2.1 STRUKTUR DAN FUNGSI SEL

BIOLOGI TINGKATAN 4 BAB 2: BIOLOGI SEL &ORGANISASI SEL

2.1 Struktur & Fungsi Sel

START

oleh: Cikgu Mira^

STANDARD PEMBELAJARAN

sHsASIL PEMBELAJARAN

• Menyatakan fungsi utama komponen dalam

sel haiwan dan sel tumbuhan.

• Membanding dan membezakan

komponen antara sel haiwan dengan sel tumbuhan.

• Mengenal pasti struktur

sel haiwan dan sel tumbuhan

• Menganalisis komponen dalam sel haiwan dan

sel tumbuhan

Sel Haiwan

Sel Tumbuhan

CIRI DAN FUNGSI KOMPONEN SEL

Mitokondria

FUNGSI: •Tapak penjanaan tenaga melalui proses pengoksidaan makanan seperti glukosa semasa respirasi sel •Tenaga dijana dalam bentuk molekul ATP (adenosinatrifosfat) untuk kegunaan sel

CIRI: •Berbentuk rod & mengandungi enzim respirasi •Dilingkungi oleh dua lapisanmembran, iaitu membran luar yang licin & membran dalam yang berlipat-lipat

Sentriol

CIRI: •Sepasang struktur silinder kecil yang wujud dalam sel haiwan sahaja •Terdiri daripada susunan mikrotubul yang kompleks FUNGSI: •Membentuk gentian gelendong semasa pembahagian sel dalam sel haiwan

Jasad Golgi

CIRI: •Terdiri daripada satu timbunan kantung pipih selari yang dilapisi membran unit tunggal •Membran baharu ditambah pada satu hujung Jasad Golgi manakala vesikel menggenting dari satu hujung yang satu lagi FUNGSI: •Memproses, mengubah suai,membungkus dan mengangkut bahan kimia seperti protein, karbohidrat dan glikoprotein (gabungan karbohidrat dan protein)

Membran Plasma

CIRI: •Selaput nipis & kenyal yang bersifat telap memilih •Membran luar yang menyelaputi keseluruhan kandungan sel

Lisosom

Membran Plasma

CIRI: •Selaput nipis & kenyal yang bersifat telap memilih •Membran luar yang menyelaputi keseluruhan kandungan sel

FUNGSI: •Mengawal pergerakan bahan ke dalam dan ke luar sel •Membenarkan pertukaran nutrien, gas respirasi & bahan buangan antara sel dengan persekitarannya

Lisosom

Membran Plasma

CIRI: •Selaput nipis & kenyal yang bersifat telap memilih •Membran luar yang menyelaputi keseluruhan kandungan sel

FUNGSI: •Mengawal pergerakan bahan ke dalam dan ke luar sel •Membenarkan pertukaran nutrien, gas respirasi & bahan buangan antara sel dengan persekitarannya

Lisosom

CIRI: •Kantung berbentuk sfera kecil yang diselaputi membran tunggal •Mengandungi enzim lisozim(enzim pencernaan) FUNGSI: •Enzim lisozim menghidrolisis molekul organik kompleks seperti protein, asid nukleik, polisakarida & lipid •Memusnahkan bakteria serta komponen sel atau keseluruhan sel yang rosak

Nukleus

CIRI: •Komponen sel yang paling besar, berbentuk sfera dan padat •Dilingkungi oleh membrane nucleus yang mengandungi banyak liang FUNGSI: •Mengawal segala aktiviti sel•Mempunyai kromosom yangmengandungi DNA yangmenentukan ciri sel dan fungsimetabolisme sel

Ribosom

CIRI: •Granul kecil yang padat & berbentuk sfera •Terdiri daripada protein dan asid ribonukleik (RNA) •Terdapat pada permukaan jalinan endoplasma kasar atau wujud bebas dalam sitoplasma FUNGSI: •Merupakan tapak sintesis protein •Protein yang disintesis dirembes keluar dari sel dalam bentuk enzim atau hormon

CIRI: •Terdiri daripada satu sistem rongga ceper berlipat yang saling berhubungan di dalam sitoplasma •Membrannya membentuk jalinan berterusan dengan membentuk nukleus

FUNGSI: •Satu sistem pengangkutan dalamsel (intrasel) yang memudahkan pergerakan bahan (protein) dari satu bahagian sel ke bahagian sel yang lain •Menyediakan permukaan yang luas untuk pelekatan enzim & tindak balas kimia

CIRI: •Jalinan endoplasma kasar mempunyai ribosom pada permukaannya FUNGSI: •Mengangkut protein yang disintesiskan oleh ribosom Jalinan Endoplasma Kasar

CIRI: •Jalinan endoplasma licin tidak mempunyai ribosom pada permukaannya FUNGSI: •Mensintesis dan mengangkut gliserol dan lipid di samping menjalankan detoksifikasi dadah dan hasil sampingan metabolisma

CIRI: •Jalinan endoplasma kasar mempunyai ribosom pada permukaannya FUNGSI: •Mengangkut protein yang disintesiskan oleh ribosom Jalinan Endoplasma Kasar

CIRI: •Jalinan endoplasma licin tidak mempunyai ribosom pada permukaannya FUNGSI: •Mensintesis dan mengangkut gliserol dan lipid di samping menjalankan detoksifikasi dadah dan hasil sampingan metabolisma

CIRI: •Terdiri daripada medium seperti jeli yang mengandungi komponen sel terampai •Mengandungi sebatian organik,misalnya, protein, lipid dan karbohidrat serta sebatian tak organik, misalnya, ion kalium danion fosfat FUNGSI: •Bertindak sebagai medium bagi tindak balas biokimia dalam sel •Membekalkan komponen seldengan bahan keperluan yang diperoleh dari luar sel

SITOPLASMA

Dinding Sel

CIRI: •Satu lapisan yang terbina daripada gentian selulosa yang kuat dan tegar •Bersifat telap sepenuhnya kerana mempunyai liang seni yang membolehkan bahan bergerak bebas melaluinya FUNGSI: •Mengekalkan bentuk sel tumbuhan •Memberi sokongan mekanikal kepada sel tumbuhan •Melindungi sel tumbuhan daripadameletus

CIRI: •Kantung berisi cecair iaitu sap sel •Dikelilingi oleh membran tonoplast •Sel tumbuhan muda mempunyai banyak vakuol bersaiz kecil •Sel tumbuhan matang mepunyai vakuol bersaiz besar •Vakuol bagi sel haiwan adalah kecil •Sap sel mengandungi air, asid organik, gula, asid amino, enzim,garam mineral, oksigen, karbon dioksida dan hasil sampingan metabolisme FUNGSI: • Air meresap ke dalam vakuol sel tumbuhan dan sel menjadi segah •Dalam haiwan unisel, vakuol mengecut terlibat dalam proses pengosmokawalaturan, osmosis dan perkumuhan

Vakuol

Kloroplas

CIRI: •Berbentuk bujur •Terdiri daripada dua lapisan membran •Grana mengandungi pigmen klorofil yang memberikan warna hijau pada tumbuhan FUNGSI: •Menyerap cahaya matahari dan menukarkan tenaga cahaya matahari kepada tenaga kimia semasa fotosintesis

PERBANDINGAN DAN PERBEZAAN KOMPONEN ANTARA SEL HAIWAN DENGAN SEL TUMBUHAN

PERSAMAAN SEL HAIWAN DAN TUMBUHAN

UJI MINDA KRITIS

1. Nyatakan satu perbezaan struktur antara jalinan endoplasma kasar dan endoplasma licn? 2. Kloroplas terdapat dalam sesetengah sel tumbuhan sahaja. Beri satu contoh sel tumbuhan yang tidak mengandungi kloroplas dan terangkan mengapa?