POWIEŚĆ HISTORYCZNA - CHARAKTERYSTYKA GATUNKU

POWIEŚĆ HISTORYCZNA

PODSTAWOWE INFORMACJE O GATUNKU

POWIEŚĆ HISTORYCZNA - gatunek literacki należący do epiki, odmiana powieści, która poświęcona jest głównie tematyce historycznej. Świat przedstawiony dzieła jest osadzony w przeszłości określonej cechami historycznymi, autentycznymi. Twórcą gatunku był Walter Scott. Pisanie powieści tego typu jest zwykle poprzedzone studiami autora nad historią okresu, który będzie tłem wydarzeń.

DEFINICJA TERMINU"POWIEŚĆ HISTORYCZNA"

CECHY GATUNKOWE KLASYCZNEJ POWIEŚCI HISTORYCZNEJ

AKCJA UTWORU OSADZONA W PRZESZŁOŚCI

OBECNOŚĆ WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH

Zarówno autor, jak i odbiorcy dzieła mają świadomość, że epoka w której umieszczo świat przedstawiony jest dawna, odległa, niewspółczesna.

Autentyczne wydarzenia z przeszłości współistniejące w powieści wraz z fikcyjnymi często stanowią punkt orientacyjny konkretyzujący czas akcji oraz są istotnym elementem fabuły.

POSTACIE HISTORYCZNE

Obok bohaterów fikcyjnych wykreowanych przez autora pojawiają się autentyczne postacie.

STYLIZACJA ARCHAICZNA JĘZYKA

STARANNIE ODDANE REALIA EPOKI

Zabieg celowo stosowany przez autora w celu uwiarygodnienia, uautentycznienia bohaterów pod względem językowym, by sposób ich wypowiadania się był charakterystyczny dla odpowiedniej epoki historycznej.

Utwór omawia poczynania bohaterów oraz świat przedstawiony wiernie naśladując ówczesne realia społeczne, kulturowe oraz styl życia członków poszczególnych stanów.

NARRACJA TRZECIOOSOBOWA

ŚWIAT PRZEDSTAWIONY MA CHARAKTER REALISTYCZNY

Narrator występujący w 3. os. l.p, wszechwiedzący, szczególnie orientujący się w wydarzeniach historycznych oraz ich skutkach.

Przygody bohaterów są fikcyjne, myślone przez autora, lecz bardzo prawdopodobne. Brak elementów fantastycznych w świecie przedstawionym.

LOSY BOHATERÓW ROZGRYWAJĄ SIĘ W WAŻNYM MOMENCIE DZIEJOWYM

GATUNEK DYMORFICZNY

Powieści historyczne łączą w sobie dwie płaszczyzny fabuły - literacką i historyczną, które są wzajemnie powiązane i na siebie oddziałują.

TYPY POWIEŚCI HISTORYCZNEJ

POWIEŚĆ WALTERSCOTTOWSKA

POWIEŚĆ PAMIĘTNIKARSKA

Narrator nie zawsze trzecioosobowy, posiadający większą swobodę, czas akcji ustabilizowany i linearny, akcja często umieszczona w nieodległej przeszłości, polską odmianą powieści pamiętnikarskiej jest gawęda szlachecka.

Cechuje ją wierne oddanie realiów epoki oraz dokładne przedstawienie panujących w niej zwyczajów, a fikcyjna płaszczyzna fabuły jest skomplikowana, wielowątkowa oraz dominuje nad sferą wydarzeń i postaci stricte historycznych, które odchodzą na drugi plan.

vs

Powieść biograficzna- przedstawia w sposób szczegółowy życie jednej lub kilku postaci historycznych, nie wprowadza elementów fikcji literackiej.

INNE TYPY POWIEŚCI HISTORYCZNEJ

Powieść historyczno-fantastyczna - czerpie z dwóch gatunków literackich - powieści historycznej oraz fantastycznej, których cechy współistnieją w utworze. Często zamysłem autora jest przedstawianie związków przyczynowo-skutkowych obecnych w historii z wykorzystaniem elementów charakterystycznych dla fantastyki: przykładowo zwycięstwo danego stronnictwa w historycznej bitwie może być uwarunkowane w takiej powieści działaniem nadprzyrodzonych sił, mocy, czy też magii.

TWÓRCY POWIEŚCI HISTORYCZNYCH I ICH DZIEŁA

Henryk Sienkiewicz

Walter Scott

Ogniem i mieczemPotop Pan Wołodyjowski Quo vadis Krzyżacy

AntykwariuszTalizman Czarny karzeł Hrabia Robert z Paryża

Lew Tołstoj

Bolesław Prus

Wojna i pokój

Faraon

TWÓRCY POWIEŚCI HISTORYCZNYCH I ICH DZIEŁA

Stefan Żeromski

Józef Ignacy Kraszewski

Popioły

29-tomowy cykl powieści "Dzieje Polski"

Olga Tokarczuk

Władysław Reymont

Księgi Jakubowe

Trylogia "Rok 1794":- Ostatni sejm Rzeczypospolitej - Nil desperandum - Insurekcja

POWIEŚCI HISTORYCZNE HENRYKA SIENKIEWICZA

TRYLOGIA:OGNIEM I MIECZEM POTOP PAN WOŁODYJOWSKI

Quo VADIS

Premiera powieści odbyła się w Krakowie, w 1896 roku. Powieść odniosła światowy sukces i została przetłumaczona na ponad pięćdziesiąt języków.Tytuł książki to łaciński zwrot, oznaczający: Dokąd idziesz? Akcja rozgrywa się głównie w Rzymie, podczas końcowych 6 lat panowania Nerona.

Cykl ten powstał, kiedy Polska znajdowała się pod zaborami. Autor pragnął przywrócić godność narodowi i pisać, jak sam się wyraził „dla pokrzepienia serc”, o czasach, kiedy patriotyzm Polaków uratował zagrożoną ojczyznę. W swojej trylogii autor przedstawia dzieje Polski od 1647 do 1673 roku. Akcja pierwszej części toczy się w czasach powstania Chmielnickiego (1648-1657), druga to dzieje wojny ze Szwecją (1655-1660), a trzecia część opisuje początek wojny z Turcją (1672-1676) i pierwsze zwycięstwo Jana Sobieskiego pod Chocimiem.

KRZYŻACY

Powieść przedstawia dzieje konfliktu polsko-krzyżackiego, a akcja utworu toczy się od 1399 do 1410. W okresie publikacji powieść była protestem przeciwko germanizacji prowadzonej przez władze zaboru pruskiego. Sienkiewicz w swojej książce przywołał Polskę w okresie świetności jej oręża i skupił się na zwycięstwie nad zakonem krzyżackim. Książka została przetłumaczona na 25 języków. Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi wątek melodramatyczny, a walka ze zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić ducha Polaków pod zaborami.

ARCHAIZACJA I JEJ CECHYJĘZYK "TRYLOGII" H. SIENKIEWICZA

Archaizacja (stylizacja archaiczna) – rodzaj stylizacji językowej polegającej na wprowadzeniu do utworu literackiego archaicznych elementów słownictwa, rzadziej form gramatycznych lub konstrukcji składniowych, które wyszły z użycia. Problem archaizacji języka nabrał znaczenia z rozwojem powieści historycznej i wzrostem tendencji realistycznych w literaturze. W literaturze polskiej rozkwit tego rodzaju stylizacji przypada na wiek XIX. W szerokim zakresie wprowadził archaizację do swoich powieści historycznych Henryk Sienkiewicz.

CECHY STYLIZACJI ARCHAICZNEj

UPODABNIA TEKST UTWORU DO JĘZYKA DAWNYCH WIEKÓW LECZ NIE ODDAJE GO W SPOSÓB WIERNY, CAŁOŚCIOWY

SŁUŻY UNIEZWYKLENIU TEKSTU, NADANIU MU TONACJI PATETYCZNEJ

Przykład: "Wyzwolenie" Stanisława Wyspiańskiego

MOŻE NADAWAĆ RÓWNIEŻ CHARAKTERU GROTESKOWEJ KARYKATURY

WIĘCEJ ARCHAIZMÓW WYSTĘPUJE W WYPOWIEDZIACH BOHARTERÓW, MNIEJ W KOMENTARZACH NARRACYJNYCH

Przykład: "Trans-Atlantyk" Witolda Gombrowicza

PODLEGAJĄ JEJ Z REGUŁY WYBRANE FRAGMENTY TEKSTU

SŁUŻY ODTWORZENIU KOLORYTU DANEJ EPOKI ORAZ NAWIĄZANIU DO TRADYCJI LITERACKIEJ

Na przykład wypowiedzi niektórych bohaterów.

ARCHAIZACJA W "TRYLOGII" H.SIENKIEWICZA

W „Trylogii” Sienkiewicz oparł stylizację językową na polszczyźnie XVII-wiecznej, wprowadzając zarówno archaizmy leksykalne, fonetyczne, fleksyjne a także archaizując tok składniowy. Pozwoliło mu to odtworzyć atmosferę przedstawionej epoki. PRZYKŁADY ARCHAIZMÓW: - fonetycznych: "harmaty" (armaty), - fleksyjnych: "jeślić się co we mnie" (jeśli się coś we mnie), - leksykalnych: "kompanionowie", "familianci", "synowiec", "waćpanna", - znaczeniowych: "siła o tym mówić" (dużo o tym mówić), - składniowych, przejawiających się w okresie składniowym, szyku przestawnym oraz w użyciu czasu zaprzeszłego: "Chciał był pan Skrzetuski"

IDEA "KU POKRZEPIENIU SERC"

Idea "Ku pokrzepieniu serc" jest myślą przewodnią i głównym celem powstania całej "Trylogii" Henryka Sienkiewicza, co autor skrupulatnie podkreślił na końcu ostatniej części utworu "Pan Wołodyjowski". Obecnie utwory, które określamy mianem "Ku pokrzepieniu serc" powstały w czasach wojen, kryzysów, zaborów, gdy Polacy zmagali się z prześladowaniem i wynarodawianiem. Mają wymowę patriotyczną, dotyczą głównie czasów największej świetności państwa, ukazują wielkie triumfy polskiego oręża w celu rozbudzenia w czytelnikach uczuć patriotycznych i wiary w odzyskanie wolności i niepodległości. Teksty kultury powstałe w myśl idei "Ku pokrzepieniu serc": - "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza, - "Trylogia" Henryka Sienkiewicza (wszystkie części), - "Krzyżacy" Henryka Sienkiewicza, - "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej, - "Rota" Marii Konopnickiej, - "Bitwa pod Grunwaldem", "Hołd Pruski", "Bitwa pod Racławicami" Jana Matejki

"Bitwa pod Grunwaldem" Jan Matejko

Autor prezentacjiMichał Ziarko Źródła: https://pl.wikipedia.org https://klp.pl https://polszczyzna.pl eszkola.pl Źródła zdjęć: Grafika Google