Prezentacja Oświecenie

Oświecenie

Kacper Goszcz kl. 1C

Oświecenie

Nazwa epoki odwołuje się do wyobrażenia światła rozumu i oświaty rozpowszechniających mroki ignorancji, zacofania i zabobonów

Wszystkie nazwy oddają przełomowy charakter tej epoki. Oświecony, czyli wyzwolony z wszelkich więzów, rozum ludzki ma być światłem rozjaśniającym drogę do poznania prawdy o świecie i człowieku, cechujący się: naturalizmem – przeciwnym wszelkiej nadprzyrodzoności, przez co ludzie Oświecenia poprzestawali jedynie na tym co można doświadczyć lub sprawdzić. Taka postawa sprzyjała między innymi rozwojowi nauk ekonomicznych i politycznych racjonalizmem – który uznaje tylko to co można udowodnić rozumem, przez co odrzucano objawienie boże a w miejsce chrześcijaństwa stawiano religię naturalną i prawo naturalne z deizmem czyli akceptacją Boga nie troszczącego się o świat optymizmem – przejawiającym się w wierze w naturalną dobroć człowieka i nieograniczony postęp opierający się na nieograniczonych możliwościach poznawczych rozumu ludzkiego reformizmem – dotyczącym zmian w życiu społecznym, religijnym, państwowym i politycznym, rezultatem czego było na przykład powstanie monarchii oświeconych i józefinizmu.

Ramy chronologiczne

Oświecenie jest epoką w historii kultury i społeczeństw europejskich, zasadniczo przypadającą na wiek XVIII. Jak w przypadku każdej z epok, dokładne ramy chronologiczne mają charakter umowny. Mogą też zachodzić różnice geograficzne i w ramach poszczególnych obszarów życia do których się odnoszą. Za ramy chronologiczne epoki uznaje się lata 1680 - 1789. Data początkowa wiązana jest z końcem klasycyzmu francuskiego (we Francji), a ogólniej, za Paulem Hazardem za początek „kryzysu świadomości europejskiej” (1680-1715), okresu będącego pomostem między wczesną nowożytnością a oświeceniem. Datą końcową jest wybuch rewolucji francuskiej (1789). Okres rewolucji i czasy napoleońskie uznawane są za epokę przejściową, a Napoleona określa się czasem jako „ostatniego oświeceniowego despotę”. Kwestią konwencji w ramach dyscypliny jest również stosunek oświecenia do innych epok. W historii literatury, literatura oświecenia następuje po literaturze baroku, a zostaje zastąpiona przez literaturę romantyzmu. Poza historią literatury, barok nie jest odróżniany wyraźnie od oświecenia i ostatnie dekady stylu barokowego (w architekturze czy malarstwie) rozwijają się w epoce świateł. W filozofii, gdzie barok nie jest uznawany za odrębną epokę, oświecenie jest szczytowym momentem filozofii nowożytnej.

Charakterystyka

Ludzie oświecenia najbardziej cenili to, co można pojąć rozumem. Ważna cecha oświecenia to sekularyzacja państw europejskich oraz sformułowanie praw człowieka. To myśliciele tej epoki określili doktrynę katolicką oraz nastawienie Kościoła do kultury mianem obskurantyzmu. Do najważniejszych wydarzeń związanych z oświeceniem należy rewolucja francuska. Idea republiki rządzonej przez wybrany w wolnych wyborach parlament stała się zaczynem zmian zachodzących w Europie. Nowy ustrój polityczny Amerykanie uczynili podstawą swojej konstytucji. Stany Zjednoczone były jednym z bardziej udanych przykładów wprowadzenia pomysłów wieku rozumu w życie. Jednocześnie idee liberalizmu (łac. liberalis – dotyczący wolności) stały się podstawą ekonomicznego rozwoju tego kraju. Wielka Brytania mimo zachowania ustroju monarchii podążyła tą samą drogą, co doprowadziło do rewolucji przemysłowej w następnym stuleciu. W Prusach i Austrii udało się stworzyć zręby państwa rządzonego według rad filozofów zachowując silną władzę monarchy; wprowadzając absolutyzm oświecony, którego symbolem są władca Prus Fryderyk Wielki i Austrii Józef II Habsburg. W Polsce idee oświecenia doprowadziły do przyjęcia Konstytucji 3 maja (1791) oraz do nieudanych prób budowy nowoczesnego państwa. Panował styl określany mianem klasycyzmu wszechpolskiego.

Filozofia

Można wyróżnić trzy zasadnicze ośrodki filozoficzne: francuski (Voltaire, Denis Diderot, Jean le Rond d’Alembert, Monteskiusz), szkocki (Francis Hutcheson, David Hume, Adam Smith, Thomas Reid) i niemiecki (die Aufklärung – Christian Wolff, Moses Mendelssohn, Gotthold Ephraim Lessing, Immanuel Kant). Motywem przewodnim epoki był kult rozumu i dążenie do osiągnięcia największej rozumności. Drugim motywem było pragnienie wyzwalania umysłu z różnego rodzaju błędów i uprzedzeń. Obwiniano siebie o skrępowanie swego umysłu więzami ciemnoty, nietolerancji i fanatyzmu chrześcijaństwa. Przodowała w tym filozofia francuska, której najbardziej rozpoznawalnym przedstawicielem był Voltaire. Nurt ten cechował optymizm co do doskonalenia ludzkości i idea postępu. Oświeceniowi filozofowie byli pod ogromnym wrażeniem rozwoju nauk przyrodniczych. Nauka miała być motorem postępu społecznego, zwalczając zabobon i przesądy i przyczyniając się do stworzenia nowych, bardziej egalitarnych form życia społecznego. Częścią tego miało być zrzucenie dawnych autorytetów: arystokracji, Kościoła i Arystotelesa. Najbardziej znanym projektem tego typu była Encyclopédie. Szczególny rozkwit filozofii przyrody (i radykalizacja jej stanowisk) nastąpił w przedrewolucyjnej Francji, gdzie rozwinął się radykalny materializm powiązany z ateizmem. Nie wszyscy filozofowie podzielali jednak fascynację rozwojem cywilizacji, co stało się źródłem innego nurtu pragnącego powrotu do natury i idealizującego stan natury. Czołowym reprezentantem tego nurtu był przede wszystkim Jean-Jacques Rousseau, sceptyczny wobec idei postępu. Rousseau wskazywał na ograniczenia rozumu i wagę uczuć, stając się źródłem prekursorem sentymentalizmu i romantyzmu.

Nauka

W epoce oświecenia dokonano wielu kluczowych odkryć i wynalazków. Doszło też do wyodrębnienia się niektórych dyscyplin naukowych. Oświecenie było w tym zakresie kontynuacją i udoskonaleniem dokonań poprzedniej epoki, w której rozpoczęła się rewolucja i powstała nowożytna nauka. W połowie XVIII w. wykształciła się chemia jako odrębna dyscyplina oparta na nowożytnej metodologii naukowej. Dzięki pracom Roberta Boyle'a rozwija się chemiczna analiza jakościowa, oraz badania nad gazami. Odkrywane i wyodrębniane są nowe substancje, które następnie zostaną zidentyfikowane jako odrębne pierwiastki (np. platyna, sód, potas, wodór). Kluczowe znaczenie miało odkrycie tlenu przez Carla Wilhelma Scheele'a i Josepha Priestleya (lata siedemdziesiąte XVIII w.), a następnie badania nad nim przez Antoine'a Lavoisiera, który nadał mu łacińską nazwę oxygenium. Pozwoliło mu to przezwyciężyć teorię flogistonu i ustalić podstawową nomenklaturę chemiczną. Kluczowym wynalazkiem, który pozwolił na rozwój biologii jest wynalezienie mikroskopu przez Antoniego van Leeuwenhoeka.

Oświecenie w Polsce

Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w. Specyfiką polskiego oświecenia był niespotykany gdzie indziej udział kleru katolickiego w tym ruchu.

W Polsce idee oświecenia którego przedstawiciele domagali się między innymi: przejęcia przez państwo dóbr biskupich, kasaty apelacji do Rzymu, likwidacji znacznej części świąt i bractw dewocyjnych, przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w. Specyfiką polskiego oświecenia był niespotykany gdzie indziej udział kleru katolickiego w tym ruchu. Pierwsze pokolenie ludzi oświecenia stanowili głównie duchowni, zaś w całokształcie epoki księża stanowili aż 40% spośród czołowych postaci oświecenia w Polsce. Zjawisko to bywa nazywane oświeceniem katolickim. Idee oświeceniowe przyświecały wielu wybitnym osiemnastowiecznym prominentom i luminarzom ówczesnej kultury. Dzięki nim nastąpił gwałtowny rozwój szkolnictwa, nauk ścisłych, życia politycznego i kulturalnego. Dzięki działalności m.in. Stanisława Kostki Potockiego i Ignacego Potockiego Polska jako pierwszy kraj w Europie otrzymała nowoczesną konstytucję. Zaistniały wtedy również próby budowania państwa na zasadach oświeceniowych, które zostały jednak przerwane przez rozbiory.

Basic guide to create an awesome presentation

Najważniejsze wydarzenia oświecenia w Polsce

1764 – koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego 1768–1772 – konfederacja barska i I rozbiór Polski (1772) 1791 – Konstytucja 3 maja 1792 – konfederacja targowicka 1793 – II rozbiór Polski 1794 – insurekcja kościuszkowska 1795 – III rozbiór Polski Sejm Czteroletni, inaczej Sejm Wielki, na którym zawieszono liberum veto i uchwalono Konstytucję 3 maja (1791) Konfederacja targowicka (1792) – spisek magnacki zawiązany w celu obalenia reform Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 maja 1791 i II rozbiór Polski (1793) 1794 – powstanie kościuszkowskie i III rozbiór Polski (1795). Polska ostatecznie zniknęła z mapy Europy, Polacy nie przestali jednak walczyć o swoją wolność. Do Warszawy wkroczyły wojska napoleońskie (1806), a w roku 1807 utworzone zostało Księstwo Warszawskie (pozostające w sojuszu z Francją). 1815 – utworzenie Królestwa Polskiego, połączonego unią personalną z Rosją, z carem jako królem.