Interactive image

TEMAT: Poezja nastroju - Leopold Staff, "Deszcz jesienny".

Cel: Analizuję i interpretuję wiersz L. Staffa.

Cechy liryki:- pisana wierszem; - podział na strofy i wersy; - mogą pojawiać się rymy; - obecność środków artystycznych; - podmiot liryczny; - rytmizacja; - pobudzanie emocji i wyobraźni.

LEOPOLD STAFF

Jest nazywany poetą czterech pokoleń, bowiem jego droga twórcza wiedzie od udziału w kształtowaniu oblicza liryki Młodej Polski, przez dwudziestolecie międzywojenne, po lata wojny i okupacji oraz czynny udział w życiu literackim pierwszego dziesięciolecia powojennego.

W każdej z tych epok potrafił zachować – mimo iż jego liryka przez te lata podlegała wewnętrznym przemianom – szczególny ton własny – zwany staffizmem.

Deszcz jesienny to nastrojowy wiersz pochodzący z drugiego tomu Dzień duszy (1903).

Wiersz ten jest świadectwem umiejętności Staffa w wykorzystywaniu młodopolskiej nastrojowości.

Podkreśleniu tonacji uczuciowej wiersza, mającego zasugerować uczucie smutku służą chwyty techniczne poezji: użycie sylabotonizmu, refrenu i wyrazów dźwiękonaśladowczych (onomatopei). Monotonny refren przywołuje stale ten sam obraz deszczu, obserwowanego z wnętrza domu przez mokre szyby.

Powracanie tego obrazu utrzymuje poczucie zniechęcenia i melancholii na tym samym poziomie. Między powrotami refrenu pojawiają się zaś wizyjne obrazy mar, grobów, ludzkich nieszczęść i bólu, smutnego szatana.

Ponieważ refren trzykrotnie zaczyna się zaimkiem „to”, wiersz zawiera sugestię, że źródłem tych ponurych wizji jest deszcz. Poddani nastrojowi wiersza nie wiemy już, czy to widok zalanego deszczem krajobrazu za oknem i monotonny szmer wody wywołuje te obrazy, czy też monotonny deszcz jesienny występuje tylko w roli akompaniatora smutnych myśli ludzkich.

INSTRUMENTACJA GŁOSKOWA

Jednym ze sposobów nadawania wypowiedzi szczególnego brzmienia jest instrumentacja głoskowa. Polega ona na takim ukształtowaniu brzmieniowej warstwy wypowiedzi, że pewne głoski powtarzają się z większą niż przeciętna częstotliwością, w bliskim sąsiedztwie lub określonym porządku, inne zaś występują rzadziej albo w rozproszeniu. Powstają w ten sposób nowe układy brzmień i znaczeń, którym – jako odpowiednikom określonych stanów emocjonalnych – przypisuje się sens symboliczny.

Onomatopeja – dźwiękonaśladownictwo (typ instrumentacji głoskowej) Polega ona na dążeniu do odtworzenia przy pomocy środków językowych brzmień charakteryzujących różnorodne zjawiska otaczającego świata. Już w zasobie słownictwa każdego języka istnieje pewna liczba słów dźwiękonaśladowczych, których postać brzmieniowa wyraźnie nawiązuje do oznaczanych przez nie zjawisk (np. kukuryku, świstać, zgrzytać, tupot).

Sylabotonizm – system wierszowy oparty na jednakowej liczbie sylab i akcentów (także rozmieszczonych jednakowo) w kolejnych wersach.

Liryka pośrednia – typ liryki, w którym podmiot i jego przeżywanie ujawnia się nie w postaci wyznania, ale poprzez konstrukcję świata przedstawionego, zbudowanego z elementów istniejących poza świadomością ,,ja” lirycznego lub poprzez bezosobową refleksję.

Synestezja - jest to środek stylistyczny polegający na przypisywaniu jakiemuś zmysłowi wrażeń odbieranych innym zmysłem. Szczególne znaczenie miała w literaturze symbolizmu, w korespondencji sztuk.