Mapa Myśli -Romantyzm

Mapa Myśli -Romantyzm

Roksolana Vasiutiak Sandra Mrowińska Anastasiia Mishchenko Janek Grzyb

Skąd pochodzi nazwa "romantyzm"?

Od łacińskiego słowa romanus, które oznaczało właściwie… rzymski. Ale już w średniowieczu nazwę romańskie stosowano do języków ludów żyjących w prowincjach rzymskich (np. Galów, Celtów). Romancami zwano ich twórczość – niezwykłe legendy, baśnie, podania. Ponieważ ta kultura i ta twórczość fascynowała młodych twórców XIX wieku – nazwano ich romantykami, a całą formację kulturową epoki – romantyzmem. Romantyzm to nie tylko literatura to także filozofia, estetyka, a nawet sposób myślenia, postawa życiowa, myśl polityczna I połowy XIX wieku.

W Polsce początek teoretyczny 1818 rokPoczątek faktyczny 1822 rokKoniec – 1864 rok

Najważniejsze wydarzenia w historii Polski:

1815 – na kongresie wiedeńskim utworzono Królestwo Polskie podległe Rosji (car królem) 1818 – teoretyczny początek romantyzmu: Kazimierz Brodziński wydał traktat O klasyczności i romantyczności 1822 – praktyczny początek romantyzmu: Adam Mickiewicz wydał Ballady i romanse 1825 – śmierć cara Aleksandra, władzę w Rosji obejmuje car Mikołaj 1829 – car Mikołaj koronowany na króla Polski 1830 – powstanie listopadowe, zakończone w 1831 klęską; w konsekwencji żałoba narodowa, represje popowstaniowe, zsyłki, konfiskaty dóbr i Wielka Emigracja 1846 – rebelia Jakuba Szeli 1848 – Wiosna Ludów, walki Polaków w Europie 1863 – powstanie styczniowe, zakończone w 1864 klęską

Najważniejsze hasła Romantyzmu

• Odrzucenie nauki i racjonaliz­mu, zamiast nich – wiara, uczucie, ­wyobraźnia.
• Kult indywidualizmu – jednostka ważniejsza niż zbiorowość.
• Kult wolności jednostki i narodu (jednostka ważniejsza niż zbiorowość).
• Kult młodości.
• Dążenie do wolności, pochwała buntu, spisku, walki ­narodowowyzwoleńczej.

Specyfika polskiego romantyzmu

• Polega na tym, że ideologia buntu i wolności pada na bardzo podatny grunt – sytuację świeżo utraconej wolności. Dlatego w Polsce temat narodowowyzwoleńczy, powstańczy, mesjanizm narodowy będą szczególnie ważne.
• Romantyzm urasta do rangi jednej z najbardziej znaczących epok literackich. Nie tylko dlatego, że tworzyli wówczas romantyczni wieszczowie: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid. Dlatego, że romantyzm wpłynął na polską świadomość, ukształtował polską postawę polityczną, a nawet pewien typ psychologiczny Polaka – powstańca romantyka (jego spadkobiercą będzie inteligent).

Romantyczne postawy

• Bajronizm to postawa na wzór Byrona i jego bohaterów. Określa się tak zachowanie człowieka dumnie odwróconego od świata, samotnego, niepospolitego, lecz nierozumianego przez tłumy.
• Werteryzm to postawa na wzór Wertera z powieści słynnego i bardzo modnego wówczas Goethego. Typ werterowski to człowiek pełen emocji, wręcz nadwrażliwy, odczuwający Weltschmerz i nieszczęśliwie zakochany. Ukojenie znajduje blisko natury. Niemniej rozczarowanie światem, jego bezduszność prowadzi go do samobójstwa. Wśród młodzieży romantycznej zapanowała moda na strój werterowski, czyli niebieski frak i żółtą kamizelkę, a nawet na… samobójstwa!
• Weltschmerz to powszechne odczucie młodych, rozgoryczonych twórców. Dosłownie znaczy: „ból z powodu świata”, a oznacza depresję, smutek wynikające z myśli o niedoskonałości świata, przyjmowanie na siebie i odczuwanie cierpień całej ludzkości, rozgoryczenie, zwątpienie w dotychczasowe wartości.
• Wallenrodyzm to polska odmiana postawy romantycznej, stworzona przez Adama Mickiewicza. Chodzi o bohatera, który, walcząc o słuszną ideę, postępuje nieetycznie, jest spiskowcem, zdrajcą, sabotażystą.

Styl epoki romantyzmu

Next

Najpopularniejszym, oprócz klasycyzmu stylem architektury w pierwszej połowie XIX w. był historyzm. Rozwijał się on od drugiej połowy XVIII w. aż do przełomu XIX i XX w. i wywarł wpływ również na sztuki plastyczne. Nawiązywał do wzorów artystycznych wcześniejszych epok. Początkowo głównym kierunkiem historyzmu był neogotyk, później przedmiotem naśladowania stała się także sztuka renesansu, baroku i rokoka. Oprócz inspiracji gotykiem, który uważano za styl najpełniej wyrażający ideały rycerskie i ducha chrześcijańskiego, ważną tendencją romantycznego historyzmu był orientalizm - czyli szukanie wzorów artystycznych w sztuce Wschodu.

Muzyka romantyzmu

Back

Romantycy uznawali muzykę za najbardziej uduchowioną ze sztuk i często traktowali ją jako ideał sztuki w ogóle. Cenili ją za to, że oddaje różne emocje oraz nastroje, a także inspiruje do tworzenia fantastycznych wizji. Uważali również, że muzyka wyraża to, co ulotne, niedające się wypowiedzieć.

Najbardziej znani muzycy epoki to:

• Niccolò Paganini
• Ferenca Liszta
• Franz Schubert
• Robert Schumann
• Giuseppe Verdiego
• Ryszard Wagner
• Fryderyk Chopin

Pan Tadeusz

Next

Najważniejsze informacje

Pan Tadeusz to najbardziej znane i najbardziej charakterystyczne działo Adama Mickiewicza. Poeta odmalował w nim obraz „utraconej ojczyzny” - ukochanej Litwy, „kraju lat dziecinnych”, do którego tęsknił przebywając na emigracji. Napisany regularnym 13-zgłoskowcem poemat nawiązuje w formie i tematyce do eposu, choć pierwotnym założeniem Mickiewicza nie było stworzenie dzieła o takiej przynależności gatunkowej. Utwór stopniowo rozrastał się pod jego piórem aż do monumentalnego, bo składającego się aż z dwunastu ksiąg.Choć z początku Pan Tadeusz miał być tylko humorystyczną opowiastką o codziennym życiu zamieszkującej na wsi polskiej szlachty, to z czasem „wiejskie poematy” zaczęły przekształcać się w poważny poemat o dziejach narodu i sprawach dla ojczyzny istotnych. Również objętość utworu uległa zmianie – z planowanych czterech ksiąg w efekcie końcowym Mickiewicz uzyskał aż dwanaście ksiąg.

Kompozycja epopei, poprzedzona inwokacją jest splotem trzech głównych wątków:

Back

• Działalność księdza RobakaTen cichy kapłan usiłował przygotować powstanie na Litwie, które wsparłoby Napoleona, idącego na Rosję. W tym celu postanowił do swego pomysłu przekonać zaściankową szlachtę. Plany dotyczące powstania przekreślił jednak nieoczekiwany zajazd na zamek. W jego trakcie Robak został ranny i na łożu śmierci wyjawił swą tajemnicę – okazało się, iż był on Jackiem Soplicą, ojcem Tadeusza i bratem Sędziego.
• Spór o zamek Był to dawny zamek Horeszków, do którego pretensje zgłaszali też Soplicowie, a z czym nie zgadzał się potomek Horeszków - Hrabia. Gdy ten, znudzony już toczącym się procesem, chciał od niego odstąpić, wolę walki rozbudził w nim Gerwazy, zaś sam zamek stał się przedmiotem zajazdu. Sprawę zamku polubownie rozwiązali Tadeusz i Zosia.
• Miłosne problemy Tadeusza Tadeusz, młody szlachcic, po powrocie ze szkoły do rodzinnej posiadłości, ujrzał Zosię – którą od pierwszej chwili pokochał. Widział ją jednak tylko przelotnie, w niekompletnym stroju, przez co pomylił ją później z Telimieną, która była z tego bardzo zadowolona. Hrabia chciał zdobyć Zosię, a Tadeusz Telimenę. Z czasem jednak Tadeusz zauważył swój błąd i zaczął adorować Zosię, zaś Hrabia – Telimenę. Ostatecznie Tadeusz i Zosia pobrali się.

Konrad Wallenrod

Next

Najważniejsze informacje

Dramat romantyczny "Kordian" to utwór Juliusza Słowackiego, napisany w Genewie (1833), a wydany anonimowo w Paryżu (1834). Dlaczego anonimowo?

Przyczyny:

• Pierwsza i chyba najbardziej prawdopodobna - autor nie chciał się ujawnić z powodu bardzo negatywnego przedstawienia w utworze rodziny carskiej (możliwość represji).
• Druga - ciekaw był reakcji czytelników i z niemałą z satysfakcją odnotował fakt, że autorstwo dzieła przypisywano samemu Mickiewiczowi.

Co oznacza imię "Kordian"?

Back

Tytułowa postać dramatu jest całkowicie fikcyjna, nawet jej imię zostało wymyślone przez Słowackiego. W najpopularniejszej interpretacji oznacza ono człowieka o wielkim sercu, "dającego serce" (łac. cor, cordis = serce). Z kolei w słownikach XIX-wiecznej polszczyzny pojawia się słowo "kordiana" = "serca ckliwość", "kiedy człowiek cierpi wielkie ciążenie na sercu", co jest wyraźnym odniesieniem do osobowości bohatera.

Budowa utworu

Kordian, poprzedzony mottem, składa się z Przygotowania, Prologu oraz z trzech aktów części pierwszej, czyli Spisku koronacyjnego. Wydarzenia, przedstawione przez Słowackiego w Kordianie, mają pewne odniesienie do wydarzeń historycznych np. Tytułowy Spisek koronacyjny rzeczywiście miał miejsce – jego uczestnicy mieli zgładzić cesarza Mikołaja I przybyłego wraz z rodziną do Warszawy w 1829 roku na uroczystość koronacji.

Dziady część III

Next

Dziady cz. III Mickiewicza, określana także jako Dziady drezdeńskie, powstała wiosną 1832 r. w Dreźnie. Mickiewicz zajmuje się innymi wydarzeniami niż ten na­rodowy zryw – powraca do procesu filomatów i filaretów, który odbywał się w Wilnie w latach 1823–1824. III część Dziadów pokazuje tragiczne losy polskiego narodu – wydarzenia w Wilnie można widzieć jako zapowiedź późniejszych prześladowań.

Dramat Mickiewicza porusza tematy takie jak:

• problem poety i poezji (Wielka Improwizacja)
• przemiana wewnętrzna bohatera (romantyczny kochanek Gustaw zmienia się w patriotę Konrada)
• ocena społeczeństwa polskiego (scena VII pt. Salon warszawski)
• cierpienia młodzieży polskiej więzionej i zsyłanej na Sybir (scena I)
• obraz Rosji i Rosjan (Widzenie Senatora, Ustęp)problem władzy despotycznej, zdemoralizowanego aparatu władzy

Prometeizm i mesjanizm

Back

• PrometeizmTo poświęcenie się jednostki dla dobra innych ludzi. Prometeizm widoczny jest w postawie Konrada, który bierze na siebie ból całego narodu, by samemu uszczęśliwić rodaków.

• MesjanizmTo występujące w Widzeniu Księdza Piotra przekonanie o szczególnym posłannictwie Polaków. Polska jest, zgodnie z tym poglądem, „Mesjaszem narodów” – jej cierpienie zostaje porównane do ukrzyżowania Chrystusa. Podobnie jak Jezus Polska umiera na krzyżu, ale w przyszłości zmartwychwstanie – czyli odzyska niepodległość i przez swoje poświęcenie przyniesie wolność innym krajom.

Stepy akermańskie

Najważniejsze informacje

Wiersz „Ste­py aker­mań­skie” pió­ra Ada­ma Mic­kie­wi­cza po raz pierw­szy zo­stał opu­bli­ko­wa­ny w 1826r. Jest to pierw­szy z osiem­na­stu utwo­rów two­rzą­cych cykl „Sonetów krymskich” po­wsta­łych pod­czas po­dró­ży po­ety na Pół­wy­sep Krym­ski. So­net przed­sta­wia wi­zję roz­dar­cia sa­mot­ne­go wę­drow­ca mię­dzy za­chwy­tem nad pięk­nem przy­ro­dy a tę­sk­no­tą za uko­cha­ną Oj­czy­zną.Utwór jest sonetem. Charakterystyczną cechą budowy sonetu jest podział na dwie części: osiem wersów - część opisowa, sześć wersów - część refleksyjna. Podmiot liryczny jest tożsamy z bohaterem, który przedstawia się jako wędrowiec, podróżny, pielgrzym. Utwór jest przykładem liryki bezpośredniej. Podmiot liryczny mówi o sobie i swych przeżyciach, świadczą o tym np. formy czasowników, formy pierwszej osoby liczby mnogiej rozkaźników, orientalizmy.