ZABURZENIA LĘKOWE

ZABURZENIA LĘKOWE

FOBIE, ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO

Aleksandra Wnętrzak Akademia Techniczno-Humanistycza Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna Studia stacjonarne, jednolite magisterskie Rok II, semestr IV, grupa II

PODZIAŁ ZABURZEŃ LĘKOWYCH W ICD-10

F 40 ZABURZENIA LĘKOWE W POSTACI FOBII

F 41 INNE ZABURZENIA LĘKOWE

• F 40.0 Agorafobia

- bez napadów paniki - z napadami paniki

• F 40. 1 Fobie społeczne
• F 40.2 Specyficzne (izolowane) postacie fobii
• F 40.8 Inne zaburzenia lękowe w postaci fobii
• F 40.9 Fobie nieokreślone

- fobia BNO - stan fobii BNO

• F 41.0 Lęk paniczny

• F41.1 Lęk uogólniony
• F 41.2 Zaburzenia lękowo-depresyjne mieszane
• F 41.3 Inne mieszane zaburzenia lękowe
• F 41.8 Inne określone zaburzenia lękowe

- histeria lękowa

• F 41.9 Zaburzenia lękowe, nieokreślone

- lęk BNO

FOBIE

gr. PHOBOS - STRACH

W grupie zaburzeń lękowych w postaci fobii lęk wywoływany jest tylko lub przede wszystkim przez pewne określone sytuacje, które w rzeczywistości nie są groźne, a człowiek z fobią zdaje sobie sprawę, że jego lęk jest irracjonalny.

EPIDEMIOLOGIA

Rozpowszechnienie fobii prostych jest stosunkowo częste, natomiast fobie powarznie zaburzające życie występują mniej więcej u 0,2% ludności.

• fobia szkolna ustępuje często samorzutnie;
• społeczne fobie rozpoczynają się najczęściej w wieku dojrzewania;
• fobie mogą występować pojedynczo lub po kilka u jednego chorego, mogą występować obok innych objawów psychopatologicznych, w przebiegu różnych chorób psychicznych;

ETIOPATOGENEZA

Przyczyny pwstawania fobii:

W opisach cech osobowości pacjentów z fabiami często powtarza się: osoba zależna, lękliwa, bierna, niepwna.

• wpływ norm kulturowych oraz wychowania,
• wpływ postaw osób znaczacych w dzieciństwie,
• bezpośrednie urazy psychiczne i fizyczne,
• modelowanie zachowania przez matkę,
• warunkowanie klasyczne i instrumentalne.

ROZPOZNANIE I OBRAZ KLINICZNY

AGORAFOBIA

OBJAWY

- kołatanie serca, - potliwość, - duszność, - drżenie, - uczucie suchości w ustach, - ucisku w gardle, - bóle głowy, - bóle prekordialne, - nudności, - zawroty głowy. - lęk przed śmiercią, przed „zwariowaniem”.

Agorafobia oznacza lęk przed otwartą przestrzenią. W obecnie obowiązującej klasyfikacji zaburzenie to dotyczy także innych sytuacji, z których najczęściej występujące to: bycie w zatłoczonych miejscach, podróżowanie środkami komunikacji miejskiej, bycie w zamkniętym obiekcie, takim jak kino czy kościół.

Agorafobia dotyczy kilku procent populacji.

TERAPIA I LECZENIE AGORAFOBII

Podejścia terapeutyczne:

Gdzie szukać pomocy?

• psychoterapia poznawczo-behawioralna, która służy nauce radzenia sobie podczas napadu paniki, co w konsekwencji zmniejsza lub całkowicie eliminuje występowanie objawów;
• psychoterapia psychodynamiczna, która sprzyja poznawaniu źródeł lęku i lepszemu rozpoznawaniu sygnałów z ciała poprzez uzyskiwanie większej świadomości we wspierającej relacji z terapeutą;

Miejsca w których możesz uzyskać profesjonalną pomoc to przede wszystkim: Poradnie Zdrowia Psychicznego lub prywatne ośrodki i gabinety. Agorafobię leczy się za pomocą psychoterapii, często przy wsparciu farmakologicznym, o którym decyduje lekarz psychiatra.

FARMAKOTERAPIA

• leki benzodiazepinowe - ryzyku uzależnienia;

• leki z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI);
• hydroksyzyna;

ROZPOZNANIE I OBRAZ KLINICZNY

OBJAWY

FOBIA SPOŁECZNA

- rumienienie się, drżenie rąk, pocenie się, drżenie głosu / niemożność prawidłowego wypowiadania się; - niski poziom poczucia atrakcyjności, również fizycznej; - ogólny negatywny obraz samego siebie; - nadmienra koncentracja na sobie, poprzez nieustanne obserwowanie siebie, by nie wywołać negatywnej oceny; - zniekształcone wyobrażenia na temat przekonań innych ludzi o sobie. itd.;

Fobia społeczna obejmuje lęk (i jego objawy), które wyzwalane są obecnością innych osób, a konkretnie — koniecznością ekspozycji na inne osoby, przede wszystkim obce.

Ryzyko wystąpienia fobii społecznej wynosi aż 7%.

TERAPIA I LECZENIE FOBIi społecznej

Farmakoterapia

Psychoterapia

• może doprowadzić do trwałej bądź wieloletniej remisji objawowej;

• skutecznie modyfikuje dysfunkcjonalne przekonania i procesy myślowe, zachowania społeczne;

• poprawa objawowa utrzymuje się przez dłuższy czas.

W leczeniu odgrywają rolę dwie grupy leków: inhibitory monoaminooksydazy (MAO) (np. moklobemid) oraz SSRI (np. paroksetyna, sertralina czy fluwoksamina). Wymienione leki stosuje się z reguły w takich dawkach, jak przy depresji.

ROZPOZNANIE I OBRAZ KLINICZNY

OBJAWY

Specyficzne (izolowane) postacie fobii / Fobie swoiste

Fobie swoiste są to nadmierne irracjonalne lęki przed określonymi, bardzo specyficznymi sytuacjami, jak przebywanie w pobliżu niektórych zwierząt, wysokość, burza z piorunami, ciemność itd. Rzadko utrudniają codzienne funkcjonowanie i osoby nimi dotknięte raczej nie szukają specjalistycznej pomocy

Podziała fobii swoistych: arachnofobia rodentofobia brontofobia antlofobia hematofobia aichmofobia klaustrofobia amaksofobi triskaidekafobia koulrofobia

F43 Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne

ICD-10

F43.1 Zaburzenie stresowe pourazowe Opóźniona lub przedłużona reakcja na wydarzenie czy sytuację stresową (krótką lub długotrwałą) o wyjątkowo zagrażającym lub katastroficznym charakterze, która mogłaby wywołać niezwykle ciężkie przeżycia nieomal u każdego. Zaburzenia pojawiają się po urazie, po okresie latencji, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przebieg ma charakter zmienny, ale w większości przypadków można oczekiwać ustąpienia objawów. U niewielkiej części pacjentów zaburzenie może utrzymywać się przez wiele lat i może przejść w trwałą zmianę osobowości .

PTSD - OBJAWY

4) Poczucia winy ocalałego — uczucie bycia winnym wobec tych, którzy nie przeżyli, rozmyślanie o swojej bezradności, o tym, że można było pomóc, zapobiec tragedii, przeżywanie winy z powodu odruchowego ratowania własnego życia.

Cztery kategorie objawów PTSD

1) Nadmierne pobudzenie, stan ciągłej gotowości— uczucia jakby niebezpieczeństwo miało w każdej chwili powrócić;

• przyspieszony rytm serca, podwyższone ciśnienie tętnicze,
• potliwości,
• niepokój,
• wrażliwość lub obojętność na bodźce,
• reagowanie nieproporcjonalnym lękiem,
• czujny sen;

2) Przeżywania katastrofy w snach i nawracających wspomnieniach — towarzyszące im emocje mogą dorównywać tym, które dana osoba odczuwała w chwili tragedii.

3) Zawężenia spostrzegania i zachowania— stan odrętwienia, odizolowania od emocji, częściowe znieczulenie lub utrata poszczególnych wrażeń,zobojętnienie emocjonalne i bierność.

ROZPOWSZECHNIENE

• Na PTSD cierpi około 3–6% ogółu populacji.

• Z objawami PTSD najczęściej współwystępują objawy wtórne lub skojarzone, stanowiące część szerszego, bardziej złożonego obrazu klinicznego. Zalicza się do nich najczęściej: depresję lub dystymię, uzależnienie od substancji psychoaktywnych i somatyzację.

• Około 60–80% pacjentów z objawami PTSD nadużywa lub jest uzależnionych od alkoholu lub narkotyków. Dotyczy to zwłaszcza kobiet.

TERAPIA

• Terapia zaburzeń pourazowych jest stosunkowo nową dziedziną, a większość ofiar przemocy nigdy nie szuka profesjonalnej pomocy w celu poradzenia sobie z emocjonalnym oddziaływaniem przebytej traumy.
• Dominującym nurtem oddziaływań psychoterapeutycznych stosowanych wobec osób po urazie traumatycznym jest terapia poznawczo-behawioralna.
• Do poznawczo-behawioralnych metod terapii PTSD można zaliczyć różne odmiany technik ekspozycyjnych, restrukturyzację poznawczą, trening opanowywania lęku oraz metody łączące elementy tych technik.
• W terapii ekspozycyjnej, po wyuczeniu pacjenta umiejętności technik relaksacyjnych, poddaje się go wyobrażeniowej ekspozycji, a następnie relaksacji. Pacjent uzyskuje redukcję poziomu przeżywanego lęku, objawów unikania (jako skutek wzrostu umiejętności przystosowawczej) oraz ilości doznawanych intruzji.
• Trening zaszczepiania przeciwko stresowi pozwala na wyuczenie i wyćwiczenie specyficznych technik kierowania przeżywanym lekiem.

TERAPIA

• Stosuje się techniki relaksacyjne, oddechowe oraz zaczerpnięte z psychodramy. Techniki relaksacyjne wykorzystywane są również w metodzie systematycznej desensytyzacji — pacjent jest eksponowany wyobrażeniowo na hierarchicznie uporządkowane bodźce lękowe, aż do czasu, gdy jest w stanie zmierzyć się z sytuacją lub wspomnieniem traumy bez zaburzającej reakcji emocjonalnej.

• Inną stosowaną metodą jest psychoterapia dynamiczna. Obejmuje fazę rozwojową, w której pojawia się uraz, reaktywuje utajone urazy pochodzące z wcześniejszych faz rozwojowych i uwzględnia kontekst społeczny istniejący w trakcie i po urazie.
• Kolejna stosowana metoda to hipnoterapia. Jednak ich skuteczność w odniesieniu do leczenia skutków PTSD jest niższa niż metod behawioralno-kognitywnych.
• Psychoterapia może być również prowadzona w formie grupowej, co jest szczególnie korzystne dla pacjentów z przewlekłym PTSD.

FARMAKOTERAPIA

Autorzy metaanalizy obejmującej 51 badań nad skutecznością farmakoterapii u osób z PTSD stwierdzili, powinna być ona przeznaczona dla osób, u których współwystępuje depresja. Inne powody rozważania stosowania leków to: brak możliwości skorzystania z psychoterapii, jej nieskuteczność lub preferencje pacjenta.

BIBLIOGRAFIA

• Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, Rewizja dziesiąta, Tom I, Wydanie 2008, World Health Organization

• Nitka-Siemińska A.: „Zaburzenia lękowe — charakterystyka i zasady leczenia” [w] Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 1, 37–43

• Aleksandra Cebella, Izabela Łucka „Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie” [w] Psychiatria tom 4, nr 3, 128–137 © Copyright 2007 Via Medica ISSN 1732–9841

• Adam Bilikiewicz „PSYCHIATRA Podręcznik dla studentów medycyny”, Wydanie III, Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Dziękuję za uwagę