Pieśni Kochanowskiego

"Pieśni" Jana Kochanowskiego

Definicja:

Pieśń to utwór liryczny, podzielony na strofy, zwykle o tematyce poważnej.

Geneza "Pieśni"

"Pieśni" Kochanowskiego powstawały na przestrzeni wielu lat. Niektóre z nich ukazywały się pojedynczo.Jednakże najważniejszy zbiór opublikowano po śmierci autora. Nosił on tytuł "Pieśni księgi dwoje" i został wydany w 1586 roku w Krakowie. Zbiór zawierał 49 pieśni. Był podzielony na dwie części: „Pieśni księgi pierwsze” oraz „Pieśni księgi wtóre”.

Tematyka "Pieśni"

"Pieśni" Kochanowskiego podejmują wiele problemów. Są wśród nich: biesiadne, miłosne, refleksyjne, religijne, patriotyczne, filozoficzne, autotematyczne. Niektóre z nich zachęcają, aby się nad nimi pochylić, przeczytać, a jednocześnie odpocząć, czerpiąc z nich radość życia. Inne - zgodnie z renesansowym poglądem na świat - zapraszają do zabawy, spędzania czasu w dobrym towarzystwie. Są jednak i takie, które ostrzegają przed głupotą polityczną, konsekwencjami braku myślenia o Polsce. Przypominają o tym, że nikt nie jest bezkarny. Można powiedzieć, że "Pieśni" dają receptę na życie.

"Pieśń IX"

W "Pieśni IX" autor podjął temat filozoficzny, nawiązując do stoicyzmu i epikureizmu. Opowiedział o człowieku, który pokonuje przeciwności losu i żyje pełnią szczęścia. "Fortuna kołem się toczy", a zatem po dniach smutku przyjdą dni radości, a po zimie nastąpi wiosna. Należy zatem - jak radzi poeta - patrzeć na świat ze stoickim spokojem i nie stronić od radości życia: zabawy i dobrego towarzystwa. Ufności w filozofię antyczną towarzyszy wiara w Boga chrześcijańskiego, od którego zależy wszystko, co dzieje się w świecie.

"Pieśń XXIV"

W "Pieśni XXIV" autor zwrócił uwagę na znaczenie poezji, która - w jego przekonaniu - zapewni poecie nieśmiertlność. "NIezwykłym i nie lada piórem opatrzony" jest twórca, który w szczególny sposób patrzy na świat. Nawiązał więc autor do motywu poety -ptaka, który dzięki natchnieniu unosi się ponad ziemią. Kochanowski wprowadził tu motyw "nie wszystek umrę", znany z twórczości Horacego. Występują tu też nawiązania do mitologii greckiej (w postaci wspomnienia o Ikarze).

"Pieśń XIV"

W"Pieśni XIV" podmiot liryczny stawia się w roli zwykłych obywateli, zwraca się do rządzących: "Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie...". Przypomina im o odpowiedzialności ciążącej na osobach zarządzających krajem. Zwraca uwagę, że ich decyzje powinny być sprawiedliwe i podyktowane troską o społeczeństwo. Podkreśla, że rządzący nie są bezkarni i będą odpowiadać przd Bogiem. Pieśń ta została przez Kochanowskiego włączona do tragedii "Odprawa posłów greckich".

„Czego chcesz od nas, Panie“

Utwór ten jest uznawany za jeden z najlepszych wyrazów renesansowej wizji świata i człowieka. Stanowi pochwałę Boga. Podmiot liryczny zachwyca się wszystkim, co On stworzył. Świat został ukazany w hymnie jako pełen doskonałości i harmonii. Porządkiem wszystkiego jest porządek panujący w naturze. Twórcą tego świata jest Bóg, przedstawiony jako artysta, kreator, budujący go jako swoje najlepsze dzieło. Bóg z hymnu Kochanowskiego jest przychylny człowiekowi, daje mu radość. Jest źródłem wszelkich dóbr. Ziemia, którą stworzył jest wspaniałym darem.Podniosły charakter hymnu podkreśla jego modlitewna forma (apostrofy skierowane do Boga) i rytmiczny układ wiersza sylabicznego (trzynastozgłoskowiec).

„Pieśń o spustoszeniu Podola“

Pieśń ta ma charakter apelu do Polaków. Kochanowski odwołuje się do napadu Tatarów na Polskę, w wyniku której do niewoli trafiło około 50 tysięcy jeńców. Podmiot liryczny wyraża rozpacz z powodu losu pohańbionych Polaków i nawołuje do obrony ojczyzny. Apeluje o odwagę i poniesienie kosztów związanych z utrzymaniem wojska: „Skujmy talerze na talery, skujmy, a żołnierzowi pieniądze gotujmy!“.Poeta przestrzega jednak przed powtarzaniem błędów i braku wyciągania wniosków z historii: „Nową przypowieść Polak sobie kupi,/ Że i przed szkodą i po szkodzie głupi“. Liczne apostrofy, wykrzyknienia i pytania retoryczne podkreślają wyrazistość patriotycznego apelu. Emocjonalne podejście podmiotu lirycznego do opisywanej sytuacji uwydatnia obywatelski charakter utworu.

„Serce roście“

Utwór poświęcony jest przedstawieniu piękna i doskonałości świata. Podmiot liryczny z radością patrzy na wszystkie przejawy nadchodzącej wiosny. Opis wspaniałej przyrody stanowi wstęp do rozważań na temat ludzkiego życia, które są prowadzone w duchu filozofii stoickiej. Podstawą szczęścia jest czyste sumienie. Według poety najważniejszymi wartościami są: cnota, uczciwość, umiejętność zachowania umiaru. Bogactwa, wbrew pozorom, nie prowadzą -zdaniem poety -do szczęścia.

Quiz na podstawie prezentacji

1. Jak nazywał się najważniejszy zbiór "Pieśni" Jana Kochanowskiego?

"Pieśni księgi wtóre"

"Pieśni księgi troje"

"Pieśni ich troje"

2. Kiedy wydano "Pieśni" Kochanowskiego?

2012

1586

1685

3. Na ile części zostały podzielone "Pieśni księgi dwoje"?

4. Do czego nawołuje poeta w "Pieśni V"?

Do zorganizowania stalej armii

Do zmiany rządzących

Do poprawy transportu

5. Jaka jest tematyka "Pieśni IX"?

Polityczna

Satyryczna

Filozoficzna

6. Jaka jest wymowa pieśni "Czego chesz od nas, Panie"?

Błagalna

Pochwalna

Ironiczna

7. Jak przedstawiany jest Bóg w pieśni "Czego chesz od nas, Panie"?

Dobry i pomocny dla człowieka

Mściwy i zawistny

Obojętny wobec czlowieka

8. Jakie są najważniejsze wartości według Kochanowskiego?

Cnota, uczciwość, umiejętność zachowania umiaru

Inteligencja, wykształcenie, władza

Bogactwo, spryt, status szlachecki

9. Za pomocą jakiego symbolu został przedstawiony poeta w "PIeśni XXIV"?

Pióra

Zwoju papieru

Ptaka

10. Do kogo skierowana jest "Pieśń XIV"?

Do całego narodu

Do rządzących

Do króla

11. Aby ukazać piękno życia i świata w pieśni "Serce roście" autor odwołuje się do obrazu...

Lata

Zimy

Wiosny

12. Przed kim będą odpowiadać rządzący zgodnie z treścią "Pieśni XIV"?

Przed Bogiem

Przed narodem

Przed własnym sumieniem

Projekt eTwinning: Uczeń, czyli genialny nauczyciel

Dziękujemy za uwagę

Autorzy: Mikołaj Gawryluk, Patryk Popławski Opiekun: Elżbieta Suchocka

Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. Artura Grottgera w Supraślu rok szkolny 2020/21