William Szekspir - życie i twórczość

William Szekspir

- życie i twórczość

Strona Główna

Całokształt życia i twórczości

Narodziny i młodość

The lost years - stracone lata

Praca twórcza

Inspiracja Szekspira

Działalność pozateatralna

Ostatnie lata życia

Sztuki Szekspirowskie

Sonety Szekspirowskie

Inne utwory Szekspirowskie

Wpływ Szekspira na literaturę polską

Spór o autorstwo

Żył w latach 1564 - 1616r.

Był angielskim poetą, dramaturgiem i aktorem.

Całokształt życiai twórczości

Uważany jest za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru.

Był jednym z niewielu dramaturgów, którzyz powodzeniem tworzyli zarówno komedie, jaki tragedie.

Mimo iż cieszył się popularnością już za życia, to jego sława wzrosła głównie po śmierci (dopiero wtedy został zauważony przez wielkie autorytety).

Uważa się go za poetę narodowego Anglii.

Jest najczęściej cytowanym pisarzem anglojęzycznego świata.

Wiele jego neologizmów weszło do codziennego użycia.

Wprowadził ok. 1600 nowych słów do języka angielskiego.

Eksperci do dziś debatują nad chronologią powstania dzieł Szekspirowskich,a nawet pod znak zapytania trafia autorstwo większości z nich.

Sztuki Szekspira przetłumaczono na wiele języków nowożytnych,a ich inscenizacje mają miejsce na całym świecie do dziś.

Narodzinyi młodość

William Szekspir urodził sięw kwietniu 1564 roku w Stratford-upon-Avon, jako trzecie z ośmiorga dzieci Johna Shakespeare’a i Mary Arden.

John Shakespeare - angielski rękawicznik, posiadacz ziemski i radny miejski w Stratford-upon-Avon

Mary Arden - pochodziła ze znanej w hrabstwie Warwickshire rodziny Ardenów; po śmierci swojego ojca odziedziczyła część jego ogromnego majątku

Znany także jako Shakspere, Shakspear, Shakespere, Shaksper, Shaxper, oraz Shake-speare; zasady pisowni nie były jeszcze wtedy jednoznacznie ustalone, istnieje ponad sto odmian tego nazwiska

W szkole William uczył się łaciny, historii, literatury antycznej i retoryki.

Prawdopodobnie w okresie kłopotów finansowych ojca, związanych z nielegalnym handlem wełną, musiał przerwać naukę.

Nic nie wiadomo o tym, żeby w późniejszym okresie kontynuował edukację.

William jako syn lokalnego prominenta mógł pobierać nauki za darmo, nie ma jednak dokumentów potwierdzających ten fakt

Pracował w kilku magnackich rezydencjach jako guwerner, sekretarz,a także aktor w dworskich przedstawieniach.

W 1582 roku 18-letni Szekspir ożenił się z Anne Hathaway, która miała wtedy 26 lat.

W związku z różnicą wieku, a także z tym, że Anne była w trzecim miesiącu ciąży, przyjmuje się, że małżeństwo to było wymuszone przez rodzinę kobiety

Anne Hathaway - żona Williama Szekspira

Mieli trójkę dzieci: Susannę i bliźnięta - Hamnetai Judith. Hamnet zmarłw 1596 roku. Niektórzy przypuszczają, że śmierć Hamneta była jednąz inspiracji do napisania "Hamleta".

Susanna Hall, z domu Shakespeare

Nic nie wiadomo o siedmiu latach jego życia, które nastąpiły po przyjściu na świat bliźniąt. Ten czas określa się jako the lost years (stracone lata). Istnieją tylko domysły, co mogło dziać się w tym okresie.

The lost years - stracone lata

Być może William został aresztowany i osadzony w więzieniu za kłusownictwo. Istnieje też teoria, mówiąca, że pracował jako nauczyciel. Możliwe, że walczył jako żołnierz w Holandii. Przypuszcza się także, że podróżował po kontynencie, gdzie poznał takie osobistości jak Michel de Montaigne czy Giordano Bruno. Najbardziej jednak prawdopodobna jest wersja, która zakłada, że dołączył do grupy teatralnej w Londynie "Trupa Lorda Szambelana".

W 1598 roku William po raz pierwszy wziął udział w przedstawieniu; także wtedy jego nazwisko zaczęło pojawiać się w charakterze autora sztuk.

Praca twórcza

Był współwłaścicielem teatru "The Globe".

Oprócz tego, że pisał dla Trupy Lorda Szambelana teksty nowych utworów, zajmował się też finansami grupy czy grywał niewielkie role w spektaklach.

Inspiracja Szekspira

Wiele z dramatów Szekspira czerpie motywy z literatury dawniejszej,z epoki, w której nie istniały jeszcze prawa autorskie, a parafraza była jedną z najbardziej cenionych cech ówczesnej literatury.

Na przykład "Hamlet" bazuje na nieprzetrwałym do naszych czasów "Ur-Hamlecie", zaś "Król Lear" - na wydanej wcześniej sztuce pod tym samym tytułem. Inspiracją do napisania w.w. dzieł były także dzieła włoskie i angielskie, takie jak nowelei kroniki.

Szakspir uważał za dobrą metodę korzystanie ze sprawdzonych wzorców – przykładowo: postać Falstaffa, pojawiająca się w "Henryku IV" część 1 i część 2, okazała się tak popularna, że umieścił ją takżew "Wesołych kumoszkachz Windsoru".

Dramaturg za najważniejsze kryterium oceny uznawał reakcję publiczności, dla której był gotów się podporządkowywać, o czym świadczyć może utwór "Jak wam się podoba".

Działalność pozateatralna

Szekspir był fenomenalnym organizatorem, o czym świadczą zasługi dla Trupy Lorda Szambelana. Potrafił on zdobyć dla niej możnego mecenasa, jakim był król Jakub I. Znalazł także źródło finansowania dla własnych prac, którym było wsparcie zamożnego hrabiego, Henry’ego Wriothesleya.

Oprócz tego, współfinansował budowę teatru "The Globe" oraz działał w "Blackfriars Theatre", którego publiczność była bardziej elitarna.

Liczne zachowane z tego okresu dokumenty związane z finansami pozwalają stwierdzić, że majątek Szekspira rósł w szybkim tempie.

W 1596 roku dzięki staraniom pisarza został nadany przez heroldię herb jego ojcu. Dewiza herbowa brzmiała: "Non Sanz Droict" (Nie bez prawa).

Ostatnie lata życia

Został pochowany w absydzie kolegiaty Świętej Trójcy w Stratford. To wyróżnienie spotkało go jednak nie ze względu na jego sławę jako pisarza: kupił ten przywilej za kwotę 440 funtów.

Jego pomnik przedstawia jego samoego jako poetę z piórem w ręce. Na nagrobku, pod popiersiem, znajduje się łacińskie epitafiumi wiersz w języku angielskim.

Szekspir wrócił do Stratford w 1613 roku, a ostatnie lata życia spędził w New Place. Zmarł 23 kwietnia 1616 roku, w wieku 52 lat.

Epitafium głosi: IVDICIO PYLIUM, GENIO SOCRATEM, ARTE MARONEM, TERRA TEGIT, POPULUS MAERET, OLYMPUS HABET Pierwszą część tłumaczy się jako: „Pylos w osądach, Sokrates w geniuszu, Maro w sztuce”. Słowa te odnoszą się do mądrego króla Nestora, władcy Pylos, filozofa Sokratesa i Wergiliusza (jego cognomen brzmiał Maro). Druga część znaczy: „Ziemia go grzebie, ludzie opłakują, do Olimpu należy”. Wiersz jest czterolinijkowym epigramatem zawierającym błogosławieństwo dla tego, kto uszanuje grób Szekspira i przekleństwo dla tego, kto się poważy ruszyć jego kości.

440 funtów to dziś jakieś 2300 złotych.

Sztuki Szekspirowskie

Jego sztuki, kroniki, komedie i tragedie, są uważane za jednez najlepszych dziełw swoich gatunkachi arcydzieła angielskiej literatury.

Większość dzieł została wystawiona w teatrze "The Globe", a sam William występował tam jako aktor.

Strona tytułowa Pierwszego Folio, wydanego w 1623 roku

Sonety Szekspirowskie

"Sonety" to zbiór 154 utworów, poruszających tematykę piękna, miłościi moralności.

Co ciekawe, nie ma nawet pewności, że Szekspir wiedział o tym, że jego sonety zostały opublikowane.

Wpływ Szekspira na literaturę polską

Dzieła Szekspira, zostały odkryte przez pisarzy epoki romantyzmu i miały duży wpływ także na Polaków.

Juliusz Słowacki

Adam Mickiewicz

Stanisław Wyspiański

Witold Gombrowicz

Juliusz Słowacki w swoich dziełach często odwołuje się do jego utworów. W Kordianie można odnaleźć odniesienia do kryzysu moralnego głównego bohatera (Hamlet), pojawiają się też siły nadprzyrodzone (Makbet). W Balladynie można odnaleźć wiele nawiązań do „Snu nocy letniej” – jak postaci Goplany i Tytanii czy Puka, na którym wzorowany jest Skierka. Inne dramaty, jak na przykład Maria Stuart odnoszą się do dzieł Szekspira. O swojej fascynacji pisywał w listach do matki.

Do twórczości Szekspira odwołuje się także Adam Mickiewicz, który cytuje fragment tekstu jednego z jego utworów (Methinks, I see... where? – In my mind’s eyes) w balladzie Romantyczność.

Stanisław Wyspiański także był zafascynowany twórczością Szekspira. Dokonał interpretacji Hamleta, umieszczając w nim również wątki z Makbeta.

W powieści Ferdydurke Witolda Gombrowicza główny bohater, Józio, uznaje Szekspira za kapłana sztuki, a także za twórcę wspaniałych i pięknych scen zbrodni.

Spór o autorstwo

Wielokrotnie podważa się autorstwo dzieł Williama Szekspira. Większość literaturoznawców uważa takie spekulacje za czyste teorie spiskowe, jednak pewna liczba powszechnie znanych autorytetów z różnych dziedzin powątpiewa w autorstwo tej twórczości, a nawet otwarcie je kwestionuje.

Autor dzieł Szekspira wykazuje olbrzymią wiedzę z wielu dziedzin (m.in. prawo, polityka międzynarodowa, historia, filozofia), a także ogromną znajomość realiów dworu elżbietańskiego, której nie mógł mieć pisarz pochodzącyz prostej (a częściowo nawet niepiśmiennej) rodziny.

Niewiele wiadomo o tym, co Szekspir robił w latach 1588–1610. Możliwe, że przebywał wówczasw odpowiednich kręgach w Londynie, gdzie zgromadził wszelkie informacje o funkcjonowaniu dworu, a także dokształcał się w wiedzy ogólnej. Jako aktor zaś, doskonale osłuchał sięz językiem i stylem popularnych wówczas autorów.

przeciw

za

W związku z tym część badaczy skłonna była nawet sugerować, że to sama Elżbieta I jest autorką owych dramatów

O Szekspirze zrobiło się głośno dopiero po jego śmierci, wcześniej nie powstał żaden jego portret, nie zachował się żaden rękopis, ani nikt (poza bezpośrednio zaangażowanymi w publikację dramatów) nie odnotowuje go jako autora popularnych sztuk.

Za życia Szekspira jego dzieła nie zyskały nawet ćwierci tej sławy, jaką cieszą się dziś. Nie było więc szczególnych powodów, by stawiać autorowi pomniki za życia. Dodatkowo, nikt z jemu współczesnych – a więc najlepiej znających ówczesne realia – nigdy nie wyrażał podobnych wątpliwości.

przeciw

za

Szekspir został pochowany jako typowy przedstawiciel średnich stanów społeczeństwa, na jego grobie widnieje początkowo wizerunek sakiewki z ziarnem, po ponad stu latach zastąpiony przez gęsie pióro.

Za życia dla Szekspira bardziej liczył się zdobyty tytuł szlachecki niż popularność komediopisarza, i tak też chciał być kojarzony.

przeciw

za

Oficjalnie przyjmuje się, iż Szekspir to autor ok. 40 sztuk (o nie do końca ustalonej chronologii), które są podzielone na: kroniki historyczne, tragedie i komedie.

William Szekspir

- życie i twórczość

Dziękuję za uwagę!