Adam Mickiewicz

śladami ADAMa MICKIEWICZa

(1798-1855)

Oliwia Pułkownik Julia Salamon

dzieciństwo

młodość

starsze lata

śmierć

twórczość

opinia historyków

ciekawostki

Dzieciństwo

Urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu na Litwie. Był synem Mikołaja Mickiewicza, herbu Poraj i Barbary z Majewskich. Jego braćmi byli Aleksander, Franciszek, Jerzy i Antoni Mickiewiczowie. Pani Barbara powróciła do Nowogródka z małym niemowlęciem, gdzie w kościele Przemienienia Pańskiego 12 lutego 1799 roku odbył się Chrzest Święty małego Adama. W latach 1807–1815 uczęszczał do dominikańskiej szkoły powiatowej w Nowogródku. W 1812 r. po ciężkiej chorobie zmarł jego ojciec. Mickiewicz był dobrym uczniem lecz przez częste choroby musiał powtarzać trzecią klasę, a przez wojnę napoleońską klasę piątą.

dom rodzinny Adama Mickiewicza

Dominikańska Szkoła Powiatowa w Nowogródku

Młodość

W 1815 r. wyjechał do Wilna na studia. Adam studiował na Cesarskim Uniwersytecie równocześnie na dwóch wydziałach: na Wydziale Nauk Fizycznych i Matematycznych oraz na Wydziale Nauk Moralnych i Politycznych oraz Literatury i Sztuk Wyzwolonych. W utrzymywaniu się podczas studiów pomagał mu stryj, ksiądz. Równolegle rozpoczął studia w Seminarium Nauczycielskim, które ukończył w 1819 roku w stopniu magistra. Mickiewicz podjął sie kariery nauczyciela, która została mu nakazana, w 1819 r. w Kownie. Jego matka zmarła 9 października 1820 r., jednak Adam dowiedział się o tym dopiero 3 miesiące po pogrzebie, kiedy przyjechał do domu na święta Bożego Narodzenia. Bracia ukrywali ten fakt z obawy o zdrowie psychiczne Mickiewicza. Adam pracował w Kownie do 1823 roku. Wtedy zakochał się w Marii (Maryli) Wereszczakównię, która była prawdopodobnie adresatką wiersza "Do M***". Łączyła go z nią nieszczęśliwa i niespełniona miłosć. Dodatkowo na trzecim roku studiów, wraz z przyjaciółmi, utworzył Towarzystwo Filomanów. W 1823 r. władze zauważyły działalność towarzystwa oraz zaaresztowały Adama Mickiewicza w klasztorze Bazylianów. Jesienią poeta został zmuszony do opuszczenia Wilna. Udał się do Odessei, Petersburgu i Moskwy. W ostatnim mieście spotkał się ze swoim bratem Aleksandrem, po raz ostatni. W 1829 r. udało mu się wreszcie otrzymać pozwolenie na wyjazd z Rosji.

Po wyjeździe z Rosji, Mickiewicz udał się do Niemiec, gdzie w stolicy, uczestniczył w wykładach Hegla. Później udał się do Włoch i Szwajcarii. Nawiązał liczne kontakty w międzynarodowym środowisku artystycznym. Podczas jego pobytu we Włoszech dowiedział się o wybuchu powstania listopadowego. Poeta postanowił więc pojechać do Warszawy. Stało się do niemożliwe ze względu na zamknięte drogi. Przez brak udziału w powstaniu spotkała go wielka krytyka, z którą nie mógł sobie poradzić. Od 1832 r. mieszkał w Paryżu, z przerwą na pobyt w Lozannie (1839), gdzie wykładał literaturę łacińską, oraz w Rzymie (1848), próbował wtedy uzyskać poparcie papieża Piusa IX dla ruchów wolnościowych tzw. Wiosny Ludów. Wraz z Wielką Emigracją poeta dotarł do Drezna. Kolejnym miejscem pobytu Mickiewicza był Paryż– główny ośrodek życia emigracyjnego Polaków, dla których poeta stał się autorytetem..W lipcu 1834 r. ożenił się z Celiną Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci, dwie córki Marię i Helenę oraz czterech synów: Władysława, Józefa, Aleksandra i Jana. Mickiewicz odsunął się od działalności publicznej aż do roku 1840, kiedy to objął nowo powstałą katedrę literatur słowiańskich w Collège de France. W 1841 poeta związał się z kołem Towiańskiego, przywódcy sekty głoszącej nowe objawienie i odrodzenie życia duchowego. Propaganda towianizmu, a jeszcze bardziej - radykalne poglądy polityczne i społeczne były przyczyną zawieszenia go w funkcji profesora. Podczas pobytu w Rzymie w 1848 r. Mickiewicz utworzył Legion Polski na służbie walczącej Lombardii. W marcu 1855 r. umarła Celina Mickiewiczowowa. Mickiewicz, po zamachu stanu w 1851 r., został poddany nadzorowi policyjnemu.

Starsze lata

Walenty Wańkowicz, Portret Adama Mickiewicza na Judahu skale, 1827–1828

Celina Mickiewiczowa z córkami Marią i Heleną

Śmierć

Ostatnią akcją patriotyczną poety była próba sformowania Legionów Polskich do walki z Rosją po przystąpieniu Francji do wojny krymskiej. W tym celu przybył do Stambułu we wrześniu 1855 r., mieszkał tam w fatalnych warunkach, dodatkowo prawdopodobnie zaraził się cholerą i niespodziewanie umarł 26 listopada 1855 r

Twórczość

Etapy twórczość Mickiewicza:

Etap wileńsko-kowieński:

• 1818 – wiersz Zima miejska (pierwszy drukowany utwór poety)
• 1820 – Pieśń filaretów i Oda do młodości
• 1822 – Ballady i romanse
• 1823 – Grażyna
• 1823 – Dziady część II i IV

Etap rosyjski:

• 1826 – Sonety krymskie i Sonety odeskie
• 1828 – Konrad Wallenrod
• 1829 – Poezje (m.in. wiersz Farys)

kres drezdeński:

• 1830 – Do matki Polki
• 1831 – Śmierć pułkownika, Reduta Ordona
• 1832 – Dziady część III (tzw. Dziady drezdeńskie)

W okresie paryskim powstały:

• 1832 – Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego
• 1834 – Pan Tadeusz
• 1839/40 – liryki lozańskie (Szwajcaria)
• 1848 – Skład zasad
• 1849 – twórczość publicystyczna w Trybunie Ludów

"Ballady i romanse"

"Ballady i romanse" opublikowano w Wilnie w 1822 roku, w pierwszym tomie Poezyj. Mickiewicz wykorzystał gatunek ballady, w którym zamknął kilkanaście udramatyzowanych fabuł. Cały tom można uznać za literacki manifest założeń nowej epoki. W zbiorze znalazło się 14 utworów:

• Pierwiosnek

• Romantyczność

• Świteź

• Świtezianka

• Rybka

• Powrót taty

• Kurhanek Maryli

• Do przyjaciół

• To lubię

• Rękawiczka

• Pani Twardowska

• Tukaj albo próby przyjaźni

• Lilije

• Dudarz

"Miej serce i patrzaj w serce."

"Romantyczność" - Adam Mickiewicz

• Stepy akermańskie
• Cisza morska
• Żegluga
• Burza
• Widok gór ze stepów Kozłowa*
• Bakczysaraj
• Bakczysaraj w nocy
• Grób Potockiej
• Mogiły Haremu*
• Bajdary
• Ałuszta w dzień
• Ałuszta w nocy
• Czatyrdah*
• Pielgrzym*
• Droga nad przepaścią w Czufut-Kale*
• Góra Kikineis*
• Ruiny zamku w Bałakławie
• Ajudah

"Sonety krymskie"

W czasie licznych wycieczek A. Mickiewicz miał okazję zetknąć się z ulturą orientalną i egzotycznymi krajobrazami. Wpłynęło to na jego wyobraźnię i wrażliwość literacką. Wówczas napisał „Sonety krymskie”.

“W takiej ciszy – tak ucho natężam ciekawie, Że słyszałbym głos z Litwy. – Jedźmy, nikt nie woła.”

"Stepy akermańskie" - Adam Mickiewicz

"Dziady"

II część dziadów powstała w Kownie na przełomie 1820 i 1821 r. Mickiewicz opublikował ją razem z napisaną wkrótce potem IV częścią, w 1823 r. w Wilnie. Utwory te nazywają się Dziadami wieleńsko-kowieńskimi. Napisana na emigracji, w 1832 r., część III nazywa się Dziadami drezeńskimi. W okresie pracy nad II częścią poeta stworzył też część I, jednak nigdy nie zdecydował się na jej publikację.

"Bo kto nie był człowiekiem ni razu temu człowiek nie pomoże"

Dziady. Część II - Adam Mickiewicz

"Pan Tadeusz"

W Paryżu Mickiewicz napisał i opublikował (1834) możliwe najważniejsze swoje dzieło: "Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 we dwunastu księgach wierszem". Wykorzystując m.in. tradycje powieści historycznej, powieści poetyckiej, eposu, poematu opisowego, stworzył "poemat narodowy". Zakończenie poematu przepojone jest radością i nadzieją, której - jak autor już wiedział - historia nie potwierdziła. Dzieło miało służyć "pokrzepieniu serc" w oczekiwaniu na lepszą przyszłość. Utwór stał się epopeją narodową.

"Bo serce nie jest sługa, nie zna, co to pany, I nie da się przemocą okuwać w kajdany."

"Pan Tadeusz" - Adam Mickiewicz,

Opinie historyków

Na wieść o jego śmierci Krasiński napisał: „On był dla ludzi mego pokolenia i miodem, i mlekiem, i żółcią, krwią duchową. My z niego wszyscy. On nas był porwał na wzdętej fali natchnienia swego i rzucił w świat” Francuski pisarz Victor Hugo, autor Nędzników, miał ogłosić: „Mówić o Mickiewiczu, to znaczy mówić o pięknie, słuszności i prawdzie, to znaczy mówić o sprawiedliwości, której był żołnierzem, o obowiązku, którego był bohaterem, o wolności, której był apostołem i o oswobodzeniu którego jest zwiastunem”. Z książki Juliana Przybosia Czytając Mickiewicza (1950): „Tylko najwięksi tworzą nie tylko swój, ale i wspólny nowy język, nie tylko ich, ale i nasz. Mickiewicz to nie tylko twórca romantyzmu polskiego i poeta narodowy – to nowy język języka polskiego”;

Ciekawostki

• Otworzył epokę polskiego romantyzmu publikują w roku 1822 tomik poezji pod tytułem „Ballady i romanse”.
• Stwierdził, że wiersze Juliusza Słowackiego są pięknę ale nie mają w sobie "tego czegoś"
• nie lubił korekty własnych utworów,
• podobno miał psa, który przeszkadzał mu w pisaniu wierszy,
• Kiedy Mickiewicz miał pięć lat, spadł z dachu w wyniku czego stracił przytomność. Matka od razu poleciła go Najświętszej Panience, po czym odzyskał on przytomność. To zdarzenie zawarł w Inwokacji.

• W domu rodzinnym czytano Mickiewiczowi bajki Krasickiego
• Mickiewicz pełnił przez jakiś czas funkcję bibliotekarza
• Mickiewicz dzieli tytuł największego poety polskiego okresu romantycznego z Juliuszem Słowackim.
• Podczas wycieczki na Krym narodziło się jego zainteresowanie kulturą orientalną, jak i fascynacja egzotycznym krajobrazem.
• W Paryżu Mickiewicz funkcjonował także pod przybranym nazwiskiem Adam Muhl, które przyjął w celach politycznych.