oceany, morza, rzeki

oceany

morza

cieśniny

wody Azji

jeziora

rzeki

Click here to edit this text

Ocean Spokojny

Ocean Arktyczny

Ocean Indyjski

Spokojny, Ocean. Odkrycia i badania Encyklopedia PWN Spokojny, Ocean. Odkrycia i badania. Starożytna historia odkryć na Oceanie Spokojnym nie jest znana. Dopiero wielkie wyprawy morskie w XV–XVI w., które zapoczątkowały epokę odkryć geograficznych, przyczyniły się do zbadania oceanu. Konkwistador hiszpański V.N. de Balboa jako pierwszy Europejczyk dotarł 1513 na Przesmyku Panamskim do brzegu Oceanu Spokojnego, który nazwał Morzem Południowym. Wiadomość o tym nieznanym morzu miała prawdopodobnie wpływ na zorganizowanie wyprawy F. Magellana, który 1520–21 przepłynął Ocean Spokojny po raz pierwszy, od Cieśniny Magellana do Filipin (wskutek braku sztormów Magellan nazwał ocean Mar Pacífico). W 1578–79 F. Drake przepłynął wzdłuż zachodnich brzegów Ameryki od Cieśniny Drake’a do Półwyspu Kalifornijskiego; wyprawy S. Dieżniowa (1648) oraz V. Beringa (1728, 1741) przyczyniły się do poznania północnej części Oceanu Spokojnego. Duży wkład w dzieje poznania Oceanu Spokojnego wniosły wyprawy: J. Cooka (1768–79), L.A. de Bougainville’a (1766–72), I. Kruzenszterna (1804–06), O. Kotzebuego (1815–26) oraz F. Bellinghshausena i M. Łazariewa (1819–21). Pierwsza naukowa ekspedycja oceanograf. odbyła się 1872–76 na brytyjskim okręcie Challenger — W. Thomson i J. Murray badali m.in. termikę, zasolenie i skład chemiczny wód oraz geologię dna; badania kontynuowały inne statki oceanograficzne: amerykańska Tuscarora 1873–76, niemiecka Gazelle 1875–76, rosyjski Witiaź 1886–89, amerykański Albatross 1888–1905 i Aleksander Agassiz 1901–15 oraz niemiecki Planet 1906–13; w okresie międzywojennym badania prowadziły wyprawy oceanograf. ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, ZSRR, Japonii, Kanady, Danii i innych krajów; po 1946 organizowano liczne ekspedycje o ściśle określonym zakresie badań, np. amerykański statek Glomar Challenger (od 1968) był przystosowany technicznie do prowadzenia głębokowodnych wierceń geologicznych dna oceanicznego; podjęto skoordynowane międzynarodowe badania kompleksowe, zwłaszcza od 1955 w ramach programu NORPAC (North Pacific Commision) w okresie Międzynarodowego Roku Geofizycznego (1957–58), Międzynarodowego Roku Współpracy Geofizycznej (największa aktywność słońca 1959) oraz Międzynarodowego Roku Spokojnego Słońca (1964–65), w których uczestniczyły amerykańskie statki Spencer F. Byrd i Wema, radziecki Witiaź II i Ob oraz wiele innych; w trakcie tych badań opracowano m.in. nowe, dokładniejsze mapy batymetryczne i nawigacyjne, rozpoznano rodzaje i sposoby przemieszczania się głębinowych mas wodnych, określono także zasobność dna Oceanu Spokojnego w surowce mineralne.

Ocean Indyjski

Powierzchnia oceanu: 76,2 mln km2 udział w powierzchni oceanu - 21% udział w powierzchni Ziemi - 15% Objętość wód: ok. 284,6 mln km3 udział w objętości wód: wszechoceanu — 21,3% Głębokość akwenu: średnia 3 756m, maksymalna — 7 729 m

Ocean Arktyczy

Powierzchnia oceanu: ok. 14,8 mln km2 udział w powierzchni oceanu — 4% udział w powierzchni Ziemi — 3% ok. 4,5 mln km2 Objętość wód ok. 18,1 mln km3 udział w objętości wód wszechoceanu — 1,4% Głębokość akwenu: średnia — 1 225 m, maksymalna — 5 527 m

Morza

Azja stkyka sią z 20 morzami

Morze Kaspijskie

Morze Czerwone

Morze Kaspijskie

Morze Kaspijskie jest otoczone przez pięć krajów: Rosję, Kazachstan, Azerbejdżan, Turkmenistan i Iran. Jego powierzchnia liczy ponad 300.000 km2, mniej więcej tyle, ile zajmuje cały obszar Polski. W tym ogromnym zbiorniku mieści się prawie połowa całej wody zgromadzonej na powierzchni ziemskich lądów we wszystkich jeziorach. Do Morza Kaspijskiego wpływa potężna Wołga i kilka mniejszych rzek, ale żadna rzeka z niego nie wypływa - jest to obszar bezodpływowy. Położone jest w depresji, 28 metrów poniżej poziomu oceanów. Zasolenie jego wód waha się od 0,3 promili do 30 procent.

Morze Czerwone połączone jest przez cieśninę Bab al-Mandab z Morzem Arabskim, a przez Kanał Sueski z Morzem Śródziemnym. Na północy dzieli się na dwie zatoki – Zatokę Sueską i Zatokę Akaba, otaczające z dwóch stron Półwysep Synaj.

Morze Czerwone

Powierzchnia 460 tyś. km2

cieśniny

Karskie Wrota – cieśnina między wyspą Wajgacz a archipelagiem Nowej Ziemi. Łączy Morze Karskie z Morzem Barentsa

Ormuz - cieśnina Morza Arabskiego, pomiędzy Zatoką Perską od zachodu, a Zatoką Omańską od wschodu. Cieśnina w najwęższym miejscu ma 54 km szerokości. Głębokość maksymalna sięga 220 m, minimalna w torze wodnym – 10 m. Jest to jedyny szlak morski pozwalający na transport ropy naftowej z Zatoki Perskiej. Przepływa nim średnio 15 tankowców dziennie, przewożąc 16,5–17 milionów baryłek ropy, co stanowi 40% transportu drogą morską i 20% całego przewozu ropy na świecie. Z tego względu cieśnina ma ogromne znaczenie strategiczne.

Cieśnina malakka - cieśnina łącząca Morze Andamańskie z Morzem Południowochińskim; oddziela Półwysep Malajski od Sumatry. Ma długość 937 km (jest najdłuższą na świecie cieśniną), a szerokość – 36 km.

jeziora

największe pięć jezior (powierzchnia w km2)

Azja ma 41 większych jezior

Rzeki te zlewają się do morza Kaspijskiego

Rzeki te zlewają się do morza Karskiego

Rzeki te zlewają się do Zatoki Bengalskiej

Rzeki te zlewają się do morza Żółtego

Rzeki te zlewają się do morza Ochockiego

Rzeki te zlewają się do morza Arabskiego

Rzeki te zlewają się do Morza Południowochińskiego

Rzeki te zlewają się do morza Łaptiewów