Liryka, liryka...

Liryka-cechy i gatunki

- obejmuje utwory wierszowane (tzw. mowa wiązana)- obecność podmiotu lirycznego - osoby mówiącej w wierszu- zarysowana sytuacja liryczna - to, o czym mówi podmiot liryczny- obrazy poetyckie- podział tekstu na strofy i wersy, stała ilość sylab w wersach*- obecność rymów*- rytmizacja* - w niektórych gatunkach lirycznych nie występują powyższe cechy

Cechy liryki:

Nie dziwi zatem fakt, że do gatunków lirycznych zaliczamy m. in. hymny i pieśni - liryka wywodzi się bezpośrednio od śpiewu. Śpiew zaś ściśle łączył się z obrzędami, świętami, obyczajami starożytnych Greków, licznymi obchodami ku czci bogów.

Początki liryki sięgają starożytności. Samo słowo 'liryka' pochodzi od nazwy dawnego instrumentu muzycznego - liry - i jest silnie związane ze śpiewem (a właściwie z melorecytacją utworów).

starożytna Grecja

U źródeł liryki:

Wybrane gatunki liryczne:

Fraszka:- drobny utwór wierszowany o lekkiej, żartobliwej tematyce- zawiera wyraźną puentę-często posługuje się ironią, by napiętnować pewne cechy ludzkie, zachowania, zjawiska

Pieśń:- uroczysty, poważny utwór wywodzący się z dawnych tradycji obrzędowych i muzyką z nimi związaną- jest podzielony na strofy, posiada powtarzający się refren, ma rymy i rytm

Hymn- podniosły, uroczysty utwór pochwalny o poważnej tematyce- często ma charakter religijny- jego adresatem jest postać o wielkim znaczeniu, np, Bóg, wielki przywódca

Wybrane gatunki liryczne:

Sonet- niezwykle kunsztowna forma poetycka- wiersz złożony z dwóch strof 4-wersowych i dwóch 3-wersowych (tzw. tercyn)- zazwyczaj pierwsza część ma charakter opisowy, a druga- refleksyjny

Elegia- utwór poważny, refleksyjny, patetyczny- zawiera refleksje o śmierci, przemijaniu, nieuchronnym końcu istnienia, o miłości, nadziei...

Tren- utwór żałobny- poświęcony osobie zmarłej- podkreśla zasługi zmarłego oraz pustkę powstałą w wyniku jego śmierci- wyraża rozpacz, żal, ból podmiotu lirycznego

“WIERSZ WOLNY charakteryzuje się brakiem rytmu. Ilość sylab w wersach jest dowolna. Czsami wiersz wolny bywa rymowany.

“WIERSZ BIAŁY charakteryzuje się brakiem rymów. Jest natomiast silnie zrytmizowany; wersy zachowują tę samą ilość sylab, co sprawia, że mimo braku rymów rytm wiersza nadal jest wyraźny.

wiersz biały i wiersz wolny

Pod lupą:

• Epitet - wyraz określający inny wyraz
• Metafora (przenośnia)- niezwykłe zestawienie słów, tworzące nowe, nieznane dota znaczenia
• Porównanie - zestawienie dwóch obrazów poetyckich, połączonych wyrazami: jak, jakby, jakoby, na kształt...
• Onomatopeja - wyraz dźwiękonaśladowczy
• Pytanie retotyczne- pytanie, które nie wymaga odpowiedzi, lecz skłanai do refleksji
• Anafora- powtórzenie na początku wersu
• Przerzutnia - zabieg polegający na "przerzuceniu" części wyrażenia do nowego wersu dla zachowania rytmu wiersza
• Uosobienie- nadanie przedmiotom/ zjawiskom cech ludzkich

Środki stylistyczne w poezji:

Środki stylistyczne w poezji

Sprawdź swoją wiedzę! Wykonaj ćwiczenie w aplikacji Learning Apps.

https://www.yout

Kilknij w ikonkę, aby obejrzeć filmik edukacyjny. Znajdziesz w nim więcej informacji o środkach stylistycznych!

Dziękuję!