane, poniżane, zastraszane, popychane, ma nieprzyjemne przezwisko, -często płacze lub wygląda na osobę smutną, nieszczęśliwą, - ma wyraźne ślady fizyczne - zadrapania, sińce, podarte lub zniszczone ubrania, -jest izolowane, niezapraszane do wspólnych działań, w czasie podziału na grupy zostaje samo, jako ostatnie jest wybierane do grupy, -ma problemy z głośnym wypowiedzeniem się na lekcji, - traci zainteresowanie nauką, -przerwy spędza samo lub stara się trzymać w pobliżu nauczyciela - nie bierze udziału w imprezach i wyjazdach klasowych lub trzyma sie podczas nich blisko dorosłych - nie ma kolegów, nikt nie przychodzi do jego domu i ono samo też nikogo nie odwiedza, -skarży się na częste bóle głowy, brzcha, ma kłopoty ze snem, krzyczy lub płacze w nocy

OFIARY PROWOKACYJNE

Ofiary przemocy, które mogą się zachowywać w sposób utrudniający ich zidentyfikowanie. Są to dzieci: -nadpobudliwe lub impulsywne, -cechuje ich wysoki poziom agresji reaktywnej, - dają się łatwo prowokować do wybuchów gniewu, -na ataki odpowiadają agresją, - nie przestrzegają pewnych norm społecznych: narzucają się innym, przeszkadzają, wtrącają się do rozmowy i nie zachowują dystansu, - mają różne nieprzyjemne nawyki, -swoim zachowaniem irytują nauczycieli, którzy w rezultacie skłonni są uważać ich za agresorów niż ofiary przemocy.

SPRAWCY PRZEMOCY

-sami planują i inicjują działania agresywne, -ich cel: satysfakcja panowania nad ofiarą i podporządkowanie jej sobie, -dążą do uzyskania kontroli nad otoczeniem, -chcą zdobyć znaczącą pozycję w grupie rówieśniczej

CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE SPRAWCĘ PRZEMOCY SZKOLNEJ

-starsi, silniejsi lub bardziej sprawni fizycznie od swoich ofiar, -aktywni i energiczni, starają się dominować nad otoczeniem i próbują podporządkować sobie innych, -impulsywni, łatwo wpadają w gniew, napięci i sfrustrowani, -nie przestrzegają norm i reguł, -wpadają w tzw. złe towarzystwo, dość wcześnie zaczynają pić alkohol, popełniają kradzieże i wchodzą w konflikty z prawem, -często się buntują, występują przeciw dorosłym, - raczej pewni i zadowoleni z siebie, -zazwyczaj mają grupę osób, wśród których cieszą się popularnością

CHARAKTERYSTYKA I RODZAJE ŚWIADKÓW PRZEMOCY

-kluczowe osoby w powstrzymywaniu zjawiska przemocy, - uwikłani w proces przemocy i na swój sposób biorą w nim udział, -nie są do końca bezstronni i mają ograniczone możliwości obiektywnej oceny sytuacji,

*wspierający napastników - pilnują na przykład, czy nie zbliża się nauczyciel, lub zachęcają do agresji, *obrońcy - czynnie bronią ofiary dręczenia, sprzeciwiając się jej prześladowaniu, *obserwatorzy - sami nie podejmują działań, jedni z nich mogą być po stronie sprawcy, czerpiąc radość z obserwowania przemocy, drudzy współczują ofierze i są gotowi do pomocy, lecz sami jej nie inicjują

UCZUCIA I EMOCJE ŚWIADKÓW

-z jednej strony współczuje ofierze i czuje złość do sprawcy, jednak często zachowanie ofiary go irytuje, a sprawcę podziwia, -jeżeli reagował na zachowanie sprawcy i jego działania nie przyniosły efektu, może odczuwać bezradność i bezsilność, a ponadto lęk przed sprawcą, a zwłaszcza przed staniem się jego ofiarą, - jego uczucia i myśli są sprzeczne, co sprawia, że jego działania mogą być niespójne i nieskuteczne, -wiedzą, że są potencjalnymi kandydatami na miejsce ofiary

CZYNNIKI RYZYKA I CZYNNIKI CHORNIĄCE

CZYNNIKI RYZYKA

-Czynniki ryzyka są czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo wystąpienia przemocy i agresji. -Należy jednak pamiętać, iż wystąpienie licznych czynników ryzyka nie oznacza pojawienie agresji lub przemocy. Mimo to, kumulacja czynników ryzyka oraz niewłaściwe zachowanie osób najbliższych bardzo często sprzyja zwiększaniu się ryzyka wystąpienia agresywnych zachowań. -Czynniki chroniące zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia przemocy i agresji oraz osłabiają działanie tzw. czynników ryzyka.

Czynniki ryzyka i czynniki chroniące mogą mieć podłoże: indywidualne, rodzinne, środowiskowe, związane z wydarzeniami i sytuacjami życiowymi.

PRZYKŁADY CZYNNIKÓW CHRONIĄCYCH

PRZYKŁADY CZYNNIKÓW RYZYKA

-dobre zdrowie fizyczne i psychiczne, - wysoka samoocena, -sukcesy w szkole, -wsparcie społeczne, -silna więź z rodzicami, -umiejętność kontrolowania emocji.

-brak więzi z innymi, - brak odpowiedniej opieki i wsparcia, -zaburzenia, -niska samoocena, =używanie środków psychoaktywnych, - pogorszenie osiągnięć w nauce.

VS

https://www.youtube.com/watch?v=XuXUoAekISk

KONSEKWENCJE PRZEMOCY

Zajmując się przemocą w szkole, na myśl przychodzą nam zwykle szkody ponoszone przez ofiary. Jednakże, konsekwencje przemocy ponoszą wszyscy uczestnicy tych sytuacji. W każdej klasie często rzuca nam się w oczy ofiara i sprawca, bądź kilku sprawców agresywnych zachowań. Często zdarza nam się zapomnieć o pozostałych uczniach, którzy uczestniczą w sytuacji przemocy jako świadkowie.

FIZYCZNE I PSYCHICZNE SKUTKI PRZEMOCY

Do skutków fizycznych należą: drobne uszkodzenia, okaleczenia ciała, jak i ciężkie pobicia, gwałty a nawet śmierć oraz zniszczenia lub uszkodzenia żywych organizmów np. roślin, zwierząt. W tej grupie znajdują się także szkody materialne takie jak zniszczenie, zdemolowanie mienia, a przykładem mogą być wybite szyby, połamane krzesła, ławki itp. Psychiczne skutki agresji mogą być bezpośrednie i przejawiają się zależnie od sytuacji i właściwości dziecka – reakcjami typu: płacz, krzyk, ucieczka lub agresją (np. biciem, pluciem, kopaniem). Skutki pośrednie to zaburzenia w koncentracji uwagi, zaburzenia snu, łaknienia, moczenie się nocne i inne formy niepokoju ruchowego. Są przypadki, że skutki agresji przybierają bardziej złożoną postać o różnym czasie trwania. Występują tu najczęściej strach przed rówieśnikami, brak zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa u dzieci wywołuje silne zdenerwowanie, poczucie lęku i bezradność.

Skutki przemocy rówieśniczej dotyczą wszystkich stron danej sytuacji.

1.Ofiary -przeżywają dotkliwie poczucie poniżenia i upokorzenie, lęk, rozpacz i smutek. - często czują się osamotnione, bezsilne i bezradne. -wstydzą się tego, co je spotkało, i czują się winne, że nie potrafią sobie poradzić. -towarzyszy im złość, żal, często wręcz nienawiść do sprawców, a także do świadków, którzy nie reagują i nie pomagają im. -w szkole emocje te wpływają negatywnie na koncentrację i w rezultacie na wyniki w nauce. Sposób rozumowania ofiar przemocy determinują ich doświadczenia. -osobie samych najczęściej myślą bardzo źle: „Jestem do niczego”, „Sam jestem sobie winny”, „Nigdy nic mi się nie uda”, „Nie potrafię sobie poradzić”. Otoczenie postrzegają jako wrogie lub obojętne: „Wszyscy są przeciwko mnie”, „Nikt mi nie pomoże”, „Nikogo nie obchodzi to, co się ze mną dzieje”. Takie wyobrażenie o sobie utrwala się i często wpływa na zachowanie ofiar i ich relacje z otoczeniem w całym późniejszym życiu

2.Sprawcy przemocy: -sprawcy przemocy, podobnie jak jej ofiary, przeżywają silne emocje – przede wszystkim czują do ofiary złość, manifestują wściekłość, często żywią pogardę dla jej słabości i bezradności. Ale towarzyszy im poczucie dumy, satysfakcji i zadowolenia z siebie, a nierzadko ulga typowa dla wyładowania negatywnych uczuć. - nie rozumieją swoich zachowań ani procesu, w którym biorą udział – myślą więc: „Wszyscy tak robią”, „Przecież nie robię nic złego.”, „Nie mam innego wyjścia”. O ofierze myślą: „Sama jest sobie winna”, „Zasłużyła na to – czemu tak dziwnie się zachowuje…”, o świadkach zaś: „Skoro nie reagują, to chyba wszystko jest w porządku…”, „Nic mi nie zrobią, bo się boją”. -w procesie przemocy szkolnej jej sprawcy doraźnie osiągają korzyści psychologiczne i społeczne. -za pomocą swoich zachowań odreagowują przede wszystkim napięcia z sytuacji pozaszkolnych – i doznają uczucia ulgi. -tak zwani główni sprawcy przemocy – negatywni liderzy – zdobywają w ten sposób lub utrzymują wiodącą pozycję w grupie i odczuwają związane z tym zadowolenie i satysfakcję. Z kolei sprawcy poboczni zapewniają sobie bezpieczeństwo poprzez przynależność do silniejszej grupy. -jeśli sprawcą przemocy jest nauczyciel, może on osiągać w klasie tzw. dyscyplinę i mieć opinię osoby cieszącej się u uczniów autorytetem, ale opartym na lęku.

3.Świadkowie przemocy: -mogą czuć się bezsilni i zastraszeni, przeżywają niepokój i dezorientację. -mają poczucie winy, które często długo przechowują, podobnie jak niezadowolenie i pretensje do siebie, że nie zareagowali we właściwy sposób – zwłaszcza gdy po latach dowiadują się o dramatycznych dla ofiary następstwach przemocy szkolnej. -uczą się milczeć, odwracać wzrok lub przyłączać do silniejszego. -uczą się bezradności i nabierają nawyku niereagowania w trudnych sytuacjach. Utrwalają w ten sposób bierną postawę wobec życiowych trudności. -w dorosłym życiu grozi im obniżenie poczucia odpowiedzialności, nieumiejętność współpracy i rozwiązywania konfliktów.

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE I INTERWENCYJNE

ROLA RODZICA. -z dziećmi należy rozmawiać i nie unikać trudnych tematów, diagnozować przyczyny i skutki agresji, wskazywać na korzyści płynące z umiejętności negocjowania stanowisk i walki na argumenty, a nie na pięści. Rodzice powinni interesować się życiem swoich dorastających dzieci, reagować na niepokojące sygnały, ale jednocześnie dawać racjonalny zakres swobody, by dziecko nie zaczęło się bardziej buntować, powinni otaczać je miłością i wsparciem. -warto być w stałym kontakcie ze szkołą, wychowawcą klasy dziecka, pedagogiem czy psychologiem szkolnym. -kiedy dziecko jest skrajnie dręczone i doświadcza poważnych ran fizycznych oraz psychicznych, należy skontaktować się z dyrekcją szkoły, a nawet wejść na drogę sądową, by gnębiciele nie czuli się bezkarni. -Ważne! Nie warto samemu wymierzać sprawiedliwości i dawać się sprowokować. To jedynie zaostrzy konflikt i narazi dziecko na gorsze nieprzyjemności.

PROFILAKTYKA UNIWERSALNA

-Szkolenia dla nauczycieli z zakresu problematyki agresji i przemocy, udzielania uczniom wsparcia, uczenia umiejętności psychologicznych i społecznych,podejmowania interwencji profilaktycznych, reagowania w sytuacjach kryzysowych; -Monitoring wizyjny lub identyfikatory. Dyżury personelu podczas przerw. Włączanie rodziców w podejmowanie decyzji dotyczących szkoły, zwłaszcza działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa uczniów. -Opracowanie i upowszechnianie jasnych oczekiwań dotyczących zachowania, zasad i reguł w konsultacjach z rodzicami i uczniami oraz konsekwencji w przypadku ich nieprzestrzegania. -Opracowanie procedury reagowania w sytuacjach kryzysowych, w tym związanych z wystąpieniem przemocy w szkole. Pielęgnowanie pozytywnych tradycji szkoły. -Działania edukacyjne dla rodziców zwiększające ich kompetencje wychowawcze; -Prowadzenie działań integracyjnych przez wychowawców w klasach, w tym lekcji poświęconych wzajemnym relacjom. -Uczenie dzieci i nastolatków najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych w ramach programów nauczania oraz w ramach realizowanych w klasach dobrych edukacyjnych programów profilaktycznych.

PROFILAKTYKA SELEKTYWNA

Szkoła/nauczyciel może przerwać negatywny łańcuch wydarzeń i reakcji, negatywny cykl zachowań i myślenia ucznia poprzez: -odpowiednie zarządzanie klasą, -działania integracyjne w klasie, -odpowiednią organizację procesu nauczania, -modelowanie właściwych zachowań, -udzielanie indywidualnej opieki i wsparcia uczniom, -włączanie rodziców.

PROFILAKTYKA WSKAZUJĄCA

-Wyrównywanie deficytów jako głównym celem działania, -Przekazywanie wartości i norm społecznych (tzw. edukacja normatywna lub edukacja moralna, w tym trening wnioskowania moralnego). -Ćwiczenie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych. -Korygowanie błędnych spostrzeżeń i przekonań dotyczących zachowań innych ludzi poprzez ukazywanie rzeczywistych intencji. W dyskusjach grupowych agresor dowiaduje się, że koledzy zupełnie inaczej interpretują czyjeś zachowanie. -Informowanie o rzeczywistych konsekwencjach zachowań ryzykownych, w tym edukacja prawna. Uczniowie często nie zdają sobie sprawy, na co się narażają. Nie wiedzą też, że niektóre ich działania są przestępstwem zagrożonym sankcjami prawnymi. -Nagradzanie zachowań prawidłowych i karanie niepożądanych (np. poprzez ponoszenie konsekwencji za łamanie ustalonych zasad.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY?

Młody człowiek, który znajdzie się w sytuacji przemocy, niezależnie od tego, w jakiej roli bierze w niej udział, pomoc zawsze może uzyskać w następujących miejscach: * we własnej szkole od pedagoga, psychologa, wychowawcy, ulubionego nauczyciela, * Ośrodku Pomocy Społecznej, * Centrum Pomocy Rodzinie, * Ośrodku Interwencji Kryzysowej, * Komendzie Policji, * Pod telefonem zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111.

Przemoc generuje bardzo poważne problemy. Dlatego tak ważna jest profilaktyka przemocy i agresji, świadomość nauczycieli, wychowawców, jak również uczniów, na temat występowania zjawiska przemocy, umiejętność rozpoznawania i rozróżniania agresji od przemocy oraz wiedza na temat konsekwencji, jakie powoduje przemoc u sprawców, świadków i ofiar.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!

Lorem ipsum dolor

Paulina SykałaKinga Szymocha

1. Dambach K.E., (2003), Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej, Gdańsk: GWP. 2. Danilewska J., (2002), Agresja u dzieci – Szkoła porozumienia, Warszawa: WSiP. 3. Grochulska I., (1993), Reedukacja dzieci agresywnych, Warszawa: WSiP. 4. Kirwil L., (2004), Agresja szkolna jako rodzaj agresji proaktywnej, [w:] Rejzner A. (red.), Agresja w szkole. Spojrzenie wieloaspektowe, s. 7–24, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP. 5. Kołodziejczyk J., (2004), Agresja i przemoc w szkole. Konstruowanie programu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole, Kraków: NODN Sophia. 6. Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Kołodziejczyk T., (2001), Spójrz inaczej na agresję. Program zajęć wychowawczo-profilaktycznych, Starachowice: Wydawnictwo ATE. 7. Komendant-Brodowska A., (2014), Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. 8. Komendant-Brodowska A., Baczko-Dombi A. & Giza-Poleszczuk A., (2011), Przemoc w szkole. Raport z badań, www.szkolabezprzemocy.pl 9. Olweus D., (1998), Mobbing. Fala przemocy w szkole. Jak ją powstrzymać?, Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & CO. 10. Ostrowska K., (2007), Rozmiary, nasilenie i rodzaje zachowań agresywnych w szkole w latach 1997, 2003, 2007. Raport z badań, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.