jplektury

lektury szkolne

Autorzy: Igor Żelazny; Kacper Wołosowski; Oliwier Depta

index

1. Opowieść Wigilijna

6. Tren VIII

2. Zemsta

7. Kamienie na Szniec

3. Tren I

8. Żona modna

9. Reduta Ordona

4. Tren V

10. Śmierć Pułkownika

11. Świtezianka

5. Tren VII

12. Dziady część II

13. Pan Tadeusz

14. Mały Książę

15. Quo vadis

16. Balladyna

17. Latarnik

Karol John Huffam Dickens

Urodzony 7 lutego 1812 roku w angielskim Portsmouth. Zmarł 9 czerwca 1870 na skutek wylewu. Napisał on między innymi: ,,Opowieść Wigilijna'', ,,Olivier Twist", czy ,,Dawid Copperfield". Pochodził z biednej rodziny, jego ojciec był kancelistą.

W utworze czytelnika pouczają cztery duchy: duch marleya, współwłaściciela kantoru; duch przeszłych Świąt Bożego Narodzenia; duch teraźniejszych Świąt Bożego Narodzenia oraz duch przyszłych Świąt Bożego Narodzenia. Znajwy przekonują Scrooge'a do zmiany postępowania. Ebenezr zaczyna pomagać ptrzebującym i zaczyna być wierzący.

Opowieść Wigilijna- - Charles Dickens

Fabuła „Opowieści wigilijnej” rozgrywa się, jak mówi sam tytuł, w Wigilię Świąt Bożego Narodzenia w XIX-wiecznym Londynie. powieść wigilijna poza tym, że jest wielką celebracją świąt Bożego Narodzenia, jest przede wszystkim wyrazem krytyki dziewiętnastowiecznego podziału, jaki panował w wiktoriańskiej Anglii, pomiędzy bogatych i biednych, posiadających i nieposiadających. Londyn był wówczas w centrum świata. Miasto wzbogaciło się dzięki rozwojowi przemysłu oraz wpływów z kolonii, jednak ubóstwo wciąż było w nim widoczne. Główny bohater jest wykreowany na chciwego, skąpego, złego, oziębłego na los innych. Czytelnik poznaje naturę Ebenezera w kontekście jego pracy, w relacji z podwładnym kancelistą Bobem Cratchitem, któremu płacił zaledwie piętnaście szylingów tygodniowo za pracę w złych warunkach: w maleńkiej, troszkę ogrzewanej klitce na tyłach kantoru.

Aleksander Fredro

Komediopisarz, poeta, pamiętnikarz, żył w latach 1793 (lub 1791) – 1876. Matka artysty zmarła w 1806 roku w pożarze dworku. Jego ojciec, Jacek, otrzymał tytuł hrabiowski w 1822 roku, sam Aleksander był po kądzieli praprawnukiem wybitnej poetki Elżebiety Drużbackiej. Kształcił się wyłącznie w domu. W 1809 r. zaciągnął się do armii Księstwa Warszawskiego, w 1812 został mianowany kapitanem. Odbył kampanię aż do Moskwy, otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. Brał też udział w bitwach pod Dreznem, Lipskiem i Hanau.

Zemsta - Aleksander Fredro

Fredro w utworz wykorzystuje trzy rodzaje komizmu: komizm postaci (np. nazwiska znaczące "Rejent Milczek"), komizm słowny (np. ulubione powiedzenia bohaterów "mocium panie") oraz komizm sytuacyjny(np. dyktowanie listu przez Cześnika). Komizm nadaje charakter ponadczasowy i uniwersalny.

Zemsta: komedija w 4 aktach wiérszem. Reprint Aleksander Fredro, Zemsta: komedija w 4 aktach wiérszem. Reprint, 1838, domena publiczna Zemsta Aleksandra Fredry powstała w 1833 roku, została wystawiona na scenie we Lwowie w 1834 roku. Dzieło opublikowano cztery lata później – w 1838 roku. Utwór nawiązuje do autentycznego konfliktu, związanego z podziałem zamku w Odrzykoniu – miejscu, w którym komediopisarz osiadł po ślubie z Zofią z Jabłonowskich Skarbkową. Połowę zamku Fredro otrzymał w posagu, natomiast druga połowa należała do innej rodziny. Z dokumentów majątkowych tego rejonu wynika, że w XVII wieku w Odrzykoniu toczył się proces między sąsiadami zamieszkującymi dolny i górny zamek: Piotrem Firlejem i Janem Skotnickim. Osią niezgody stały się m.in. rynny zalewające dolną część zamku oraz… mur. Długi konflikt zakończył ślub dzieci przedstawicieli obu rodzin: syna wojewody lubelskiego – Mikołaja Firleja i córki kasztelana połanieckiego – Zofii Skotnickiej.

jan kochanowski

Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie niedaleko Radomia; zmarł nagle w Lublinie w 1584 roku, pochowany został w Zwoleniu, gdzie znajduje się nagrobek z jednym z dwóch zachowanych wizerunków poety. Wychował się w rodzinie ziemiańskiej. Od 1544 studiował w Akademii Krakowskiej, później w Królewcu i Padwie.

fraszki

krótki utwór liryczny, zazwyczaj rymowany lub wierszowany, o różnorodnej tematyce, często humorystycznej lub ironicznej (satyrycznej). Często kończy się wyraźną puentą.

Fraszka na lipe

Drzewo przyjmuje cechy człowieka, zachęca do odpoczynku, mówi, że daje cień, promienie słońca nie będą raziły, jest tam zapach kwiatów, można odpocząć, posłuchać śpiewu ptaków, pszczół. podkreśla swoje walory: spokój, łacny sen, koi nerwy. Lipa nie daje owoców lecz jej pan ceni ją jak najlepsze drzewo w hesperyjskim sadzie. Personifikacja- lipa jako człowiek, Apostrofy-„gościu, siądź” Epitety- proste promienie, rozstrzelane cienie Metafory- „wdzięcznie narzekają” „ rozstrzelane cienie” Porównania- „jako szczep najpłodniejszy” Motyw natury- pokazane pola, liście, natura i personifikacja jej Motyw wsi- opisuje spokojne życie na wsi w otoczeniu przyrody topos arkadyjski – miejsce spokojne, piękne, bezpieczne, bogate, przepojone delikatną muzyką Pokazuje , że przyroda jest przyjazna dla ludzi, dostarcza człowiekowi różnych pożytków, życie zgodne z nią daje ludziom szczęście i beztroski byt. Podkreślone są wartości, które się ceni: zdrowie, spokój.

Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie, Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie. Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają, Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają. Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły. A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie, Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie. Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie

Fraszka o żywocie ludzkim

Światopogląd renesansowego poety opiera się na przemijaniu i tym, że człowiek jest mało znaczący w porównaniu do jakiejś większej siły. W tej fraszce pokazuje to dzięki motywom teatrum mundi i motywie przemijania. Motyw teatrum mundi- motyw świata jako teatru, który przedstawia ludzi jako aktorów, a świat jako scenę. Po skończonej sztuce ludzie schodzą ze sceny. Motyw przemijania- motyw, który pokazuje jak człowiek jest niewielki i jak mało znaczy na tle całego świata. Ks. Koheleta.

Fraszki to wszytko, cokolwiek myślemy, Fraszki to wszytko, cokolwiek czyniemy; Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy, Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy. Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, Wszystko to minie jako polna trawa; Naśmiawszy się nam i naszym porządkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom.

Ślachetne zdrowie, Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż się zepsujesz. Tam człowiek prawie Widzi na jawie I sam to powie, Że nic nad zdrowie Ani lepszego, Ani droższego; Bo dobre mienie, Perły, kamienie, Także wiek młody I dar urody, Mieśca wysokie, Władze szerokie Dobre są, ale — Gdy zdrowie w cale. Gdzie nie masz siły, I świat niemiły. Klinocie drogi, Mój dom ubogi Oddany tobie Ulubuj sobie!

Fraszka na zdrowie

Powtórzenie- podkreśla wagę zdrowia Epitety- opisują Apostrofa- zwraca się do zdrowia Wyliczenie- podkreśla ważność zdrowia Wykrzyknienie- wyraża emocje] fraszce "Na zdrowie" poeta przekonuje, że zdrowie jest najwyższą wartością w życiu każdego człowieka. Nie ma nic cenniejszego. Utwór zbudowany jest na skontrastowaniu prawdziwej wartości zdrowia z pozorną wartością przedmiotów martwych, tego co przemija. Fraszka kończy się prośbą, by zdrowie zawsze panowało i w domu ubogim poety, było w nim największym klejnotem.

Tren

Gatunek poezji żałobnej, wyrażający żal z powodu czyjejś śmierci, wychwalający zmarłego. Należy do liryki osobistej, zawiera elementy biograficzne (w przedstawianiu bohatera) i autobiograficzne (w przedstawianiu podmiotu lirycznego). Tren VII to przykład rozpamiętywania zmarłego określanej jako comploratio, czyli opłakiwanie. Poeta skupia się przede wszystkim na swoim żalu po stracie córki.

Jan Kochanowski poświęcił cykl XIX trenów zmarłej córeczce, Urszuli. Jako pierwszy poeta uhonorował w ten sposób małe dziecko, wcześniej bowiem treny opiewały i wspominały wybitne jednostki, zasłużone dla społeczeństwa. Obraz Urszulki, jaki został stworzony w całym cyklu, jest niewątpliwie wyidealizowany. Jak dowiadujemy się z Trenu XII: „(...) więcej nad trzydzieści miesięcy nie miała”. Zaledwie dwuipółletnia dziewczynka została ukazana jako dziecko wyjątkowo radosne, posłuszne, pobożne i utalentowane. Poeta wspomina córkę jako źródło niegasnącej radości i swoją nadzieję na przyszłość.

Tren I - jan Kochanowski

Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe I lamenty, i skargi Symonidowe, Wszytki troski na świecie, wszytki wzdychania I żale, i frasunki, i rąk łamania, Wszytki a wszytki zaraz w dom sie mój noście, A mnie płakać mej wdzięcznej dziewki pomoście, Z którą mię niepobożna śmierć rozdzieliła I wszytkich moich pociech nagle zbawiła. Tak więc smok, upatrzywszy gniazdo kryjome, Słowiczki liche zbiera, a swe łakome Gardło pasie; tym czasem matka szczebiece Uboga, a na zbójcę co raz sie miece. Prózno, bo i na samę okrutnik zmierza, A ta nieboga ledwe umyka pierza. «Prózno płakać» — podobno drudzy rzeczecie. Cóż, prze Bóg żywy, nie jest prózno na świecie? Wszystko prózno; macamy, gdzie miękcej w rzeczy, A ono wszędy ciśnie: błąd wiek człowieczy. Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować, Czyli sie z przyrodzeniem gwałtem mocować.

„Tren I” Jana Ko­cha­now­skie­go otwie­ra cykl „Tre­nów”, stwo­rzo­nych przez po­etę po śmier­ci cór­ki Ur­szu­li. Wpro­wa­dza czy­tel­ni­ka w at­mos­fe­rę roz­pa­czy i żalu. Ko­cha­now­ski przed­sta­wia swój wi­ze­ru­nek za­ła­ma­ne­go ojca, po­ety i fi­lo­zo­fa, któ­ry prze­cho­dzi kry­zys wszyst­kich war­to­ści. Tren na­le­ży do liryki bezpośredniej. Po­ja­wia­ją się epitety („wdzięcz­nej dziew­ki”), metafory ( „z przy­ro­dze­niem gwał­tem mo­co­wać”), porównania („Tak więc smok, upa­trzyw­szy gniazd­ko kry­jo­me, sło­wicz­ki li­che zbie­ra”), personifikacje („Wszyt­ki tro­ski na świe­cie, wszyt­ki wzdy­cha­nia i żale, i fra­sun­ki, i rąk ła­ma­nia, wszyt­ki a wszyt­ki za raz w dom się mój no­ście, a mnie pła­kać mej wdzięcz­nej dziew­ki po­moż­cie”), apostrofa („po­dob­no dru­dzy rze­cze­cie”). Pu­en­ta tre­nu ma for­mę pytania retorycznego, pod­kre­śla dy­le­mat zroz­pa­czo­ne­go ojca („Czy w smut­ku jaw­nie ża­ło­wać, czy­li się z przy­ro­dze­niem gwał­tem mo­co­wać?”). Na rytm wier­sza wpły­wa­ją przerzutnie oraz powtórzenia („Wszyt­ki tro­ski na świe­cie, wszyt­ki wzdy­cha­nia”, „Wszyt­ki a wszyt­ki za raz w dom się mój no­ście”). Ze wzglę­du na czas po­wsta­nia cy­klu tre­nów, po­ja­wia­ją się licz­ne archaizmy („wszyt­ki”, „dziew­ki”, „nie­bo­ga”, „gwał­tem mo­co­wać”).

Tren V - JAN KOCHANOWSKI

Tren V stanowi w całości metaforę – poeta porównuje Urszulkę do drzewa oliwkowego, które zostaje nieopatrznie ścięte. Jeśli idzie o cały cykl, Tren V należałby do grupy tych, które charakteryzują zmarłą córeczkę. Urszulka, poprzez porównanie do „małej oliwki”, ukazana została jako istota bardzo delikatna, małe dziecko, które miało przed sobą całe życie: „Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc”. Mówiąc o drzewie, poeta używa nacechowanych emocjonalnie zdrobnień: gałązki, listki, prątek. Uczucie do córeczki nazywa także wprost w słowach: „Najmilszą Orszulą”. To młode życie zostaje brutalnie przerwane przez nieuważnego ogrodnika, który usuwa chwasty. Poeta wskazuje więc na przypadkowość śmierci dziewczynki. Ogrodnik uosabia tu śmierć, która jakby nieumyślnie, przez nieuwagę odebrała życie dziecku. Obraz umierania, choć ujęty zwięźle, budzi wzruszenie: (…) Mdleje zaraz, a zbywszy siły przyrodzonej,/ Upada przed nogami matki ulubionej (…). Oliwka, która dopiero co zaczynała rosnąć, pada bez sił, nikt nie może jej już pomóc. W kolejnych wersach Kochanowski przedstawia cierpienie rodziców, którzy byli świadkami umierania swojego dziecka. Z radością obserwowali, jak rośnie, otaczali je opieką i miłością, a teraz przyszło im patrzyć, jak przedwcześnie umiera. W słowach podmiotu lirycznego brzmi wyrzut pod adresem „srogiej Śmierci”, nazwanej także „złą Persefoną”. Zbolały ojciec nie może się pogodzić z wyrokami losu. Tren V napisany został trzynastozgłoskowcem, wierszem najbardziej odpowiednim dla treści epickich. Utwór ma bowiem cechy epickie, jest niczym biblijna przypowieść (parabola) – mówiąc o drzewie oliwnym, wyraża jednocześnie – i przede wszystkim – prawdę o śmierci dziecka. Tren ten liczy zaledwie czternaście wersów. Poeta zastosował rymy parzyste, żeńskie, dokładne.

Jako oliwka mała pod wysokim sadem Idzie z ziemie ku górze macierzyńskim szladem, Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc, Sama tylko dopiro szczupłym prątkiem wschodząc; Tę, jesli ostre ciernie lub rodne pokrzywy Uprzątając, sadownik podciął ukwapliwy, Mdleje zaraz, a zbywszy siły przyrodzonej, Upada przed nogami matki ulubionej. Takci sie mej namilszej Orszuli dostało: Przed oczyma rodziców swoich rostąc, mało Od ziemie sie co wznióswszy, duchem zaraźliwym Srogiej śmierci otchniona, rodzicom troskliwym U nóg martwa upadła. O zła Persefono, Mogłażeś tak wielu łzam dać upłynąć płono?

Tren VII - JAN KOCHANOWSKI

Środki stylistyczne: Apostrofa- ‘’Nieszczęsne ochędóstwo ,żałosne ubiory /Mojej najmilszej cory’’ Pytanie retoryczne : ‘’Po co me smutne oczy za sobą ciągniecie ) '' Żalu mi przydajecie? '' Epitety : '' nieszczęsne ochędóstwo '' , '' ,’ letniczek pisany’’ ’żałosne ubiory '' , ‘’paski złocone '' lichą tkaneczkę '' dary płone;;, lichą tkaneczkę;.’’smutne oczy, sen-żelazny,nieprzespany ,twardy Peryfraza ( omówienie ) : ‘’W jednej skrzynce zamkniona ‘’ '' Ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany ... '' Wykrzyknienie : '' Nie masz, nie masz nadzieje! ( ... ) '' Zdrobnienie : '' członeczków '' , '' letniczek '' , '' dziewko '' , '' tkaneczkę'' ,bryłeczkę '' . Metafora : ''ujął ją sen żelazny ' Ociec ziemi brełeczkę'' W główki włożył)'' ' ''Niestetyż, i posąg, i ona / W jednej skrzyni zamkniona! '' . Archaizmy-‘’cory ,giezłeczkę’,’ochędóstwo, dziewko'' Przerzutnia'' (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory Mojej namilszej cory )''Nie do takiej łożnice, moja dziewko droga..'' Miała cię mać uboga Wyliczenie ( 'sen' żelazny, twardy, nieprzespany )

Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory Mojej namilszej cory! Po co me smutne oczy za sobą ciągniecie, Żalu mi przydajecie? Już ona członeczków swych wami nie odzieje Nie masz, nie masz nadzieje! Ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany… Już letniczek pisany I uploteczki wniwecz, i paski złocone, Matczyne dary płone. Nie do takiej łożnice, moja dziewko droga, Miała cię mać uboga Doprowadzić! Nie takąć dać obiecowała Wyprawę, jakąć dała! Giezłeczkoć tylko dała a lichą tkaneczkę; Ojciec ziemie brełeczkę W główki włożył. – Niestetyż, i posag, i ona W jednej skrzynce zamkniona!

W trenie tym podmiot liryczny – ojciec cierpiący po przedwczesnej śmierci córki – aby dać wyraz swojemu żalowi zestawia ze sobą śmierć i ślub. W pierwszych wersach skarży się, że ubrania córeczki wciąż mu o niej przypominają, a są teraz niepotrzebne. Następnie wyraża żal, że zamiast posagu otrzyma ona od matki ubranie, w którym została pochowana. Tym, co otrzymała od taty jest bryłka ziemi. Nie zdążyła zaznać radości życia człowieka, ponieważ zmarła w bardzo młodym wieku.

Tren VIII - JAN KOCHANOWSKI

Czas i miejsce akcji: dworek w Czarnolesie po śmierci Urszulki, a później Hanny. Bohaterowie: Treny poświęcone są zmarłej Orszulce (Urszulce). Podmiot liryczny jest utożsamiony z Kochanowskim Tak, jak i w poprzednich trenach autorstwa Jana Kochanowskiego, podmiotem lirycznym w tym utworze jest ojciec cierpiący po śmierci ukochanej córeczki Orszuli. Na początku ukazuje on pustkę, jaka została po jej odejściu. W kolejnych wersach opisuje jak żywy i radosny był dom, gdy wypełniała go jej obecność. Była radością dla swoich rodziców, jej żywiołowość rozwiewała ich smutki. W końcowych wersach ojciec znów przy użyciu kontrastu daje wyraz pustce i smutku serca po odejściu Orszuli.

Środki stylistyczne: Metafory: wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim – jej odejście sprawiło, że dom wydaje się pusty z każdego kąta żałość człowieka ujmuje – każde miejsce przypomina o tragedii serce swej pociechy darmo upatruje – nic nie może przynieść pocieszenia ani przywrócić zmarłego dziecka Epitety: wielkie pustki, droga Orszulo, myśleniem zbytnim, uciesznym śmiechem, szczere pustki Porównanie, będące równocześnie antytezą: pełno nas, a jakoby nikogo nie było Powtórzenia: tyś za wszystki mówiła, za wszystki śmiewała, wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała nie masz zabawki, nie masz rozśmiać się nikomu Personifikacja: serce swej pociechy darmo upatruje Kontrast – zestawienie dwóch różnych elementów w celu podkreślenia różnicy pomiędzy nimi. W „Trenie VIII” kontrast zastosowano poprzez ukazanie pustego, pełnego smutku domu po śmierci Orszulki, z domem pełnym gwaru i radości w czasie, gdy żyła. Budowa klamrowa (inaczej zwana pierścieniową) – przywołanie na początku i końcu utworu takiego samego lub podobnego obrazu. W „Trenie VIII” jest to obraz pustego i smutnego domu, w kontraście do wspomnienia o radości i zabawie, jaką za życia wnosiła Orszulka.

Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim! Pełno nas, a jakoby nikogo nie było: Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło. Tyś za wszytki mówiła, za wszytki spiewała, Wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała. Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować, To tego, to owego wdzięcznie obłapiając I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając. Teraz wszytko umilkło, szczere pustki w domu, Nie masz zabawki, nie masz rozśmiać się nikomu. Z każdego kąta żałość człowieka ujmuje, A serce swej pociechy darmo upatruje.

Aleksander kamiński

Pedagog, historyk, pisarz, działacz harcerski urodził się 28 stycznia 1903 roku w Warszawie. Był synem aptekarza, Jana Kamińskiego i Petroneli Kaźmierczak. W roku 1905 wraz w rodzicami przeprowadził się do Kijowa, gdzie uczęszczał do rosyjskiej szkoły powszechnej. W 1915 roku zrezygnował z nauki i podjął pracę gońca w banku, by w ten sposób pomóc matce, która po śmierci męża (1911) zarabiała na życie różnymi pracami dorywczymi.

Kamienie na szaniec - Aleksander Kamiński

Kamienie na szaniec to książka o wielkim patriotyzmie młodych ludzi, którzy w momencie zagrożenia ojczyzny potrafili sprostać potrzebie chwili i chwycili za broń. Dom rodzinny, szkoła, harcerstwo ukształtowały ich charaktery i patriotyzm. Podjęli walkę, aby zachować ludzką godność i tożsamość narodową. Byli zwykłymi młodymi ludźmi, tuż po zdaniu matury, którym przyszło żyć w czasach okrutnych i niezwykłych. Od pierwszych dni okupacji zaczęli szukać sposobów walki z okupantem, wiedzieli, że „Polska przegrała szereg bitew, nie przegrała jednak wojny”.

„Kamienie na szaniec” są opowieścią opartą na autentycznych wydarzeniach i opisującą wojenne losy prawdziwych ludzi. Aleksander Kamiński już od pierwszych dni okupacji Polski brał czynny udział w działalności konspiracyjnej. Był między innymi twórcą i komendantem organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, do której należeli również bohaterowie utworu. Wśród młodzieży szaroszeregowej był osobą popularną i cenioną – znano go jako autora poczytnych książek i publikacji, a Leszek Domański – „Zeus” był jego przyjacielem. Harcerze, znający powieść „Andrzej Małkowski”, pragnęli, aby powstała książka o ich działalności konspiracyjnej.Kamienie na szaniec łączą cechy opowieści, reportażu i elementy gawędy harcerskiej. Charakteryzuje je luźna kompozycja i afabularny układ treści. Wydarzenia opisane w Kamieniach na szaniec rozgrywają się w czasie okupacji hitlerowskiej, akcja obejmuje okres od czerwca 1939 r., do sierpnia 1943 r. Akcja rozgrywa się przede wszystkim w okupowanej Warszawie, ale są w powieści także inne miejsca akcji: rozdział drugi toczy się częściowo na drogach Polski, zatłoczonych przez uchodźców we wrześniu 1939 r. Jest to również Celestynów, mała stacyjka na trasie kolejowej Warszawa - Lublin, gdzie oddział Zośki odbija grupę więźniów, a także wieś Sieczychy pod Wyszkowem - ludzie Zośki mają tam zlikwidować posterunek żandarmerii.

Kamienie na szaniec - Aleksander Kamiński

Tadeusz Zawadzki, pseudonim Zośka - ur. 24 stycznia 1921 r., poległ 20 sierpnia 1943 r. pod Sieczychami, harcmistrz, odznaczony Orderem Virtuti Militari 5 klasy i dwukrotnie Krzyżem Walecznych, pierwszy komendant GS na terenie stolicy, podporucznik AK, komendant rejonu Mokotów Górny w organizacji „Wawer”; wysoki, szczupły, wysportowany, obdarzony niemal dziewczęcą urodą, o delikatnej cerze i regularnych rysach, jasnoniebieskich oczach i jasnych włosach, przypominał dziewczynę, dlatego przyjął w pseudonimie imię żeńskie. Zośka był urodzonym organizatorem, posiadał też niezwykły talent przywódczy. Ojciec jego był profesorem, matka działaczką społeczną. Starsza siostra była również związana z konspiracją. Zośka odznaczał się wybitną inteligencją i wyjątkowymi zdolnościami, cechował go upór i ambicja, był ponadto wrażliwy i wyrozumiały, w działaniu konsekwentny i przewidujący, lubił samotność, chętnie przebywał z rodziną, łączył go bardzo silny związek emocjonalny z matką. Aleksy Dawidowski, ps. Alek - przez kolegów nazywany „Glizdą” ze względu na wysoki wzrost, urodził się 3 listopada 1920 r., zmarł w wyniku odniesionych ran 30 marca 1943 r., podharcmistrz, członek podziemnej organizacji „Wawer”, sierżant podchorąży AK, odznaczony Orderem Virtuti Militari. Alek był wysokim, szczupłym chłopcem o niebieskich oczach i jasnych włosach, ciągle się uśmiechał, mówił szybko, wymachując przy tym rękami. Potrafił jednak panować nad sobą w chwilach ważnych, był wyjątkowo szczery, bezpośredni i uczynny, posiadał też wyjątkowy talent przywódczy. Doskonały narciarz, pochodził z rodziny inteligenckiej, ojciec był kierownikiem fabryki, znanym działaczem społecznym. Jan Bytnar, ps. Rudy - urodzony 6 maja 1921 r., zmarł na skutek odniesionych ran i skatowania przez gestapo 30 marca 1943 r., harcmistrz, członek organizacji „Wawer”, podporucznik AK, odznaczony Krzyżem Walecznych. Rudy był chłopcem drobnym i szczupłym, o piegowatej twarzy i rudych włosach, odznaczał się wybitną inteligencją, był skromny i delikatny wobec przyjaciół, interesował go świat uczuć i myśli ludzkich, miał naturę refleksyjną. Pochodził z rodziny inteligenckiej, ojciec chłopca był zaangażowany w życie społeczne. Leszek Domański, ps. Zeus - profesor geografii w Gimnazjum im. Stefana Batorego, harcmistrz, zginął w Mińsku na przełomie 1939 i 1940 r.

ignacy krasicki

Ignacy Krasicki urodził się 3 lutego 1735 roku w Dubiecku nad Sanem w zubożałej magnackiej rodzinie, która przeznaczyła go do stanu duchownego. Zmarł 14 marca 1801 roku w Berlinie. ... Krasicki został kanonikiem kijowskim i przemyskim już w 1759 roku, a w 1763 roku sekretarzem prymasa Łubieńskiego.

Żona modna - Ignacy Krasicki

„Żona modna” to jedna z najbardziej znanych satyr Ignacego Krasickiego. Należy do zbioru wydanego w 1779 roku. Głównym celem utworu było ośmieszenie bezkrytycznego naśladowania zachodniej mody. Jest to motyw często poruszany w dziełach oświeceniowych, ze względu na fascynację szlachty kulturą francuską. Zda­niem Kra­sic­kie­go, oprócz funk­cji roz­ryw­ko­wej, sa­ty­ry mia­ły do­pro­wa­dzić do zde­ma­sko­wa­nia wad Po­la­ków i po­pra­wić pa­nu­ją­ce w kra­ju oby­cza­je.

Utwór "Żona mod­na" zo­stał na­pi­sa­ny trzy­na­sto­zgło­skow­cem, za­sto­so­wa­no rymy pa­rzy­ste. Ma for­mę dialogu mię­dzy pa­nem Pio­trem a jego ko­le­gą, któ­ry gra­tu­lu­je głów­ne­mu bo­ha­te­ro­wi ożen­ku. Zna­jo­my spo­tkał go przy­pad­kiem i nie wie jak ukła­da się ży­cie w związ­ku. Oka­zu­je się jed­nak, że szlach­cic nie do koń­ca jest szczę­śli­wy w mał­żeń­stwie i ża­łu­je ślu­bu z wy­cho­wa­ną w mie­ście, roz­piesz­czo­ną Fi­lis. Sa­ty­ra opo­wia­da o pierw­szych mie­sią­cach ich wspól­ne­go ży­cia.

Środki stylistyczne:archaizmy ("alboż"); pytania retoryczne ("Al­boż to mia­sto psu­je?"); zdania wykrzyknikowe („Bog­daj to żon­ka ze wsi!”); wyliczenia oraz zdrobnienia.

adam mickiewicz

urodzony 24 grudnia 1798 roku w Zaosiu koło Nowogródka. W roku 1815 wstępuje na Uniwersytet Wileński, aby tutaj ukończyć studia filologiczne. Jest też jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Filomatów - tajnej organizacji młodzieżowej, skupiającej studentów.

Reduta ordona - Adam mickiewicz

Rodzaj literacki: liryka Gatunek literacki: wiersz, poemat opisowo-refleksyjny (łączący cechy epiki i liryki) Epoka: romantyzm Czas akcji: 6 września 1831 r. Miejsce akcji: Wola, Warszawa Narrator: Stefan Garczyński - adiutant generała Jana Umińskiego, dowodzący obroną Warszawy. Narrator jest bezpośrednim świadkiem wydarzeń i opowiada o nich w pierwszej osobie. Wiersz ten napisany został na podstawie opowiadania adiutanta, przyjaciela poety - Stefana Garczyńskiego. Ma on charakter epicki. Na samym początku widzimy opisany układ sił wrogich sobie wojsk. Moskali, którzy ruszyli z atakiem na redutę Ordona, było zdecydowanie więcej. Ci drudzy dysponowali zaledwie sześcioma działami, jednak walczyli dzielnie i z oddaniem. Poeta pisze o sile, z jaką car twardą ręką sprawuje rządy i niewzruszony wysyła ludzi na śmierć za swoje państwo. Dramatyzm sytuacji został przedstawiony za pomocą krótkich, urywanych zdań. Broniącym reduty, którzy byli atakowani przez znacznie większe siły carskie, zabrakło nagle amunicji. Dla walczącego żołnierza brak amunicji był wyrokiem. Śmierć poniesiona z powodu braku możliwości obrony była nie tylko osobistą klęską, ale i hańbą. Świadomość kończącej się za chwilę amunicji przyprawiała żołnierza o zawrót głowy.

Śmierć Pułkownika - ADAM MICKIEWICZ

Wiersz „Śmierć Pułkownika” Mickiewicza przedstawia ostatnie chwile Emilii Plater, kapitana Wojska Polskiego w powstaniu listopadowym. Platerówna zmarła w Justianowie 23 grudnia 1831 r., dokąd dotarła z zamiarem kontynuowania przegranej już walki przeciw Rosjanom. Utwór stanowi więc hołd dla poświęcenia i odwagi wielkiej Polki, a także jest jednym z najważniejszych tekstów poetyckich dotyczących tematyki powstańczej, jakie powstały w okresie romantyzmu.

Emilia Plater – córka hrabiego Franciszka Ksawerego i Anny von der Mohl – była jedną z pierwszych osób, które zachęcały do udziału w powstaniu na terenie Litwy. W czasie działań militarnych dała się poznać nie tylko jako zręczny organizator, ale także prawdziwy żołnierz, który, mimo wyższego stanowiska i wysokiego urodzenia, walczył ramię w ramię z prostym ludem. Dzięki temu Platerówna stała się jedną z najbardziej uwielbianych postaci powstania listopadowego. Gdy generał Chłapowski (to pod jego komendą walczyła bohaterka dzieła) podjął decyzję o kapitulacji, kobieta w stopniu kapitana postanowiła kontynuować walkę i wyruszyć do Warszawy. Jednak droga okazała się dla niej zbyt trudna - 13 listopada 1831 r. w Justianowie Emilia Plater zmarła wskutek wyczerpania oraz choroby.

Utwór składa się z pięciu strof o nieregularnej budowie – trzech liczących osiem wersów, jednej siedmiowersowej oraz pięciowersowej. Każda z nich została napisana dziesięciozgłoskowcem i cechuje się krzyżowym układem rymów. Warstwa stylistyczna dzieła została dostosowana przez poetę do głównej funkcji tekstu. Jest on napisany językiem prostym, zawiera terminologię militarną, a z drugiej strony buduje aurę podniosłości oraz tajemniczości. Scena rozgrywa się w głuchej puszczy (epitet), w chatce leśnika, przed którą zgromadziła się rota strzelców zielona (epitet). Obok nich zbiera się zaś lud prosty. Obok obrazujących epitetów pojawiają się w wierszu także anafora (powtórzenie kazał), kontrast (Tyle krwi swej i cudzej wylali, / Łzy ni jednej), pytania retoryczne, wykrzyknienia oraz wymowne porównanie bohaterki do Stefana Czarnieckiego (Stary żołnierz - on chce jak Czarniecki). Śmierć pułkownika to wiersz wpisujący się w nurt liryki narracyjnej, patriotycznej.

Świtezianka - ADAM MICKIEWICZ

Gatunek- ballada Do pisania ballad Adama Mickiewicza zainspirowały ludowe opowieści które usłyszał gdy był dzieckiem. Geneza: „Świtezianka” to pokłosie legendy o zamieszkujących jezioro Świteź ondinach (wodnych pannach). Kiedy napisana: 12 sierpnia 1821r. w Płużynach Streszczenie: Prawie każdego wieczoru nad brzegiem jeziora Świteź dochodziło do spotkań dwojga kochanków. Chłopak był strzelcem z boru o nieznanym pochodzeniu a o dziewczynie nie wiemy zbyt wiele. Chłopak chciał się dowiedzieć o niej trochę więcej lecz niestety nieskutecznie. Chciał zamieszkać razem z ukochaną. Dziewczyna zażądała przysięgi wierności a gdy chłopak złożył ślubowanie zniknęła. Gdy strzelec wrócił nad jezioro nadeszły fale. Wyłoniła się z nich piękna nieznajoma. Początkowo wzbraniał się by do niej pójść, lecz gdy podszedł nad brzeg jeziora stracił dla niej głowę. Zapomniał o dziewczynie której złożył przysięgę. Nagle rozpoznał w nimfie narzeczoną która powiedziała mu ,że należy mu się kara. Młodzieniec został pochłonięty przez jezioro a jego dusza jęczy pod modrzewiem pod którym spotykał się z tajemniczą dziewczyną.

Środki stylistyczne: „chłopiec piękny i młody". ,,mokry jaskier" (epitet) „Lecz czy dochowa przysięgi?” (pytania retoryczne) „Dochowaj, strzelcze (...)" (apostrofa) „I tak go łechce, i tak go znęca Tak się w nim serce rozpływa" (anafora) „Chłopiec przyklęknął, chwycił w dłoń piasku Piekielne wzywał potęgi" (hiperbola) „dziką powraca drogą" (inwersja) „świsnął" (onomatopeja) „I biada jego złej duszy!" (wykrzyknienie) „Jak ognik nocny przepada" (porównanie) „tęcza śmiga" (uosobienie)

Dziady część II - ADAM MICKIEWICZ

Środki stylistyczne „Kto tam gościom trąbi w uszy?-trąbi-onomatopeja Wypędź żebraczkę, do licha”.-metafora Posłuchał hajduk niecnota-hajduk niecnota-epitet Za włosy wywlekł za wrota! -wykrzyknienie Wepchnął mię z dzieckiem do śniegu!-wykrzyknienie Zbita i przeziębła srodze,-metafora „Kto tam gościom trąbi w uszy?-pytanie retoryczne Nie-Nie -anafora Guślarz- bohater drugoplanowy, przewodnik obrzędu, wzywa duchy na uroczystość Dziadów i ofiaruje im pomoc. Potrafi także odsyłać dusze z powrotem w zaświaty. Nie udaje mu się to tylko z tajemniczym Widmem, które pojawia się na końcu uroczystości. Gromada Wieśniaków - bohater drugoplanowy, mieszkańcy wsi, którzy tłumnie przybyli, by święcić starodawne święto Dziadów. Chcą dowiedzieć się od duchów, jak postępować, by po śmierci iść do nieba. W zamian mają dla nich posiłek, modlitwę i są gotowi spełnić w miarę swoich możliwości ich wszelkie prośby. Duchy Józio i Rózia - duchy lekkie - bohaterowie główni, dwoje małych dzieci, które na ziemi nie zaznały cierpienia. Za życia były bardzo szczęśliwe, żyły beztrosko jak w raju, w cieplarnianych warunkach, spełniano ich wszystkie zachcianki. Nie znały zmartwień, głodu, trudów codzienności, bólu i nieszczęścia. Winą dzieci jest więc „zbytek słodyczy” i nieznajomość prawdy istnienia. Za to spotyka je kara - nie mogą się dostać do nieba, dręczy je „nuda i trwoga”. Proszą gromadę o dwa ziarna gorczycy - namiastkę goryczy życia. Przed odejściem przekazują żywym przestrogę: „Kto nie doznał goryczy ni razu, Ten nie dozna słodyczy w niebie”. widmo Złego Pana - duch ciężki - bohater główny, przychodzi do kaplicy o północy, zmarł trzy lata wcześniej, po śmierci cierpi okrutny głód i pragnienie, pozostał na ziemi, tam gdzie krzywdził ludzi. Wie, że nie ma dla niego ocalenia, pragnie jednak zmniejszyć swoją mękę i prosi o odrobinę jedzenia i wody. Nie dostanie ich jednak, bo za życia nie miał litości i współczucia dla innych, nie nakarmił głodnych a potrzebujących odpędził od swoich drzwi - o tym opowiadają towarzyszące mu ptaki - Kruk i Sowa. Są to dusze skrzywdzonych przez niego poddanych.

DZIADY CZĘŚĆ II

Kruk - bohater epizodyczny, był kiedyś nędzarzem. Nie jadł nic od trzech dni, więc zakradł się do pańskiego sadu i zabrał kilka jabłek. Ogrodnik poszczuł go psami. Złapano nieszczęśnika, a pan, chcąc dać odstraszający przykład innym, skazał go na chłostę. Biedak nie przeżył tego. Sowa - bohaterka epizodyczna, za życia uboga wdowa, która po śmierci męża została bez środków do życia, mając dodatkowo na utrzymaniu chorą matkę i maleńkie dziecko. Kiedy nadszedł wigilijny wieczór, czas szczególny dla każdego chrześcijanina, wybrała się do dworu z prośbą o zapomogę. Pan miał wówczas wielu gości, wyprawił wystawne przyjęcie, nie żałował na nie grosza. Obnosił się z bogactwem. Biedna wdowa przeszkadzała, zakłócała dobre samopoczucie gości, więc pan rozkazał ją przepędzić. Służący gorliwie wykonał polecenie, wywlekając ją za włosy i rzucając w śnieg. Nie mogąc znaleźć ciepłego kąta, zamarzła wraz z dzieckiem na drodze. Zosia - duch pośredni - bohaterka główna, za życia była pasterką, ale lekceważyła miłość jaką darzyli ją chłopcy. Jeden z nich - Józio - umarł z miłości do niej. Wtedy Zosia bezpowrotnie straciła umiejętność odczuwania szczęścia. Zmarła nie zaznawszy słodyczy i smutku miłości, dlatego po śmierci jej ciało zostało zawieszone między niebem i ziemią. Odczuwa nudę, pustkę, smutek, samotność. Błaga, by młodzieńcy przyciągnęli ją do ziemi, chce dotknąć jej stopami, ale uniemożliwia to wiatr, który porywa ducha. Guślarz obiecuje jej, że wkrótce jej kara dobiegnie końca. W zamian duch Zosi ofiarowuje wieśniakom przestrogę: „Kto nie dotknął ziemi ni razu, Ten nigdy nie może być w niebie”,

Pan tadeusz - ADAM MICKIEWICZ

Bohaterowie: Bohater tytułowy- Tadeusz Soplica Główny bohater- Jacek Soplica/Ksiądz Robak Bohaterowie epizodyczni- Asesor, Tekla Hreczeszanka, Rejent Bolesta, Podkomorzy, Bartek Prusak, Maciej Konewka, Maciej Kropiciel, Bartek Brzytewka Bohaterowie poboczni- Jankiel, Zosia, Telimena, Stolnik Horeszko, Sędzia Soplica, Wojski, Woźny Protazy, Maciek nad Maćkami, Major Płut, Kapitan Ryków Bohater zbiorowy- polska szlachta Wątki: -miłość Tadeusza i Zosi -spór o zamek Horeszków -przygotowania powstania na Litwie Czas i miejsce akcji: Akcja w „Panu Tadeuszu” rozgrywa się w Dobrzynie, zamku Horeszków, Soplicowie i jego okolicach w latach 1811(5 dni) i 1812(1 dzień).

Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem. Pan Tadeusz: Gatunek- epika Pan Tadeusz powstawał w latach 1832-1834 r. Do napisania go Adama Mickiewicza skłonił upadek powstania listopadowego oraz początek Wielkiej Emigracji. Miano epopei narodowej: -objętość tekstu -rozpoczęcie inwokacją -wplecenie elementów retardacyjnych - opóźnień akcji (opis przyrody) -podział na księgi -ukazanie życia polskiej szlachty -podniosły styl i elementy humorystyczne (polowanie Wojskiego na muchy) - narrator 3 os. wyrażającego wiedzę i poglądy o rysach narratora wszechwiedzącego pierwszoosobowego (inwokacja, epilog)

PAN TADEUSZ

Tadeusz Soplica- syn Jacka Soplicy i jego nieznanej żony. Nosi imię nadane mu na cześć Tadeusza Kościuszki. Był wychowywany przez stryja (sędziego Soplice) po tym jak jego ojciec wyjechał z kraju. Uczył się w Wilnie a po zakończeniu nauki wrócił do Soplicowa w wieku 20 lat. By uniknąć konsekwencji za uczestnictwo w walce z Rosjanami w Soplicowie wyjechał do Księstwa Warszawskiego. Gdy w 1812 r. ponownie wrócił do Soplicowa z armią Napoleona. Jego małżeństwo z Zosią córką Ewy Horeszkówny zakończył spór rodów.

Jacek Soplica/ksiądz Robak- brat Sędziego Soplicy, kiedyś słynący z awanturnictwa i porywczości nazywany Wąsalem, częsty gość Stolnika Horeszki, który okazał mu życzliwość, gdyż potrzebował poparcia na sejmikach. Zakochał się w Ewie Horeszkównie (córce Stolnika). Z powodu różnic warstwowych Stolnik nie widział w nim kandydata na męża córki. Z tego powodu Jacek ożenił się z niekochaną kobietą która urodziła mu syna Tadeusza. Został alkoholikiem i przyczynił się do śmierci żony. Pragnął zemsty na Stolniku. Pojechał do jego zamku obleganego wówczas przez Moskali i korzystając z okazji zabił go. Myślano że był w zmowie z Moskalami. Uciekł z kraju i zadecydował aby odpokutować swoje czyny. Wstąpił do zakonu i zmienił nazwisko na Robak. Walczył w wojnach napoleońskich. Gdy wrócił ma Litwę został emisariuszem. Podczas pobytu w Soplicowie przygotowywał powstanie, uratował Hrabiego przed atakiem Niedźwiedzia. Brał udział w walkach w Soplicowie podczas których odnowiła się jedna z jego ran. Przed śmiercią spowiadał się ze swoich win dla Gerwazego który był służącym Horeszków(ars moriendi- przebaczyć i dostać przebaczenie). Po śmierci został odznaczony orderem Legii Honorowej.

Zosia- córka Ewy Horeszkówny i jej męża wojewody. Po śmierci mamy na polecenia Jacka Soplicy zaopiekowała się nią Telimena. Gdy ją poznajemy jej głównym zajęciem jest opiekowanie się dziećmi oraz pomaganie w gospodarstwie. Wzbudza zainteresowanie Hrabiego lecz jest przez niego uznawana na pospolitą. Zakochuje się w niej Tadeusz którego żoną zostaje. Podczas zaręczyn występuje w tradycyjnym stroju.

Hrabia- Światowiec hołdujący modzie i sztuce angielskiej. Wielbiciel polowań. Jest jedną ze stron sporu o zamek Horeszków który chce początkowo odstąpić Soplicom jednak po opowieści Gerwazego zmienia zdanie. Bierze udział w bitwie Soplicowskiej a potem wraz z Tadeuszem walczy w szeregach wojska Księstwa Warszawskiego.

Sędzia Soplica- właściciel Soplicowa. Został wykształcony przez wojewodę na którego dworze żył. Dobry gospodarz przywiązany do swojej ziemi oraz kultywujący polskie tradycje jak i gościnność. Jest patriotą.

PAN TADEUSZ

Do rodzinnego domu przyjeżdża ze szkół w Wilnie na wakacje młody Tadeusz. Okazuje się, że Soplicowo, majątek jego opiekuna Sędziego Soplicy, jest pełne gości, którzy zjechali tu, aby uczestniczyć w procesie o stary zamek, niegdyś własność bogatego magnata Stolnika Horeszki. Proces toczy się między ostatnim krewnym Horeszki, Hrabią i Sędzią Soplicą. Wieczorem Tadeusz bierze udział w uczcie, na której uwodzi go ciotka Telimena. Tadeusz myśli, że to ona jest śliczną dziewczyną, którą zaskoczył rankiem (Zosia mieszkała w pokoju Tadeusza w czasie jego nieobecności w dworku). O wdzięki Zosi stara się także nieco starszy od Tadeusza hrabia z rodu Horeszków. Następnego dnia okazuje się, że niedźwiedź opuścił matecznik i można na niego zapolować - wszystkich pochłaniają przygotowania do łowów na króla puszczy. Polowanie rozpoczyna się wczesnym rankiem. Nieco później w karczmie Jankiela pojawia się ksiądz Robak, który namawia okoliczną szlachtę, by zatroszczyła się o przygotowanie Litwy na przyjęcie wojsk Napoleona, który już się zbliża. Myśliwi odnoszą sukces - niedźwiedź zostaje zabity. Wieczorem podczas kolejnej uczty wybucha spór między Soplicą a Hrabią. Zamiast ogólnie spodziewanej zgody, Hrabia zrywa porozumienie i postanawia przedłużyć proces i starać się o odzyskanie zrujnowanego zamku. Agitacyjne działania Robaka wykorzystuje wierny sługa Horeszków - Gerwazy - który namawia zaścianek Dobrzyńskich do zajazdu na Soplicowo. Jeszcze tego samego dnia wieczorem Dobrzyńscy napadają na Soplicowo. Już rankiem okazuje się jednak, że to nie oni zwyciężyli w walce. Ktoś zawiadomił o bitwie stacjonujących w okolicy Rosjan, którzy pojmali szlachtę z Dobrzyna i rozpanoszyli się w Soplicowie. Na ratunek pospieszył Robak z przywódcą rodu Dobrzyńskich, Maćkiem nad Maćkami. Udało im się wyzwolić Dobrzyńskich a następnie pokonano Rosjan. Jeszcze tego samego wieczora po odbyciu spowiedzi i wyznaniu swoich win zmarł zraniony kulą w czasie bitwy z Rosjanami ksiądz Robak, który okazał się być Jackiem Soplicą. Tymczasem młodzi żołnierze musieli uchodzić z majątku, bo groziło im aresztowanie. Byli wśród nich Tadeusz i Hrabia, którzy wyruszyli walczyć w Legionach Polskich. Po upływie roku ponownie pojawili się w dworku, tym razem jako legioniści, bohaterowie. W Soplicowie wydano ucztę na cześć polskich generałów służących pod dowództwem Napoleona. Odbyły się także zaręczyny Tadeusza i Zosi. Jacek Soplica został oficjalnie zrehabilitowany (miał na Litwie opinię zdrajcy narodowego, ponieważ z jego ręki zginął Stolnik Horeszko, zwolennik Konstytucji 3 maja).

Stolnik Horeszko- Magnat zwolennik konstytucji 3 maja. Znany w całym powiecie. Ojciec Ewy. Zimny i wyrachowany. Wykorzystał znajomość z Jackiem Soplicą do swoich celów politycznych po czym zginął z jego ręki.

Gerwazy- Służący Horeszków, opiekuje się ich zamkiem. Nazywa się Klucznikiem. Posługuje się mieczem zwanym scyzorykiem ma posłuch u okolicznej szlachty. Nienawidzi Sopliców i obiecał im zemstę. Wybacza Jackowi po wysłuchaniu jego historii gdy ten leżał na łożu śmierci.Bohater zbiorowy(polska szlachta)- Reprezentuje różne środowiska- konserwatyści, Sarmańci, hołdujących tradycjom, naśladowców obcych wzorców oraz nowe pokolenie reprezentujące inny rodzaj patriotyzmu. Szlachte poznajemy podczas wykonywania jej codziennych zajęć ale także podczas wyjątkowych okoliczności.

ANTOINE DE SAINT-EXUPERY

Antoine de Saint-Exupéry żył w latach 1900-1944. Był francuskim pisarzem. Studiował architekturę. Po odbyciu służby wojskowej w lotnictwie w 1926 r. został pilotem. Latał na linii Tuluza - Casablanca i Dakar - Casablanca. Pełnił funkcję kierownika bazy pocztowej linii lotniczej w Rio de Oro (Maroko). Odbył wiele samotnych lotów nad Saharą. W roku 1936 r. był korespondentem wojennym w Hiszpanii. Ostatnie miesiące swego życia spędził w bazach lotniczych Algieru, Sardynii i Korsyki. Zginął tragicznie, zestrzelony nad terytorium okupowanej Francji (31 lipca 1944 r.). Małego Księcia Saint-Exupéry pisał w czasie wojny, podczas pobytu w Nowym Jorku w roku 1942, a ukończył go i wydał w 1943 r. Inne utwory pisarza to: Poczta na południe (1928), Nocny lot (1931), Ziemia planeta ludzi (1939), Pilot wojenny (1942), Cytadela (1942), List do zakładników (1943).

mały książę - antoine de Saint-exupery

:Charakterystyka: Mały Książę - główny bohater utworu. Jest to mały chłopiec, który przybył na Ziemię z planety B-612. Jest to drobne jasnowłose dziecko o kędzierzawej czuprynie. Mały Książę przybył na Ziemię w poszukiwaniu przyjaciela i znalazł go w osobie pilota. Najważniejsze jest, że Mały Książę jest dzieckiem - dopiero poznaje Ziemię, ludzi, uczy się także nazywać uczucia. W opowiadaniach Małego Księcia o jego asteroidzie on sam występuje jako mądra, wrażliwa i delikatna istota. Stać go na cierpliwość i wyrozumiałość wobec róży, którą kocha i która jest dla niego jedyna. Jest bardzo opiekuńczy i odpowiedzialny. Mały Książę to mądry, dojrzały, doświadczony bohater. Jest wspaniałym przyjacielem - otwartym, szczerym i wrażliwym. Cechują go wewnętrzne piękno i szlachetność. lis - zwykle w bajkach lis jest alegorią cech negatywnych: przebiegłości, sprytu, chytrości. W utworze Saint-Exupéry'ego lis jest upersonifikowany, uczy Księcia, czym jest przyjaźń i jak ją pielęgnować. Postać również nierealna. Król - reprezentuje ludzi, którzy nade wszystko cenią sobie władzę, dla których wszystkie działania zmierzają do podporządkowania sobie innych. Próżny - typ człowieka, który jest skoncentrowany jedynie na sobie, ważne jest dla niego to, by był wielbiony i oklaskiwany. Latarnik - człowiek, który bezwolnie wykonuje polecenia i rozkazy, nie zastanawiając się nad ich sensem i celowością. Jest jednak pracowity, to jedyna jego zaleta.

Narrator pierwszoosobowy rozpoczyna swą opowieść słowami: „Chciałbym zacząć tę historię, jak zaczyna się baśń”. Obawiając się jednak, że nie zostanie potraktowany poważnie, wprowadza elementy urealniające sytuację: awaria samolotu, przymusowe lądowanie na pustyni z dala od ludzkich siedzib, bohatera swej powieści umieszcza na planecie określonej przez astronomów symbolem B-612. Historia Małego Księcia oparta jest jednak na typowym dla baśni temacie podróży, podczas której główny bohater zdobywa doświadczenie i mądrość życiową. Podobnie jak w baśni zwierzęta i rośliny mówią ludzkim głosem, a Książę opuszcza swoją planetę, wykorzystując odlot ptaków. W podobnie fantastyczny sposób na nią powraca. Sprzeczne natomiast z konwencją baśni jest zakończenie, gdyż główny bohater ginie w świecie ludzi, a nie zwycięża. Żyje jednak w pamięci narratora i czytelników. Ponadto opowieść o Małym Księciu i jego wędrówce po planetach odkrywa przed czytelnikami wiele prawd filozoficznych i moralnych. Biorąc pod uwagę wszystkie te specyficzne cechy utworu A. de Saint-Exupéry'ego, określić go można jako baśń filozoficzną. Środki stylistyczne: Epitety: Mały Książę cudowne zjawisko wspaniały płaszcz Porównania: "Baobaby nie są krzakami, lecz drzewami, i to tak dużymi jak kościoły" Metafory: "dobrze widzi się tylko sercem" " Jeśli kochasz kwiat, który znajduje się na jednej z gwiazd, jakże przyjemnie jest patrzeć w niebo".

mały książę

Pilot (a zarazem narrator) - jest dorosłym, samotnym człowiekiem, który zachował zdolność czystego, „szczerego” - dziecięcego spojrzenia na świat. Została ona przytłumiona, ale Mały Książę budzi w pilocie dziecko, które zaczyna właściwie oceniać i doskonale rozumie małego przybysza. Kiedy się spotykają, pilot jest „poważny”, uważa, że problemy Małego Księcia dotyczące róży, planety i baobabów są błahe i nieprawdziwe. Z czasem stają się one najważniejsze na świecie. W pilocie budzi się wrażliwość, delikatność, skłonność do wzruszeń, zrozumienie dla małego przyjaciela: „z czasem pojąłem smutek życia, jakie wiodłeś”, „Kraina łez jest jedną wielką tajemnicą”. Pod wpływem Małego Księcia pilot poznaje wartość szczęścia i uczy się je przeżywać. Wie, że można odnaleźć radość w rzeczach z pozoru błahych i nieważnych, ponieważ szczęścia trzeba szukać sercem. Pilot to dobry, wrażliwy człowiek. Dzięki małemu przyjacielowi zaczyna inaczej patrzeć na świat. róża - jest piękna, powabna, świadoma swej urody i czaru. Przybyła na planetę Małego Księcia jako małe ziarnko. Róża zachowuje się jak piękna kobieta - jest kapryśna i kokieteryjna, żąda opieki i komplementów. Chce być podziwiana i uwielbiana, odgrywa „wielką damę, przewrażliwioną nieco na punkcie własnej osoby”. Jest dumna, nie ujawnia własnych uczuć, pod kolcami ukrywa swoją prawdziwą naturę. Mały Książę mówi o niej „Ta róża jest bardzo skomplikowana”. I ma rację, ponieważ róża jest w rzeczywistości mądrą, wrażliwą, umiejącą się przyznać do własnych błędów istotą. Potrafi być łagodna i spokojna. Ona również kocha Małego Księcia, ale nie zatrzymuje go. Wie, że musi sam odkryć potęgę uczucia, jakim ją darzy, i dobrowolnie wrócić na swoją planetę.

henryk sienkiewicz

Henryk Sienkiewicz (1846-1916) był najpopularniejszym polskim pisarzem epoki pozytywistycznej. W 1905 roku został laureatem Nagrody Nobla za całokształt twórczości.

quo vadis - Henryk Sienkiewicz

Charakterystyka: Marek Winicjusz- Rzymski Patrycjusz i siostrzeniec Petroniusza. Kieruje się żądzami i emocjami. Zakochuje się od pierwszego wejrzenia w nieznajomej dziewczynie(Ligii) i postanawia uczynić ją swoją nałożnicą. Nie interesuje go jej zdanie w tej kwestii. Dowiaduje się że nie zdoła jej zyskać po dobroci prosi o pomoc wuja a ten Nerona. Jest nachalny wobec swojej miłości podczas uczty. Gwałtownie reaguje na wiadomość o tym że Ligia została uprowadzona. Za wszelką cenę chce ją odnaleźć. Swoją złość wyładowuje na Chilonie Chilonidesie. Wizyta w domu chrześcijan skłania go do przemyśleń na temat swoich zachowań. Winicjusz dochodzi do wniosku że jedyną drogą do serca Ligii jest pokora i szczera miłość. Marek jest bohaterem dynamicznym- wraz z biegiem akcji zmienia się, nawet przyjmuje chrzest. Żyje miłością nawet gdy wymaga ona poświęceń. Petroniusz- wuj Marka Winicjusza arbiter na dworze Nerona. Zaufany człowiek cezara. Słynie z inteligencji i sprytu pozwala mu to uratować dwojga zakochanych. Epikurejczyk- korzysta z życia. Dobrze radzi sobie z cezarem. Nie okazuje swojej pogardy do Nerona. Ligia- zakładniczka na dworze cesarskim córka dowódcy plemienia Ligów. Przebywa pod opieką Aulusa Plaucjusza i Pomponii Grecyny. Jest chrześcijanką. Słynie z urody. Na dworze cezara przeraża ją przepych. Zakochuje się w Marku natomiast umie poskromić uczucia do niego dopóki ten się nie zmieni. Neron- Postać historyczna, władca Rzymu. Nieobliczalny szaleniec wydaje mu się że jest wielkim artystą. Żyje w strachu o siebie. Organizuje uczty pełne przepychu. Obarcza chrześcijan odpowiedzialnością za pożar Rzymu.

Gatunek- Powieść historyczna Tworząc swą powieść autor widział wygasającą wiarę w odzyskanie niepodległości oraz potrzebę dodania otuchy, przywrócenia nadziei i pokazania odpowiedniej drogi zagubionemu narodowi. Czas i miejsce akcji: Rzym za panowania Nerona. Czas- koniec wojny z Armenią, Pożar Rzymu, samobójstwo Nerona Miejsce- letnia rezydencja Nerona, dom Winicjusza, dom Petroniusza, dom Plaucjusza, pałac Nerona Bohaterowie: Postacie fikcyjne: Pierwszoplanowe- Marek Winicjusz, Ligia Drugoplanowe/epizodyczne- Chilon Chilonides, Ursus, Glaukos, Kryspos, Eunice, Chryzotemis, MIiriam, Nazariusz, Kroton Postacie historyczne: Św. Paweł, Św. Piotr, Akte, Seneka, Poppea Sabina, Neron, Tygellin, Petroniusz, Aulus Plaucjusz, Pomponia Grecyna Wątki: Wątek miłosny, historyczny, religijny

Streszczenie: Rzym za panowania Nerona. Młody rzymski żołnierz, Marek Winicjusz, przypadkiem poznaje piękną Ligię, brankę wojenną wychowywaną w domu Plaucjuszów jak córka. Zakochuje się w niej i pragnie ją zdobyć. Ligia jednak wyznaje nową religię - jest chrześcijanką. Nie zgadza się zostać kochanką Winicjusza. Ucieka prosto z uczty u Nerona i ukrywa się przed zepsutym patrycjuszem w domu ubogich chrześcijan. A Marek jej uparcie szuka. Postanawia odbić Ligię siłą, ale to mu się nie udaje. Zostaje ranny. Ku jego zdumieniu chrześcijanie nie tylko się na nim nie mszczą, ale troskliwie się nim opiekują i leczą go. Ligia również okazuje mu swoją dobroć. Marek wreszcie poznaje, co to jest prawdziwa miłość. Niestety nad zakochanymi gromadzą się czarne chmury. Neron jest tak znudzony, że wymyśla okrutną rozrywkę - rozkazuje spalić Rzym, by zobaczyć prawdziwy pożar i móc skomponować taką pieśń, jak Homer Iliadę. Tak się też dzieje. Marek, będący wówczas z dworem Nerona w Ancjum, powraca zrozpaczony, że Ligii stało się coś złego. Kiedy się wreszcie spotykają, apostoł Piotr udziela mu chrztu. O podpalenie Rzymu zostają oskarżeni chrześcijanie. Z rozkazu Nerona giną w męce na arenach rozszarpywani przez dzikie zwierzęta, biorąc udział w okrutnych scenach z mitologii. Męczenników błogosławi z wyżyn amfiteatru Paweł z Tarsu. Wreszcie na arenę dostaje się wraz z Ursusem uwięziona jakiś czas wcześniej Ligia. Neron urządził sobie kolejną zabawę, tym razem kosztem Winicjusza. Ligia została przywiązana do rogów straszliwego tura germańskiego, a zadaniem Ursusa jest ją uratować. To prawie niemożliwe, a jednak potężnemu słudze Ligii udaje się skręcić turowi kark. Ligia zostaje uratowana, a zakochani dostają się pod opiekę rzymskiego ludu, wobec którego nawet Neron jest bezsilny. W finale powieści ginie sam Neron, przeświadczony o tym, że świat traci niepospolitego artystę.

Quo vadis

Latarnik - henryk sienkiewicz

Bohaterowie: Główny Bohater- Skawiński Bohaterowie Drugoplanowi- Izaak Falconbridge, konsul Stanów Zjednoczonych w Panamie Bohaterowie epizodyczni- Johns, strażnik Streszczenie: Nowela opowiada o historii Skawińskiego- 70-letnegoi mężczyzny o błękitnych oczach i białych włosach czerstwych i żwawych ruchach żołnierza. Był smutny. Ostatnie kilkadziesiąt lat tułał się po świecie i walczył na różnych frontach albo wykonując różne zawody. Stale towarzyszył mu pech związany z jego naiwnością i prostolijnością. Jego naiwność pozwalała mu ciągle wierzyć, że jeszcze będzie dobrze. Za swoje niepowodzenia obwiniał siłę wyższą. Objął stanowisko latarnika i ograniczał swój kontakt ze światem. Stał się samotnikiem. Jedynym znakiem że ciągle żyje było znikające jedzenie przynoszone mu przez strażnika ora światło na latarnii. Nie zapomniał o swojej ojczyźnie i szukał o niej informacji w gazetach. Pewnego dnia dostał paczkę z polską literaturą a w tym „Pana Tadeusza”. Wówczas powróciły do niego uczucia do Polski ze zdwojoną siłą. Przez zamyślenie podczas czytania książki Skawiński doprowadził do rozbicia statku. Został wydalony z pracy i wyruszył w dalszą tułaczkę.

Gatunek- nowela Sienkiewicz napisał „Latarnika” po powrocie z czteroletniego pobytu za granicą, Nowela ta oparta jest na rzeczywistym wydarzeniu. Pierwowzorem Skawińskiego był Polak o nazwisku Sielawa Czas i miejsce akcji: Aspinwall lata 70 XIX w. oraz retrospekcje do powstania listopadowego, wojny karlitowskiej, podboju Algierii przez Francję, Wiosna Ludów na Węgrzech, wojna secesyjna. Środki stylistyczne: -epitet ("skalistej wysepki") -porównanie: ("płeć spaloną jak u Kreolów") -metafora ("proste serce") -onomatopeja ("Hm!") -apostrofa (pytania retoryczne, na które nie oczekujemy odpowiedzi):"Kto mu mógł przysłać książkę?" "Cóż go bowiem mogło doścignąć jeszcze na tej skalistej wysepce?" -wyliczenie ("Twarz jego była przygnębiona i smutna, ale uczciwa.")

juliusz słowacki

Juliusz Słowacki (1809-1849) - urodził się 4 września 1809 roku w Krzemieńcu na Wołyniu (Ukraina). ... Zmarł w 1849 roku w Paryżu na Gruźlicę, jego zwłoki sprowadzono do kraju w 1927 roku i złożono w krypcie Króli Polskich na Wawelu w Krakowie. Był polskim poetą, przedstawicielem romantyzmu, dramaturgiem i epistolografem.

Charakterystyka: Balladyna- Jej imię wywodzi się od gatunku literackiego. Przez mamę nazywana jest Bladyną by podkreślić jej zimny charakter. Wraz z biegiem akcji Balladyna staje się coraz bardziej mroczna. Chce dojść do władzy za wszelką cenę. Zabiła swoją siostrę aby Victory Royale #1 i zasiąść na tronie wraz z Kirkorem. Wraz z każdą kolejną zbrodnią jej wyrzuty sumienia są coraz mniejsze. W ostatniej scenie dramatu uświadamia sobie że musi ponieść konsekwencje za swoje czyny i skazuje się na karę śmierci 3 krotnie. Alina- Kompletne przeciwieństwo Balladyny. Pustelnik- Popiel III wygnany przez Popiela IV za kradzież korony Lecha. Stoi na strazy praw moralnych i patriotyzmu, potepia zbrodnie Balladyny, tak jak wczesniej brata uzurpatora. Kirkor - szlachetny,prawy rycerz-za rada Pustelnika szuka zony z ludu,bo pragnie prostoty, uczciwosci i niewinnosci. Uwaza za swoj obowiazek walczyc z uzurpatorem zasiadajacym na gnieznienskim tronie; nie potrafi dostrzec,jaka ambicje rozbudzil w swojej zonie. Goplana - nimfa wodna, krolowa Gopla; kiedy swe istnienie splata z ludzkim zyciem,popelnia grzech za ktory zostaje ukarana i musi opuscic swe jezioro.

Balladyna - Juliusz słowacki

Gatunek- dramatJuliusza Słowackiego do napisania Balladyny skłoniły dzieła Williama Szekspira. Środki stylistyczne: -onomatopeje(szumi woda) -epitety(brzydkie makówki) -przenośnie(jak diabły ludziom szczęście noszą) -porównania(jak te maliny) Czas i miejsce akcji: Okolice jeziora Gopło, chata Pustelnika, chata wdowy, zamek Kirkora. Czas bliżej nieokreślony autor określa go jako bajeczny. Czasy panowania Popiela IV. Akcja toczy się 4 dni. Bohaterowie: Pierwszoplanowe: Balladyna Drugoplanowe: Fantastyczne: Goplana, Chochlik, skierka Ralistyczne: Alina, Wdowa, Kirkor, Pustelnik, Grabiec, Filon, Fon Kostryn, Gralon, Lekarz, Kanclerz, Wawel

Dziękujemy za uwagę!