Fraszki

Fraszki

Jana kochanowskiego

Geneza

"Fraszki" Jana Kochanowskiego dotyczą życia dworskiego. Można przypuszczać, że powstały w czasie pobytu poety na dworze Zygmunta II Augusta. "Fraszki" zostały wydane w 1584 roku.Ukazują one polskie obyczaje tego okresu, a także zdradzają zamiłowanie poety do żartu i biesiady.

DEFINICJAFRASZKI

krótki utwór liryczny, zwykle rymowany lub wierszowany, o różnorodnej tematyce, często humorystycznej lub ironicznej (satyrycznej); gatunek bardzo popularny w renesansie

ANALIZA FRASZKI''DO GÓR I LASÓW''

"Do gór i lasów" to fraszka o charakterze autobiograficznym. Podmiot liryczny, którego możemy utożsamiać z samym Kochanowskim, pod wpływem obserwowanego krajobrazu przywołuje z pamięci dawne zdarzenia, wymieniając w wierszu najważniejsze z nich: Wysokie góry i odziane lasy! Jako rad na was patrzę, a swe czasy Młodsze wspominam, które tu zostały.

FORMA FRASZKI''DO GÓR I LASÓW''

Napisana wierszem ciągłym – 18 wersów o rymach parzystych. Środki artystyczne: epitety – "wysokie góry", "odziane lasy", "morze głębokie"; metafora – "przypasany do miecza rycerz"; apostrofa – "Wysokie góry i odziane lasy"; porównanie – "Taki był Proteus, mieniąc się to w smoka…"

ANALIZA FRASZKI ''O ŻYWOCIE LUDZKIM ''

W utworze została podkreślona ulotność tego, co ziemskie. Wszystko, o co człowiek w życiu zabiega, jest fraszką, błahostką, bo przemija. Pieniądze, władza, uroda, sława -to wartości nietrwałe.

FORMA FRASZKI ''O ŻYWOCIE LUDZKIM ''

Utwór ma formę regularną, pisany jest jedenastozgłoskowcem (rymy parzyste, dokładne). Środki stylistyczne obecne we fraszce: powtórzenia („fraszki to wszytko”), wyliczenia („zacność, uroda, moc, pieniądze, sława”), porównanie ("wemkną nas w mieszek jako czynią łątkom").

ANALIZA FRASZKI ''NA KONRATA''

Ta krótka fraszka ukazuje scenę z życia dworu. Wyśmiewa obżarstwo, jedną ze szlacheckich przywar. Zaprezentowany tu bohater milczy podczas obiadu, ponieważ przez cały czas je i ma usta pełne pożywienia. Informację tę ujmuje zwięzłe pytanie retoryczne: ''Milczycie w obiad, mój Panie Konracie, Czy tylko na chleb gębę swą chowacie?''.

FORMA FRASZKI ''NA KONRATA''

Fraszka składa się z dwóch wersów, czyli dystychu. Tworzy go dwunastozgłoskowiec o rymach parzystych, dokładnych, żeńskich. Utwór charakteryzuje się niezwykłą lapidarnością, czyli zwięzłością.

ANALIZA FRASZKI ''DO FRASZEK''

Utwór na­le­ży do liryki bezpośredniej, pod­miot li­rycz­ny ujaw­nia swo­ją obec­ność w utwo­rze. Świad­czy o tym za­sto­so­wa­nie cza­sow­ni­ków w pierw­szej oso­bie licz­by po­je­dyn­czej i od­po­wied­nich za­im­ków („frasz­ki moje”, „kła­dę ta­jem­ni­ce swoje”). Pod­miot li­rycz­ny jest au­to­rem fra­szek. Podkreśla, że bardzo ceni te krótkie utwory, którym powierza swoje sekrety.

FORMA FRASZKI ''DO FRASZEK''

Jest to wiersz stychiczny, nie zastosowano podziału na strofy. Składa się z ośmiu wersów, został napisany trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie. Wiersz jest rytmiczny, również dzięki zastosowaniu rymów żeńskich parzystych.

ANALIZA FRASZKI ''RAKI''

"Raki" - to utwór o dwuznacznej wymowie. Dzieło czytane w tradycyjny sposób stanowi pochwałę kobiet. Podmiot liryczny nakłania mężczyzn, aby traktowali je z szacunkiem, dbali o nie, zachowywali wobec nich wierność. Kobiety są stawiane za wzór cnót, posiadają same pozytywne cechy. Jeśli natomiast czytamy utwór wspak, wymowa jest zupelnie inna. Podmiot liryczny podkreśla zmienność kobiet, ich interesowność, skłonność do wykorzystywania mężczyzn. Dlatego przekornie radzi: "hołdujmy sobie, nie paniom".

FORMA FRASZKI ''RAKI''

Ze względu na temat fraszkę"Raki" zaliczamy do liryki miłosnej, zawierającej jednak elementy tematyki obyczajowej. Wiersz - a dokładniej dwa wiersze! - składa się z dziesięciu wersów, każdy po jedenaście zgłosek. Występują rymy (również gdy czytamy od tyłu) żeńskie, parzyste, dokładne, w większości gramatyczne.

ANALIZA FRASZKI ''NA DOM W CZARNOLESIE''

Tematem fraszki jest dom i życie rodzinne. Podmiot liryczny zwraca się do Boga z prośbą o błogosławieństwo na dalsze życie. Nie zależy mu na bogactwie i przepychu. Wyżej ceni wartości duchowe, zdrowie, czyste sumienie. Szczególnie ważny jest dla niego dom, bezpieczne schronienie przed światem.

FORMA FRASZKI ''NA DOM W CZARNOLESIE''

Fraszka jest rozbudowaną apostrofą: ,,Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;/ Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje! (...)''. Nadaje to utworowi formę modlitwy.

ANALIZA FRASZKI ''NA LIPĘ''

Tematem utworu jest życie na wsi. Utwór przynosi pochwałę życia na wsi, zgodnego z naturą. Lipa (podmiot mówiący) zaprasza znużonego gościa do odpoczynku w jej cieniu i skorzystania z przyjemnego chłodu, jaki zapewnia. W cieniu przyjaznej lipy można bezpiecznie zasnąć, zapominając o codziennych troskach.

FORMA FRASZKI ''NA LIPĘ''

Utwór ma 12 wersów, każdy wers liczy 13 sylab, rymy dokładne, żeńskie (aabb). Środki stylistyczne:persononifikacja-podmiotem lirycznym jest uosobiona lipa. Apostrofa-lipa zwraca się do gościa: ,,Gościu,siądź pod mym liściem..''. Symbol-lipa jest symbolem bezpieczeństwa, harmonii, ładu i życia w zgodzie z naturą. Porównanie -,,Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie./Jako sczep najpłodniejszy w hesperyskim sadzie''.

ANALIZA FRASZKI ''NA SOKALSKIE MOGIŁY''

Tematem fraszki jest patriotyzm. Utwór podkreśla wartość postawy patriotycznej. Rycerze, którzy mieli odwagę poświęcić życie w obronie ojczyzny, zasługują na najwyższe uznanie.

FORMA FRASZKI ''NA SOKALSKIE MOGIŁY''

Fraszka o charakterze patriotycznym, Napisana w formie nagrobnego napisu na mogiłach, Groby pod Sokalem to miejsca pochówków poległych w 1519 roku w bitwie z Tatarami, Zbiorowy podmiot liryczny (“my” – polegli) wygłasza pouczenie dla “gościa”, który nie powinien na próżno “łez nad nimi tracić”.

QUIZ

pytanie 3

pytanie 4

Pytanie 1

pytanie 2

pytanie 5

pytanie 7

pytanie1

pytanie 6

pytanie 8

pytanie 10

pytanie 11

pytanie 9

pytanie 12

Odpowiedzi

Dziękujemy za uwagę

Autorki: Justyna Wencka, Nicol Klimasinska Opiekun: Elżbieta Suchocka