Balladyna

Juliusz Słowacki

Balladyna

Elementy świata przedstawionego

O autorze

Geneza i gatunek literacki

Motywy

O autorze

Juliusz Słowacki (1809-1849) - ''najbardziej nieszczęśliwy'' poeta polskiego romantyzmu, urodził się 4 września 1809 roku w Krzemieńcu na Wołyniu (Ukraina). Młody Słowacki zachwycał się twórczością Mickiewicza, którego znał osobiście i długo był pod jego wpływem. W 1829 roku ukończył studia prawnicze, pracował jako urzędnik w Ministerstwie Finansów, a także w powstańczym Rządzie Narodowym. Sławę przyniosły mu wiersze patriotyczne, są to min: ”Hymn”, ”Kulik”, ”Pieśń Legionu Litewskiego” Jego inne sławne dzieła to: wiersze “Smutno mi, Boże...”,” Grób Agamemnona”, a także dramaty: ”Balladyna”, ”Ksiądz Marek”, "Sen srebrny Salomei”. Nigdy nie dostąpił sławy Mickiewicza ani szczęścia w życiu osobistym, choć kochał kilka razy. Najdroższą mu osobą pozostała matka, do której słał piękne listy. Na rok przed śmiercią zobaczył się z nią we Wrocławiu. Zmarł w 1849 roku w Paryżu na Gruźlicę.

Juliusz Słowacki

Balladyna

Elementy świata przedstawionego

O autorze

Geneza i gatunek literacki

Motywy

Gatunek literacki

Geneza utworu

Geneza utworu

„Balladyna” została napisana po powstaniu listopadowym, wtedy, gdy we Francji kształtowała się polska emigracja. To skłaniało twórców do pesymistycznego nastroju w swoich dziełach. Pisarze stawiali pytania o sens dziejów historycznych. Był to kluczowy temat polskiego Romantyzmu. Na powstanie „Balladyny” duży wpływ miały na pewno studia Juliusza Słowackiego nad pismami teoretyków i filozofów niemieckich. Juliusz bardzo zainteresował się pojęciem ironii romantycznej. Pierwsze pomysły powstania „Balladyny” prawdopodobnie pochodzą z jesieni 1833 roku

Gatunek literacki

Jest to pod względem rodzaju literackiego dramat - utwór przeznaczony do wystawiania na scenie, gdzie obok tekstu głównego, znajduje się tekst poboczny - didaskalia. Pod względem gatunku utwór Słowackiego jest tragedią. Głównym tematem jest dążenie do władzy. Główna bohaterka, Balladyna, kroczy drogą zbrodni, popełnia czyny naganne, co doprowadza do jej śmierci. W starciach z nią giną wszystkie pozytywne postacie dramatu: Kirkor, Alina, Wdowa.

Juliusz Słowacki

Balladyna

Elementy świata przedstawionego

O autorze

Geneza i gatunek literacki

Motywy

Elementy świata przedstawionego

Czas i miejsce akcji

Plan wydarzeń

Bohaterowie

Czas i miejsce akcji

Czas

Czas akcji w dramacie obejmuje okres czterech dni. Filon zeznając przed sądem, mówi o domniemanym czasie zabójstwa Aliny: „Trzy razy księżyc i gwiazdy pobladły (Przed Apollinem)”. Między Aktem I i II upływa noc, Akt III zaczyna się od trzeciego dnia rano, noc tego samego dnia obejmuje Akt IV, a w Akcie V upływa dzień czwarty.

Miejsce

Akcja tragedii rozgrywa się w rejonach jeziora Gopło, oraz pod murami Gniezna (walki Kirkora i jego żołnierzy z obozem „samozwańca”) – pierwszej stolicy Polski, obecnej siedziby biskupów gnieźnieńskich. Gopło – jezioro położone na Pojezierzu Gnieźnieńskim, (obecnie województwo kujawsko – pomorskie). Rzeka Noteć łączy je z Wisłą i Odrą.

Elementy świata przedstawionego

Czas i miejsce akcji

Plan wydarzeń

Bohaterowie

Bohaterowie

Z podziałem na postacie pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne

Z podziałem na postacie fanatstyczne i realistyczne

Realistyczne

Pierwszoplanowe

• Balladyna
• Alina
• Kirkor
• Grabiec
• Pustelnik
• Wdowa
• Kostryn
• Gralon

• Balladyna
• Alina
• Kirkor
• Grabiec
• Goplana

Epizodyczne

• Kanclerz
• Paź
• Lekarz

Drugoplanowe

• Pustelnik
• Filon
• Kostryn
• Wdowa
• Skierka
• Chochlik Gralon

Fantastyczne

• Goplana
• Skierka
• Chochlik

Plan wydarzeń

AKT I 1. Rozmowa księcia Kirkora z Pustelnikiem oraz rada byłego króla. 2. Opowieść Filona o idealnej kochance. 3. Miłość Goplany do Grabca. 4. Wściekłość nimfy na Balladynę, ponieważ spotyka się ona z Grabcem. 5. Zadanie Skierki polegające na zaprowadzeniu Kirkora do chatki Wdowy i rozkochaniu go w Balladynie. 6. Niedokładne wykonanie zadania i miłość księcia do obu sióstr. 7. Pomysł Skierki dotyczący zbierania malin. 8. Spotkanie Grabca z Balladyną.

AKT III 1. Tajemnicza wyprawa Kirkora. 2. Spotkanie księcia z Pustelnikiem. 3. Pomysł Pustelnika polegający na wypróbowaniu wierności młodej żony Kirkora. 4. Wysłanie Balladynie zapieczętowanej skrzyni z zakazem otwierania jej do powrotu męża. 5. Udanie się Balladyny do Pustelnika z prośbą o usunięcie plamy na czole oraz jej ucieczka po propozycji wskrzeszenie martwej siostry. 6. Zamiana Grabca w króla dzwonkowego. 7. Zabicie przez Kostryna i Balladynę posłańca od Kirkora.

AKT II 1. Zazdrość Goplany i zamiana Grabca w wierzbę płaczącą. 2. Zabicie Aliny przez Balladynę dla zdobycia malin. 3. Zmyślona historyjka o ucieczce Aliny. 4. Odnalezienie ciała martwej dziewczyny przez Filona. 5. Klątwa krwawej plamy na czole morderczyni. 6. Ślub Kirkora i Balladyny.

Plan wydarzeń

AKT IV 1. Wstyd Balladyny związany z jej pochodzeniem. 2. Uczta w zamku. 3. Wypędzenie Wdowy z zamku. 4. Ukazanie się widma ALiny. 5. Zwycięstwo Kirkora nad Popielem IV. 6. Powiadomienie księcia o kradzieży korony. 7. Wizyta Wdowy u Pustelnika i jej skargi na swój los. 8. Śmierć Grabca z rąk Balladyny. 9. Decyzja zabicia Kirkora oraz Pustelnika.

AKT V 1. Opuszczenie przez Goplanę jej królestwa. 2. Wieść o odnalezieniu martwego Pustelnika. 3. Walka Balladyny i Kostryna przeciwko Kirkorowi oraz ich wygrana. 4. Otrucie Kostryna przez jego pozorną sojuszniczkę. 5. Obwołanie Balladyny królową. 6. Prawo nakazujące królowej rozpoczęcie rządów od przeprowadzenia sądów. 7. Torturowanie Wdowy niechcącej podać imienia swej wyrodnej córki. 8. Wydanie na siebie trzech wyroków śmierci przez Balladynę. 9. Śmierć królowej przez grom, który trafił prosto w jej serce

Juliusz Słowacki

Balladyna

Elementy świata przedstawionego

O autorze

Geneza i gatunek literacki

Motywy

Najważniejsze motywy w Balladynie

Motyw miłości

Motyw winy i kary

Motyw zemsty

Motyw władzy

Motyw miłości

Uczucie miłości zostaje w dramacie „zniekształcone”. Właściwie praktycznie go nie ma, choć całość utworu wydaje się być mu podporządkowana. Nierealna jest miłość Grabca i Goplany, ponieważ trudno „pogodzić” uczucia bogów i śmiertelników. Między Aliną, Kirkorem i Balladyną mógłby powstać swoisty trójkąt miłosny, ponieważ dzielny rycerz w tej kwestii akurat nie potrafi dokonać właściwego wyboru. Grabiec tajemnie widuje się z Balladyną, ale ta, gdy tylko ma szansę na małżeńskie „profity”, zapomina o kochanku, później go nawet zabija. Podobnie czyni z Kostrynem. Zdradza męża, Grabca i Kostryna, a wszystko podporządkowuje idei władzy.

Najważniejsze motywy w Balladynie

Motyw miłości

Motyw winy i kary

Motyw zemsty

Motyw władzy

Motyw władzy

W tragedii Słowackiego „Balladyna” motorem działań większości bohaterów jest walka o władzę. Najbardziej żądną władzy osobą jest Balladyna. Jak widać na jej przykładzie, ubogie wiejskie życie nie wyklucza tego rodzaju pragnień. Jej wymagania zaczynają rosnąć od chwili, gdy poślubiła Kirkora. Balladyna szybko znajduje na zamku wspólnika. Jest nim dowódca straży zamkowej – Fon Kostryn. Kostryn jest intrygantem szukającym okazji do podniesienia swojej pozycji. Można podkreślić, że każdemu zależy wyłącznie na tym, by zdobyć jak największę stanowisko wszelkim kosztem.

Najważniejsze motywy w Balladynie

Motyw miłości

Motyw winy i kary

Motyw zemsty

Motyw władzy

Motyw winy i kary

Motyw winy i kary dostrzegamy w dwóch wątkach. 1. Bezwzględny uzurpator, Popiel IV, degraduje prawowitego króla Popiela III i skazuje go na wygnanie. Za niesprawiedliwość i okrucieństwo, z jakim potraktował rodzinę Popiela III, ponosi najwyższą karę. Popiel IV ginie z ręki Kirkora. 2. Morderstwa Balladyny długo uchodzą jej płazem. Bohaterka konsekwentnie eliminuje nie tylko tych, którzy stoją jej na drodze do tronu, ale i tych, którzy wiedzieli o zabójstwie Aliny. Ostatecznie nie ma w otoczeniu Balladyny żadnego świadka. Zdaje się, że dziewczyna osiągnęła swój cel i już nikt nie będzie w stanie jej odebrać wywalczonego statusu. Sprawiedliwości jednak staje się zadość. Do głosu dochodzą siły nadprzyrodzone i Balladyna-królowa ginie rażona piorunem.

Motyw zemsty

Motyw zemsty jest jednym z głównych wątków dramatu. Pragnienie odwetu towarzyszy przynajmniej trzem bohaterom:Goplanie, Kirkorowi i naturze. Pierwszy raz wątek zemsty pojawia się w historii Goplany i Grabca. Nimfa zakochuje się bez pamięci w młodym synu organisty. Beztroski i rozwydrzony chłopak nic sobie jednak nie robi z miłosnych wyznań królowej Gopła. Nie dość, że nie traktuje jej uczuć z szacunkiem, to jeszcze nie ma zamiaru zrezygnować ze spotkań z Balladyną. Zazdrosna Goplana postanawia ukarać Grabca, ale prawdziwą zemstę szykuje wobec Balladyny. Aby oddalić od niej Grabca, nakazuje Skierce rzucić urok na Kirkora, aby ten wziął starszą córkę wdowy za żonę i opuścił wraz z nią wieś. Można powiedzieć, że ten niewinny plan zranionej Goplany rozpoczyna serię tragicznych wydarzeń. Zupełnie innej zemsty pragnie Kirkor. Poruszony losem Pustelnika, czyli niesłusznie wygnanego króla Popiela III, postanawia wziąć odwet za doznane przez króla krzywdy. Kirkor chce pokonać uzurpatora – Popiela IV – aby korona wróciła do sprawiedliwego władcy. Natura także nie pozostaje w dramacie biernym obserwatorem. Jak przewiduje Goplana, „natura zbrodnią pogwałcona mścić się będzie”. Zabójstwo siostry jest zbyt ciężkim wykroczeniem, aby pozostało bez kary.

Dziękuję za uwagę

Prezentację wykonała: Alicja Podpora

Bibliografia

• https://ostatnidzwonek.pl/balladyna/a-1011.html

• https://sciaga.pl/Balladyna-plan-wydarzen
• https://dyktanda.pl/balladyna-juliusz-slowacki-geneza-utworu-i-gatunek#:~:text=%E2%80%9EBalladyna%E2%80%9D%20zosta%C5%82a%20napisana%20po%20powstaniu,to%20kluczowy%20temat%20polskiego%20Romantyzmu.
• https://klp.pl/balladyna/a-10908.html
• https://www.bryk.pl/lektury/juliusz-slowacki/balladyna.geneza-utworu-i-gatunek