KULTURA I ZMIANY SPOŁECZNE W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

Marta Federkiewicz

START

KULTURA I ZMIANY SPOŁECZNE W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

Wybierz temat

1. ubiór
2. taniec
3. muzyka
4. kino
5. komiksy
6. architektura
7. sztuka
8. pojazdy
9. zmiany społeczne
10. kreskówki

Przejawem buntu i podkreśleniem stylu „na chłopczycę” były również krótkie włosy, które zawdzięczamy paryskiemu fryzjerowi polskiego pochodzenia Antoine Cierplikowskiemu. W latach 20. kobiety zaczęły doceniać ten rodzaj nakrycia głowy jakim są kapelusze i eksperymentowały z przeróżnymi fasonami, kształtami i rodzajami, które idealnie podkreślały ich innowacyjny styl i eksponowały w zupełnie inny sposób ich urodę. Najbardziej popularne były proste modele zakrywające czoło.

Gdy myślimy „sukienka z lat 20.”, przed oczami pojawiają się dość luźne, zupełnie nie podkreślające kobiecych kształtów suknie z niskim stanem. Było to związane z porzuceniem gorsetów i kultem prostej sylwetki. Sukienki miały fason litery H i pozbawione były rękawów – to właśnie wtedy kobiety zaczęły się depilować i używać dezodorantów.Najczęściej dominowała cielista i niezbyt wyrazista barwa. Stroje wydawały się przez to nijakie i mało oryginalne. Jeśli kobiety decydowały się na kolor – sięgały najczęściej po jasne, pastelowe odcienie, które królują w modzie do dnia dzisiejszego. Niezwykle rzadko można było obserwować kobiece stylizacje oparte na mocnych wzorach i kolorach. Wielką popularnością cieszył się również czarny.Moda lat 20. to przede wszystkim bardzo oryginalne i typowe dla tamtego okresu kobiece stroje wieczorowe. Sukienki miały obniżony stan i przeważnie sięgały lekko za kolano (mniej popularne, ale nadal modne były fasony do ziemi). Szyto je ze zwiewnych i błyszczących materiałów, które dawały sporo swobody podczas tańców. Ponadto miały prosty i nie opinający ciała krój, odkryte ramiona oraz okrągły dekolt. Często posiadały też wycięcie z tyłu eksponujące plecy.

Mężczyźni

Ubiór zawsze jest odbiciem czasów, aktualnej sytuacji politycznej, kulturalnej i społecznej, i nie inaczej było w latach 20-30.Jedną z najsłynniejszych prekursorek rewolucji w modzie była Coco Chanel, która aktywizowała kobiety do zmian i namawiała do tego, aby dbały o swój wygląd i codzienne stylizacje. Spodnie stały się dla niej symbolem wolności i wyzwolenia kobiet od sztywnych gorsetów. Oprócz wygody, nad wyraz ceniła sobie elegancję i ubrania z najwyższej jakości materiałów. Coco Chanel swoimi stylizacjami i projektami udowadniała, że to prostota jest kluczem do prawdziwego piękna.

Ubiór

Najpopularniejszymi modelami butów męskich były oksfordy. Były one dość uniwersalne i rewelacyjnie sprawdzały się do garnituru codziennego, jak i wieczorowego fraka.

Klasyczny garnitur z lat 20. to trzyczęściowy zestaw smokingowy. Jakie były jego elementy? Jasna marynarka (np. w paski), kamizelka krótkiego kroju i zwężane ku dołowi spodnie garniturowe. Do takiego zestawu panowie nosili białe koszule i krawat. Nie zapominali także o skarpetach – te były kolorystycznie dobrane do marynarki. Nierzadko miały taki sam wzór pasków. W chłodniejsze dni sięgano również po garnitury wykonane z wełny. Panowie stawiali na garnitury granatowe, brązowe i szare. Nie można pominąć garniturów dwurzędowych, które w tym okresie zyskały na popularności. Wieczorami i na salonach męski strój wyglądał nieco inaczej. Dominowały wówczas czarne fraki oraz smokingi. Nie pomijano stylowych dodatków, takich jak mucha czy cylinder.

Rewolucyjne podejście do mody odnosiło się także do mężczyzn, którzy czując wolność i swobodę, chcieli dać temu wyraz w postaci nieformalnych i nieco luźniejszych ubrań. Trzyczęściowe garnitury smokingowe, czarne oksfordy z szerokimi nogawkami, pasiaste jasne marynarki, oryginalne skarpetki, czy słomkowe kapelusze, to tylko nieliczne z symboli, jakie kojarzone są z męską modą tych lat. Wiele z tych elementów docenianych jest i stosowanych przez mężczyzn do dnia dzisiejszego. Moda lat 20. to przede wszystkim powiew świeżości i luzu, który przejawiał się w bardzo oryginalnych i nieformalnych stylizacjach. Wiele z charakterystycznych dla tego okresu elementów ubioru stosowanych jest do dzisiaj – zarówno w odniesieniu do mody damskiej, jak i męskiej.

Najpopularniejszym tańcem w przedwojennej Polsce było tango. Taniec ten był popularny w każdej warstwie społecznej. Nie ważne czy byłeś inżynierem, hydraulikem, prezesem. Po raz pierwszy tango zostało zaprezentowane 28 października 1913 roku w Warszawie w nieistniejącym już dziś Teatrze Nowości. Najbardziej znane wykonania tańca z tamtego okresu to m.in. "Ta ostatnia niedziela" i "Tango Milonga" śpiewane przez Mieczysława Fogga. Tango rozbrzmiewało również w reklamach najbardziej znanych polskich marek, do których zatrudniano takie gwiazdy jak wspomniany już Fogg, Eugeniusz Bodo, Adam Aston czy Hanka Ordonówna.Ta rozrywka z pewnością pomagała Polakom zrelaksować się i nie myśleć o zmartwieniach. Każdy, młody czy stary czerpał z tego przyjemność.

Taniec

Przez większą część lat dwudziestych dominującym produktem na rynku były filmy nieme, wywodzące się z wodewili. Z czasem dzieła stawały się coraz dłuższe, bardziej kosztowne, lepsze jakościowo. Ich produkcja zaczęła przypominać biznes. Wyspecjalizowały się odrębne gałęzie odpowiedzialne za poszczególne elementy filmu (scenarzyści, kostiumowy, charakteryzatorzy, reżyserzy itp.).Do największych gwiazd Hollywood lat dwudziestych zaliczają się Harold Lloyd, Gloria Swanson, Tom Mix, Norma Talmadge, Rudolph Valentino, Pola Negri, Douglas Fairbanks, Colleen Moore, Norma Shearer, John Barrymore, Greta Garbo, Lon Chaney, Sr., Clara Bow, Mary Pickford, Stan Laurel, Oliver Hardy, Charlie Chaplin i Buster Keaton.

Przemysł filmowy w znacznej części skupiał się na zachodnim wybrzeżu USA, chociaż równie prężnie działał w Nowym Jorku. Mniej więcej w połowie dekady kręcenie filmów stało się dochodowym biznesem.Pod koniec lat dwudziestych na terenie Hollywood działało już dwadzieścia wytwórni (największe z nich to: Warner Brothers założone w 1923 roku przez braci polskiego pochodzenia: Jacka, Harry’ego, Alberta i Sama).Właśnie wtedy zaistniało największe zapotrzebowanie na film w historii. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że w latach dwudziestych i trzydziestych Hollywood produkowało blisko osiemset filmów rocznie (w dzisiejszych czasach osiągnięcie wyniku pięciuset wydaje się być niemożliwe).

Kino

Architektura międzywojnia to przede wszystkim nowatorskie rozwiązania, które zmierzały do połączenia estetyki z maksymalną funkcjonalnością. Twórcy tego okresu w dziedzinie budownictwa mieszkalnego starali się rozwiązać problem wielkich skupisk ludzkich i stworzyć takie propozycje budowli, które mogłyby pomieścić dużą liczbę mieszkańców.Z drugiej strony, to właśnie w dwudziestoleciu nastąpiła erupcja prądów awangardowych, które w znaczący sposób oddziałały na architekturę. Pojawiły się tendencje takie jak: puryzm, charakteryzujący się unikaniem form przeestetyzowanych i nadmiernie zdobionych. Jako materiał w budownictwie zaczęto wykorzystywać żelbeton, a także tworzyć jasne kompleksy, wykorzystując szkło i światło słoneczne.

Architektura

Sztukę dwudziestolecia międzywojennego najlepiej charakteryzują pojęcia nowatorstwa i awangardy. W każdej jej dziedzinie – malarstwie, rzeźbie, architekturze czy muzyce, żeby ograniczyć się do najważniejszych – mamy do czynienia z rewolucyjnym odejściem od tradycji i próbą stworzenia zupełnie nowej estetyki.Najważniejsze kierunki dwudziestolecia w sztukach plastycznych (malarstwie i rzeźbie) to: kubizm (Pablo Picasso i Georges Braque), abstrakcjonizm( Kazimierz Malewicz czy Paul Klee), dadaizm ( Max Ernst i Francis Picabia), surrealizm ( Andre Breton), socrealizm ( Aleksandra Rodczenkia i Wiery Muchina) i futuryzm ( Primo Conti, Fortunato Depero i Luigi Rusollo).

Sztuka

Wszyscy pamiętamy FSO i FSM z Warszawą, Syreną czy wreszcie Polonezem. Niestety nie są to konstrukcje, z których możemy być szczególnie dumni, a dziś polska produkcja samochodów ogranicza się już wyłącznie do modeli zagranicznych koncernów. Przed II wojną światową sytuacja wygląda jednak inaczej. Na całym świecie inżynierowie i pasjonaci automobili próbowali tworzyć swoje konstrukcje. Nie inaczej było w odbudowującej się po latach zaborów Polsce. W 1920 roku Stefan Kozłowski i Antoni Frączkowski postanowili stworzyć mały i tani samochód – czyli pojazd, który był marzeniem wielu przedwojennych konstruktorów. Założyli w Warszawie fabrykę, która od ich inicjałów otrzymała nazwę S.K.A.F. Mały samochód miał rozstaw osi 2,2 m i był napędzany 1-cylindrowym silnikiem o pojemności 500 cm3. Pojazd ważył zaledwie 300 kg i mógł się rozpędzić do 40 km/h, przez co można by go porównać do dzisiejszych mikrosamochodów. Niestety projekt nie wyszedł poza etap prototypu.

Pojazdy

Już przed I wojną światową rozpoczął się proces emancypacji kobiet. Został on przyspieszony przez działania wojenne. Gdy mężczyźni zostali powołani do wojska, kobiety musiały przejąć obowiązek utrzymania rodziny, dlatego wiele z nich zaczęło pracować zawodowo. To sprawiło, że postulaty sufrażystek dotyczące równouprawnienia politycznego kobiet zostały wysunięte i stały się bardziej realne.Po 1918r. kobiety zaczęły uzyskiwać prawa wyborcze w Europie w tym w Polsce właśnie po odzyskaniu przez nią niepodległości. Dzięki nowinkom technicznym, np. lodówkom, odkurzaczom czy pralkom, prowadzenie gospodarstwa domowego stało się łatwiejsze. Ich sukce był zależny od reklam oraz upowszechnianiu pewnych działań, stylu życia, czy spędzania wolnego czasu, co dało początek społeczeństwu masowemu.Ponadto po I wojne światowej rozwinęła się oświata i wprowadzono powszechny obowiązek nauki. Z drugiej jednak strony w tym czasie zaczęły tworzyć się państwa totalitarne, których polityka i ekspansja doprowadziły to wybychu II wojny światowej

Zmiany społeczne

Muzyka okresu dwudziestolecia międzywojennego, podobnie jak inne dziedziny sztuki, została zdominowana przez nurty awangardowe. Mamy tutaj do czynienia z opozycją wobec tradycyjnych form i emocjonalną ekspresją. W tym czasie dochodzi do rozkwitu nowo powstałych gatunków muzycznych takich jak jazz i blues. Ponadto wielkimi twórcami muzyki poważnej w międzywojniu są Igor Strawiński, Aleksander Skriabin i Karol Szymanowski.Najczęstszym i najpopularniejszym gatunkiem muzyki, do której wszyscy tańczyli był jazz, który kształtował się jeszcze przed I wojna światową, a jego kolebką był Nowy Orlean w Ameryce Północnej. Inspiracją dla jazzu były murzyńskie pieśni religijne, a także utwory opowiadające o codzienności amerykańskich robotników. Najważniejszymi instrumentami były tu: gitara, trąbka, puzon i klarnet, później zaś swoistym symbolem jazzu stał się saksofon. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest obecność podstawowej linii melodycznej, wokół której powstają wariacje i improwizacje instrumentalne.

Muzyka

Komiks o Supermanie jest pierwszym komiksem o super bohaterze. Jego twórcami są pisarz Jerry Siegel oraz rysownik Joe Shuster. Po raz pierwszy wkroczył na „komiksową scenę” w 1938 roku, kiedy to ukazał się Action Comics #1. Praktycznie każdy zna jego genezę: przyszły zbawca Ziemi zostaje wysłany na błękitną planetę jako niemowlę, kiedy Krypton ulega rozpadowi. Z czasem „przybysz z gwiazd” asymiluje się z mieszkańcami swojego nowego domu, pracując jako reporter lokalnej gazety z Metropolis – Clark Kent, a w chwilach kryzysowych ratuje ludzkość przed różnymi zagrożeniami. To są podstawowe informacje na temat Supermana. Autorzy komiksu nie spodziewali się zapewne, że ich bohater stanie się kultowy oraz że będą filmy z jego przygodami na ich podstawie.Trzy lata później ukazał się komiks, chyba nawet bardziej popularnego uniwersum Marvela, czyli przygody Kapitana Ameryki .W Polsce pierszym komiksem były "Przygody Szalonego Grzesia" ukazujące się od 1919 roku na łamach lwowskiego tygodnika “Szczutek”.

Komiksy

Miki i jego przyjaciele nabrali barw dzięki technicolorowi, a Disney postanowił zwiększyć tempo produkcji. Myszka bardzo szybko zdobyła olbrzymią popularność. W 1932 roku Walt Disney otrzymał za jej stworzenie Oscara.Ponadto wytwórnia Walta Disneya zaczęła tworzyć pełnomertażowe filmy animowane m.in. "Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków", która powstała w 1937 na podstawie baśni braci Grimm.O skali przedsięwzięcia świadczy fakt, że pracowało nad nim ponad 750 artystów, którzy wykonali w sumie ok. miliona rysunków z czego w filmie wykorzystano ponad 250 tys. z nich. W czasie pracy nad filmem, chemicy przygotowali podstawowe kolory, które mieszali z 1500 innych kolorów i odcieni.

W latach 20. XXw. powstała najpopularniejsza jak dodtąd kreskówa - Myszka Miki.Narodziła się w 1928 roku po odebraniu wytwórni Walta Disneya praw autorskich do postaci Królika Oswalda.Myszka Miki z lat 20. wyglądała zupełnie inaczej niż ta współczesna. Małe kropki w miejscu oczu, patykowate nogi i ręce, spiczasta twarz, po 3 palce u rąk – tak wyglądała na początku. Wiele niedociągnięć, w tym nerwowe ruchy myszki wynikały z niedoskonałości technicznych, m.in. braku płynności przejść między scenami i wyblakłego obrazu. Jednak z każdym miesiącem animacja była coraz lepsza i już na początku lat 30.

Kreskówki