"Upiór" Mickiewicz

Zagadkowe widmo

Przyszło nieproszone.Nie daje się przepędzić. Patrzy na pasterkę. Jaką tajemnicę skrywa?

"Pasterko! znasz tę osobę? W tym są jakieś straszne rzeczy. Po kim ty nosisz żałobę? Wszak mąż i rodzina zdrowa? Cóż to! nie mówisz i słowa? Spojrzyj, odezwij się przecie! Czyś ty martwa, moje dziecię? Czegóż uśmiechasz się? czego? Co w nim widzisz wesołego?"

Aż gdy zadzwonią na niedzielę czwartą,Wraca się nocą opadły na sile, Z piersią skrwawioną, jakby dziś rozdartą, Usypia znowu w mogile. Pełno jest wieści o nocnym człowieku, Żyją, co byli na jego pogrzebie; Słychać, iż zginął w młodocianym wieku, Podobno zabił sam siebie.

Serce ustało, pierś już lodowata, Ścięły się usta i oczy zawarły; Na świecie jeszcze, lecz już nie dla świata! Cóż to za człowiek? — Umarły. Patrz, duch nadziei życie mu nadaje, Gwiazda pamięci promyków użycza, Umarły wraca na młodości kraje Szukać lubego oblicza. Pierś znowu tchnęła, lecz pierś lodowata, Usta i oczy stanęły otworem, Na świecie znowu, ale nie dla świata; Czymże ten człowiek? — Upiorem. Ci, którzy bliżej cmentarza mieszkali, Wiedzą, iż upiór ten co rok się budzi, Na dzień zaduszny mogiłę odwali I dąży pomiędzy ludzi.

Teraz zapewne wieczne cierpi kary,Bo smutnie jęczał i płomieniem buchał; Niedawno jeden zakrystyjan stary Obaczył go i podsłuchał

Mówi, iż upiór, skoro wyszedł z ziemi, Oczy na gwiazdę poranną wywrócił, Załamał ręce i usty chłodnemi Takową skargę wyrzucił:

Aż gdy zadzwonią na niedzielę czwartą, Wraca się nocą opadły na sile, Z piersią skrwawioną, jakby dziś rozdartą, Usypia znowu w mogile. Pełno jest wieści o nocnym człowieku, Żyją, co byli na jego pogrzebie; Słychać, iż zginął w młodocianym wieku, Podobno zabił sam siebie.

Aż gdy zadzwonią na niedzielę czwartą, Wraca się nocą opadły na sile, Z piersią skrwawioną, jakby dziś rozdartą, Usypia znowu w mogile. Pełno jest wieści o nocnym człowieku, Żyją, co byli na jego pogrzebie; Słychać, iż zginął w młodocianym wieku, Podobno zabił sam siebie.

Aż gdy zadzwonią na niedzielę czwartą, Wraca się nocą opadły na sile, Z piersią skrwawioną, jakby dziś rozdartą, Usypia znowu w mogile. Pełno jest wieści o nocnym człowieku, Żyją, co byli na jego pogrzebie; Słychać, iż zginął w młodocianym wieku, Podobno zabił sam siebie.

Teraz zapewne wieczne cierpi kary, Bo smutnie jęczał i płomieniem buchał; Niedawno jeden zakrystyjan stary Obaczył go i podsłuchał.

Śmieli się niegdyś przyjaciele młodzi, Zwali tęsknotę dziwactwem, przesadą; Starszy ramieniem ściska i odchodzi Lub mądrą nudzi mię radą. Śmieszków i radców zarówno słuchałem, Choć i sam może nie lepszy od drugich, Sam bym się gorszył zbytecznym zapałem Lub śmiał się z żalów zbyt długich. Ktoś inny myślał, że obrażam ciebie, Uwłaczam jego rodowitej dumie; Przecież ulegał grzeczności, potrzebie, Udawał, że nie rozumie. Lecz i ja dumny, żem go równie zbadał, Choć mię nie pyta, chociaż milczeć umiem; Mówiłem gwałtem, a gdy odpowiadał, Udałem, że nie rozumiem.

„Duchu przeklęty, po co śród parowu Nieczułej ziemi ogień życia wzniecasz? Blasku przeklęty, zagasłeś i znowu, Po co mi znowu przyświecasz? O sprawiedliwy, lecz straszny wyroku! Ujrzeć ją znowu, poznać się, rozłączyć; I com ucierpiał, to cierpieć co roku, I jakem skończył, zakończyć. Żebym cię znalazł, muszę między zgrają Błądzić z długiego wyszedłszy ukrycia; Lecz nie dbam, jak mię ludzie powitają; Wszystkiegom doznał za życia. Kiedyś patrzyła, musiałem jak zbrodzień Odwracać oczy; słyszałem twe słowa, Słyszałem co dzień, i musiałem co dzień Milczeć jak deska grobowa.

Ale kto nie mógł darować mi grzechu,Ledwie obelgę na ustach przytrzyma, Niechętnie lica gwałci do uśmiechu I litość kłamie oczyma; Takiemu tylko nigdym nie przebaczył, Wszakżem skargami nigdy ust nie zmazał, Anim pogardy wymówić nie raczył, Kiedym mu uśmiech okazał. Tegoż dziś doznam, jeśli dziką postać Cudzemu światu ukażę spod cieni; Jedni mię będą egzorcyzmem chłostać, Drudzy uciekną zdziwieni. Ten dumą śmieszy, ten litością nudzi, Inny szyderskie oczy zechce krzywić. Do jednej idąc, za cóż tyle ludzi Muszę obrażać lub dziwić?

Cóżkolwiek będzie, dawnym pójdę torem: Szydercom litość, śmiech litościwemu. Tylko, o luba! tylko ty z upiorem Powitaj się po dawnemu. Spojrzyj i przemów, daruj małą winę, Że śmiem do ciebie raz jeszcze powrócić, Mara przeszłości, na jednę godzinę Obecne szczęście zakłócić. Wzrok twój, nawykły do świata i słońca, Może się trupiej nie ulęknie głowy, I może raczysz cierpliwie do końca Grobowej dosłuchać mowy. I ścigać myśli po przeszłych obrazach Błądzące jako pasożytne ziele, Które śród gmachu starego po głazach Rozpierzchłe gałązki ściele.”

1. Kim jest bohater?

2. Gdzie powraca?

3. W jakim celu powraca?

4. Jak często powraca?

5. O jakiej porze powraca?

6. Jak długo przebywa wśród żywych?

7. W jaki sposób umarł?

8. Kto usłyszał jego historię?

9. Dlaczego młodzieniec odebrał sobie życie?

10. Jak traktowali jego uczucie inni?

11. O co prosi ukochaną?