Copy - Esej

Szkic krytyczny na nowej maturze

spis treści

06. esej

01. Szkic a rozprawka

02. Schemat analizy szkicu krytycznego

07. Esej-szkic krytyczny

11. budowa argumentu w eseju

03. analiza szczegółowa

08. Odmiany eseju

12. zakończenie

09. Schemat eseju

04. akapity i ukształtowanie językowe

13. analiza i ćwiczenia

10. budowa i rodzje akapitów w eseju

05. Ćwiczenia

• 2000
• 50
• 10
• 500

Szkic a rozprawka

Szkic krytyczny pisany przez Was na lekcjach języka polskiego powinien być wypowiedzią wykraczającą poza sztywny schemat treściowy i kompozycyjny rozprawki, przy tym jednak zachowywać cechy wypowiedzi argumentacyjnej, odznaczać się logicznym wywodem myślowym, przemyślaną kompozycją, z możliwością wprowadzenia dygresji i różnych kontekstów –zbliżając się w ten sposób do formuły eseju.

Szkic, czym jest?

Szkic może być... określany jako dłuższa wypowiedź pisemna o charakterze argumentacyjnym nawyraźnie określony temat (np. o pisarzu, książce, utworach poetyckich–współczesnych lub dawniejszych), wypowiedź, w której uczeń przedstawia przemyślenia na podstawie analizy załączonych do tematu tekstów lub fragmentów tekstów. Krytyczny, czyli taki, w którym na plan pierwszy wysuwa się podmiotowość autora wypowiedzi (piszącego ucznia), subiektywny ogląd analizowanych przez niego treści, zagadnień, utworów–przy czym wartościowanie, opinie, wnioski powinny być formułowane na podstawie wiedzy o autorze, utworze, epoce, prądzie literackim itd. (stosownie do tematu pracy).

Schemat analizy szkicu krytycznego

•interpretacja tytułu tekstu i określenie tematu; • analiza akapitów jako całości treściowych, określenie głównych myśli przedstawionych w tekście; • sporządzenie planu dekompozycyjnego; •wyróżnienie wskaźników nawiązania, spójności tekstu; •przeanalizowanie warstwy językowej tekstu, określenie wyróżników stylu.

przeczytaj dwukrotnie tekst

1. Jak rozumiesz tytuł utworu? 2. Wypisz z tekstu, podkreśl, zwroty trudne, wymagające wyjaśnienia. 3. Sformułuj temat tego szkicu. 4. W pięciu punktach przedstaw główne zagadnienia ukazane w szkicu.

Sprawdź się

Analiza szczegółowa

Sprawdź się

Każdy z akapitów streść w dwóch zdaniach.

Akapity

Zwróć uwagę na rodzaje akapitów występujące w tekście. Rozpoznaj je. Które akapity przeważają? Zwróć również uwagę na kompozycję tekstu.

Ukształtowanie językowe

1. Jakich form używa autor? 2. jaką funkcję pełnią zastosowane zwroty i wyrażenia? 3. Wskaż cechy stylu autora.

Ćwiczenia

Tematy szkiców krytycznych do Trenu IX i fraszki O żywocie ludzkim Jana Kochanowskiego.

Ćwiczenia

Tematy szkiców krytycznych do Przedmowy do III cz. Dziadów, treści całości dramatu oraz wybranego tekstu kultury.

Esej

"Nadal lepiej wiadomo, czym to nie jest, niż czym jest" Czesław Miłosz

"Esej nie powołuje do życia fikcyjnych światów. Składnikami dyskursu eseistycznego są rozmaite elementy-anegdoty autobiograficzne i historyczne, reminiscencje z lektur, cytaty, streszczenia i interpretacje, refleksje, komentarze, głosy" K. Wyka

Esej-szkic krytyczny

• Podmiotowość
• Erudycyjność
• Dojrzałość
• Swoboda
• Dygresyjność
• Intertekstualność
• Polemiczność

• Fragmentaryczność
• Indywidualność
• Subiektywizm
• Szerokość perspektywy w ujęciu tematu
• Otwartość
• Zaproszenie do przygody intelektualnej

Odmiany eseju

formalny

nieformalny (literacki)

subiektywny, nastrojowy, pisany stylem poetyckim

publicystyczny, filozoficzny, naukowy

Esej

Angielski-rozprawka

francuski - dysertacja

• tematyka obyczajowa (bliska uczniowi)-komputer, Netflix, telewizja,
• temat to gotowa teza,
• wymaga jasnego określenia swojej postawy - tak lub nie

• zrygoryzowana forma,
• brak dygresji,
• tworzony według schematu:

definicjaprezentacja za i przeciwtemat podsumowany, ale w szerszym kontekście, w finale pojawia się kompromis

Schemat eseju

Wstęp: wprowadzenie do tematu, sentencje, aforyzmy,teza

Rodzaje akapitów

Łącznikowe

synonimiczne

analityczne

syntetyczne

wprowadzają nowe myśli, zawierają myśl przewodnią

istota wypowiedzi pojawia się na końcu akapitu

spajają poszczególne akapity, są krótsze

nie zawierają nowych myśli, parafrazują wcześniejsze refleksje

Budowa akapitu

Argument

Przykład

Rozwinięcie

to stwierdzenie uzasadniające lub obalające tezę.

to fakt, sytuacja lub zdarzenie ilustrujące argument, pomagające wyjaśnić jego znaczenie oraz wspierające argumentację.

to przemyślenia nadawcy tekstu na temat tezy, pytania, problemu wynikające z jego doświadczeń, refleksji, obserwacji.

przykład akapitu

Przykład

Rozwinięcie

Argument

Człowiek sam wybiera sobie pracę.

Przykładem takiej postawy jest Wokulski, który zmieniał swoje zajęcia w trakcie życia, także kapitał gromadził, dokonując operacji finansowych na różnych obszarach –a przy swoich talentach miał wiele możliwości wyboru.

Mamy możliwość wyboru naszego zajęcia. Od nas zależy, czy i czego się uczymy, do jakiej pracy pójdziemy. Możemy też zmieniać zatrudnienie, jeśli nam nie odpowiada.

Tworzenie wypowiedzi. Budowa argumentu. Przykład.

Są również inne siły (1), które nieodwracalnie zmieniają życie. Największą, najbardziej zagadkową, najsilniejszą z nich jest (2) miłość. Ona uderza (3) niespodziewanie i nie ma sposobu, by się przed nią uchronić. W jej sidła wpadł również (4) Stanisław Wokulski, który bez pamięci zakochał się w Izabeli Łęckiej. Był w stanie zrobić dla niej wszystko[...].

Wskaźniki zespolenia

zakończenie

Brak rozstrzygnięcia

Podążanie po śladach

Esej nr 2

Esej nr 1

Esej do analizy

Powodzenia!

Dziękuję!

Źródło:Informator maturalny CKE, Vademecum