Sąsiedzi Polski

SĄSIEDZI POLSKI

Spis treści

1. Zmiany w przemyśle Niemiec

2. Turystyczne atrakcje Czech i Słowacji

3. Dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe Litwy i Białorusi

4. Współczesne problemy Ukrainy

5. Zróżnicowanie przyrodnicze i gospodarcze Rosji

1. NIEMCY

Informacje podstawowe:

Powierzchnia: 357 400 km kwadratowych Liczba ludności: 83,02 miliona (2019) Stolica: Berlin Język urzędowy: niemiecki Waluta: euro (EUR) PKB na osobę: 46 445,25 USD (2019)

1. NIEMCY

Informacje podstawowe:

Powierzchnia: 357 400 km kwadratowych Liczba ludności: 83,02 miliona (2019) Stolica: Berlin Język urzędowy: niemiecki Waluta: euro (EUR) PKB na osobę: 46 445,25 USD (2019)

• Położenie: centralna część Europy. Zachodni sąsiad Polski. Szóste pod względem powierzchni państwo w Europie.
• Klimat: umiarkowany ciepły morski.
• Ukształtowanie powierzchni: zróżnicowane. Występują tu:- góry (np. Alpy), - wyżyny, (np. Wyżyna Bawarska) - niziny (np. Nizina Niemiecka)
• Drugie miejsce w Europie pod względem liczby ludności.Niemcy składają się z 16 krajów związkowych, tzw. landów.Gospodarka: jedna z najlepiej rozwiniętych na świecie.

Zmiany w przemyśle Niemiec

Powojenny rozwój niemieckiej gospodarki opierał się na przemyśle ciężkim skoncentrowanym w wielkim Zagłębiu Ruhry. Wydobywano tam węgiel kamienny, działały liczne huty żelaza oraz zakłady przemysłu elektromaszynowego i chemicznego.

Do 2017 roku ogromną rlę w rozwoju gospodarki odgrywało górnictwo. To właśnie wtedy, w obecności prezydenta Franka-Waltera Steinmeiera, została zamknięta ostatnia kopalnia w mieście Bottrop (Zagłębie Ruhry) kopalnia Prosper-Haniel.

Na skutek zmian zmieniła się struktura zatrudnienia w przemyśle. Obecnie w górnictwie oracuje zaledwie 1/100 zatrudnionych w przemyśle.Najważniejszą rolę w przemyśle odgrywa obecnie przetwórstwo przemysłowe.

Przemysłową wizytówką Niemiec są samochody. Na całym świecie znani są i cenieni producenci samochodów (Volkswagen, Mercedes, BMW).

Niemcy słyną również z produkcji sprzętu elektronicznego (Siemens i Grundig) optycznego (Zeiss) oraz lekarstw (Bayer).

Spójrz na rozmieszczenie firm w Niemczech:

Największe zagęszczenie zakładów przemysłowych występuje w zachodniej części Niemiec, w Nadrenii Północnej - Westfalii. Ponad 50 lat temu rozpoczęły się tam przemiany, które doprowadziły do zmniejszenia znaczenia górnictwa i wzrostu roli przetwórstwa przemysłowego.

Nadrenia Północna - Westfalia przed zmianami, które dokonały się w przemyśle i po przemianach gospodarczych.

Dortmund - jedno z miast Nadrenii Północnej - Westfalii

Nadrenia Północna - Westfalia dzisiaj

Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen obejmuje kopalnię węgla kamiennego (niem. Zeche Zollverein) i koksownię (niem. Kokerei Zollverein).Teren ten zyskał nowe życie. Powstało tu muzeum. Dzięki swej unikatowej konstrukcji i historycznej wartości, obiekty znajdujące się na terenie kompleksu przemysłowego zostały objęte pracami konserwatorskimi i szczególną ochroną po wpisaniu na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2001 roku.

Zrekultywowane tereny poprzemysłowe stały się miejscem działalności sektora kreatywnego. Organizowane są tutaj międzynarodowe targi, konferencje, imprezy kulturalne. Rozwijają się tutaj centra kultury i sztuki.

Niemcy oczami podróżnika

W każdym niemieckim landzie można znaleźć coś, co zachwyca: zabytki historii, piękne krajobrazy, czy bogatą tradycję.

W Alpach Bawarskich zachwyca zamek Neuschwanstein z XIX wieku. Dla Walta Disneya stał się on inspiracją - uczynił go symbolem swoich parków rozrywki.

W XVIII wieku powstała Brama Brandenburska. Po zburzeniu muru berlińskiego w 1989r. stała się symbolem zjednoczenia Niemiec.

Katedra w Kolonii - najwyższa świątynia na świecie. Jej budowa rozpoczęła się w 1248 i trwała z przerwami ponad 600 lat do 1880.

W XVIII wieku powstała Brama Brandenburska. Po zburzeniu muru berlińskiego w 1989r. stała się symbolem zjednoczenia Niemiec.

Jezioro Bodeńskie u stóp Alp. Nad jego brzegiem powstało wiele miast. Jednym z nich jest Lindau - miasto portowe, którego strzeże posąg lwa.

2. CZECHY I SŁOWACJA

SŁOWACJA Powierzchnia: 48 800 km kwadratowych Liczba ludności: 5 440 000 (2017) Stolica: Bratysława Język urzędowy: słowacki Waluta: euro (EUR) PKB na osobę: 17 605 USD (2017)

Informacje podstawowe:

CZECHY Powierzchnia: 78 900 km kwadratowych Liczba ludności: 10 591 000 (2017) Stolica: Praga Język urzędowy: czeski Waluta: korona czeska PKB na osobę: 20 368 USD (2017)

2. CZECHY - warunki naturalne

• Położenie: środkowa część Europy. Południowy sąsiad Polski.
• Klimat: umiarkowany ciepły przejściowy.
• Ukształtowanie powierzchni: znaczną część zajmują wyżyny (np. Czesko - Morawska) i góry (np. Sudety, leżącą na wspólnej granicy z Polską, Rudawy, Las Czeski). Dzięki tym pasmom górskim otaczającym wnętrze kraju, Masyw Czeski ma postać rozległej kotliny.
• Najniższe obszary to doliny dużych rzek – Łaby i Morawy.
• Na terenie Republiki Czeskiej dominują gleby brunatne i płowe.
• Do 1993 roku wraz ze Słowacją tworzyły jedno państwo: Czechosłowację.

3. SŁOWACJA -warunki naturalne

• Położenie: środkowa część Europy. Południowy sąsiad Polski.
• Klimat: umiarkowany ciepły kontynentalny.
• Ukształtowanie powierzchni: przeważającą część zajmują góry - Karpaty (w tym: w tym: Beskidy – wzdłuż granicy z Polską i Republiką Czeską, Tatry i Pieniny – wzdłuż granicy z Polską, Niżne Tatry i Rudawy Słowackie). wzdłuż południowych granic Słowacji rozciągają się obszary płaskie. W części środkowej jest to wapienny płaskowyż zwany Krasem Słowacko‑Węgierskim. Na południowym zachodzie leży Nizina Naddunajska, na południowym‑wschodzie położona jest Nizina Wschodniosłowacka.
• Niemal cały obszar Słowacji należy do dorzecza Dunaju (druga największa rzeka Europy).
• Dominują dominują gleby brunatne i płowe.
• Słowacja zalicza się do najbardziej zalesionych państw Europy – lasy zajmują tam ponad 40% powierzchni kraju.

4. TURYSTYCZNE ATRAKCJE CZECH I SŁOWACJI

Czechy i Słowacja to kraje atrakcyjne turystycznie, o czym świadczy rosnąca liczba odwiedzających je turystów. Czechy są znane głównie ze względu na dziedzictwo kulturowe. Znajdują się tam liczne zamki i pałace, a w wielu miastach – także pięknie zachowane starówki. Słowacja to raj dla miłośników kąpieli termalnych oraz turystyki aktywnej, na przykład sportów zimowych, wędrówek po górach, zwiedzania jaskiń.

4. TURYSTYCZNE ATRAKCJE CZECH I SŁOWACJI A. WALORY PRZYRODNICZE SŁOWACJI

Spośród usług na Słowacji największe znaczenie ma turystyka, która rozwinęła się przede wszystkim na obszarach górskich. Tatry Słowackie mają większą powierzchnię i są wyższe niż w Polsce. Są też lepiej zagospodarowane, oferując dłuższe szlaki piesze, rowerowe i narciarskie, a także więcej schronisk i innych obiektów turystycznych. Przykładem może być wielki park wodny Tatralandia znajdujący się u podnóża gór, w którym przez cały rok można kąpać się w gorących wodach mineralnych. Również tereny krasowe na południu – Słowacki Raj w Rudawach czy Kras Słowacko‑Węgierski – swymi malowniczymi krajobrazami, bogatymi w fantazyjne formy skalne, corocznie przyciągają rzesze turystów.

4. TURYSTYCZNE ATRAKCJE CZECH I SŁOWACJI A. WALORY KULTUROWE CZECH

Usługi są bardzo dobrze rozwinięte w Republice Czeskiej, a głównym ich ośrodkiem jest oczywiście Praga. Jednym z ważniejszych dla czeskiej gospodarki działem tychże usług jest turystyka. Poza Pragą turyści odwiedzają też inne miejsca, z których najbardziej znane są uzdrowiska – Mariańskie Łaźnie oraz Karlowe Wary, gdzie corocznie odbywają m.in. słynne festiwale filmowe. Z kolei Pardubice znane są w świecie z wyścigów konnych (Wielka Pardubicka). Inne większe miasta – Brno, Ołomuniec, Hradec Kralove, Liberec, Pilzno, Czeskie Budziejowice – posiadają liczne zabytki architektury, których nie brakuje też w małych miasteczkach, takich jak Czeski Krumlow, Kutna Hora, Telc, Litomyśl.

4. TURYSTYCZNE ATRAKCJE CZECH I SŁOWACJI

5. TO WARTO ZOBACZYĆ

5. TO WARTO ZOBACZYĆ

5. TO WARTO ZOBACZYĆ

5. TO WARTO ZOBACZYĆ

5. TO WARTO ZOBACZYĆ

Czy znasz? Czy wiesz?

Kliknij w obraz

3. LITWA I BIAŁORUŚ

Informacje ogólne

BIAŁORUŚ Powierzchnia: 207 600 km kwadratowych Liczba ludności: 9 508 000 (2017) Stolica: Mińsk Język urzędowy: białoruski, rosyjski Waluta: rubel białoruski PKB na osobę: 5 726 USD (2017)

LITWA Powierzchnia: 62 200 km kwadratowych Liczba ludności: 2 828 000 (2017) Stolica: Wilno Język urzędowy: litewski Waluta: euro (EUR) PKB na osobę: 16 680 USD (2017)

Środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi

Litwa to niewielki kraj leżący w północno - wschodniej części Europy, nad Morzem Bałtyckim.

Litwa to niewielki kraj leżący w północno - wschodniej części Europy, nad Morzem Bałtyckim.

Środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi

Na obszarach Litwy i Białorusi przeważają niziny. Krajobraz urozmaicają jeziora polodowcowe. Na Litwie znajduje się Mierzeja Kurońska, której fragment, ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze oraz kulturowe został wpisany na „Listę światowego dziedzictwa UNESCO”.

Środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi

Litwa i Białoruś charakteryzują się gęstą siecią rzek, które są połączone licznymi kanałami. Sprzyja to rozwojowi turystyki aktywnej głównie kajakarstwa. Największa rzeką Litwy jest Niemen.

Środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi

Na pograniczu polsko-białoruskim leży Puszcza Białowieska–jej powierzchnia wynosi ponad 150000 hektarów (ha), z czego większość leży po stronie białoruskiej.

Środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi

Na Litwie występują źródła wód mineralnych i to dzięki nim powstały uzdrowiska: Druskienniki, Kłajpeda, Połągi.

Dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi

Na Litwie i Białorusi znajdują się cenne obiekty dziedzictwa kulturowego.

Litwa: Wilno - Stare Miasto wpisane na „Listę światowego dziedzictwa UNESCO”

Dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi

Litwa: Wilno - spacer po mieście

Dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi

Litwa: Kowno i Troki

Dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi

Białoruś: zamek w Mirze, zamek w Nieświeżu –wpisane na „Listę światowego dziedzictwa UNESCO

Dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi

Zwiedzamy Białoruś

Dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi

Zwiedzamy Białoruś

4. Ukraina

Powierzchnia: 603 500 km kwadratowych Liczba ludności: 44 831 000 (2017) Stolica: Kijów Język urzędowy: ukraiński Waluta: hrywna (UAH) PKB na osobę: 16 680 USD (2017)

1. Położenie i podział Ukrainy

Ukraina jest dużym państwem w Europie Wschodniej – drugim największym na naszym kontynencie, po Federacji Rosyjskiej. Ukraina leży w południowej części Niziny Wschodnioeuropejskiej, nad Morzem Czarnym. Na wschodzie i północy sąsiaduje z Federacją Rosyjską, z którą ma ponad 1,5 tys. km granicy lądowej. Z pozostałymi sąsiadami – Białorusią, Polską, Słowacją, Węgrami, Rumunią i Mołdawią – granice są już znacznie krótsze, np. nasza ma długość 535 km.

1. Położenie i podział Ukrainy

Ukraina podzielona jest na 23 obwody oraz dwa miasta wydzielone (Kijów i Sewastopol), a także autonomiczną republikę Krymu.

2. Ukraina - warunki naturalne

Ukraina to kraj nizinno‑wyżynny z niewielkim udziałem gór (m.in. wąski łańcuch Karpat Wschodnich z najwyższym szczytem – Howerla o wysokości 2061 m n.p.m. ). Inny obszar górski na Ukrainie to nadbrzeżne Góry Krymskie. Po wschodniej stronie ukraińskich Karpat rozciągają się rozległe, pofałdowane obszary wyżynne – Podole i Wołyń oraz Wyżyna Naddnieprzańska (na prawym brzegu Dniepru). Środkową część Ukrainy zajmują wielkie Niziny – Naddnieprzańska (na lewym brzegu Dniepru) i Czarnomorska (wzdłuż wybrzeża morskiego). Ponadto niziną jest Polesie rozciągające się na północnym zachodzie Ukrainy wzdłuż granicy z Białorusią. Z kolei na wschodzie kraju znajduje się niewielka i niewysoka Wyżyna Doniecka Największą rzeką Ukrainy jest Dniepr – czwarta najdłuższa rzeka Europy. Przepływa ona przez środek kraju z północy na południe, uchodząc - jak większość ukraińskich rzek - do Morza Czarnego.

2. Ukraina - warunki naturalne

Na Ukrainie panuje klimat umiarkowany ciepły kontynentalny. Charakteryzuje się on najmniejszą liczbą opadów spośród innych klimatów umiarkowanych, a także największymi rocznymi amplitudami temperatur. Gleby Ukrainy zaliczają się do najbardziej urodzajnych na świecie. Przede wszystkim są to czarnoziemy, które pokrywają niemal całą wschodnią część kraju. W zachodniej części Ukrainy występują gleby brunatne, bielicowe i płowe. Powstały one w podłożu lasów iglastych, liściastych i mieszanych. Na Polesiu dominują lasy iglaste i gleby bielicowe. Sporo jest tam też terenów podmokłych i związanych z nimi gleb bagiennych. W Karpatach i na Zakarpaciu dominują lasy liściaste oraz mieszane z glebami brunatnymi i płowymi w podłożu. Pozostałe obszary kraju są niemal bezleśne.

3. Gospodarka Ukrainy

Ukraina to kraj rolniczo‑przemysłowy. Występowanie urodzajnych czarnoziemów na wielkich obszarach wręcz wymusiło ich zagospodarowanie pod uprawy. Uzyskuje się duże zbiory, które sprzedawane są za granicę – Ukraina jest dziś znaczącym eksporterem pszenicy, kukurydzy i słonecznika. Ponadto uprawia się tam buraki cukrowe, jęczmień i inne zboża, a także warzywa i owoce. Na południu kraju występuje najcieplejszy klimat, który pozwala rosnąć m.in. winorośli, a nawet owocom cytrusowym. Hodowla zwierząt na Ukrainie też jest silnie rozwinięta. Dominuje trzoda chlewna, bydło i drób, wśród którego duże znaczenie eksportowe mają kaczki.

3. Gospodarka Ukrainy

Ukraiński przemysł rozwinął się na bazie surowców mineralnych. W Zagłębiu Donieckim eksploatowany jest węgiel kamienny (dawniej też brunatny), a w rejonie Krzywego Rogu – rudy żelaza. W wydobyciu tych dwóch surowców Ukraina zalicza się do światowej czołówki. Ponadto pozyskiwane są rudy manganu i uranu oraz niewielkie ilości ropy naftowej i gazu ziemnego.

Konflikty na Ukrainie

Konflikt o KrymZmiana władzy na Ukrainie (odsunięcie prorosyjskiego prezydenta) wywołała protesty części mieszkańców Krymu i wzrost separatystycznych nastrojów na półwyspie. W 2014 r. rosyjscy żołnierze opanowali półwysep,a w przeprowadzonym referendum większość głosujących opowiedziała się za przyłączeniem Krymu do Rosji. Wynik ten zakwestionowały organizacje międzynarodowe i część mieszkańców Krymu.

Konflikty na Ukrainie

Konflikt na obszarze wschodniej Ukrainy Przeciwko nowemu rządowi ukraińskiemu zaprotestowali także separatyści w obwodzie ługańskim i donieckim, którzy przy wsparciu militarnym Rosji w marcu 2014 r. zbrojnie wystąpili przeciwko Ukrainie. W odpowiedzi władze Ukrainy rozpoczęły operację wojskową, której celem jest zlikwidowanie separatystycznych ugrupowań zbrojnych we wschodniej Ukrainie i utrzymanie integralności kraju. W rozwiązanie konfliktu na Ukrainie zaangażowani są przywódcy państw europejskich, zwłaszcza Niemiec i Francji, oraz Unia Europejska.

Konflikty na Ukrainie

Rok 2015 - Zawieszenie broni (nadal jednak dochodzi do walk między stronami konfliktu, a separatyści sprawują władzę w w/w republikach.

Konsekwencje konfliktów

* straty ludnościowe (kilkanaście tysięcy ofiar konfliktów), kilkadziesiąt tysięcy rannych, * zniszczenia i załamanie gospodarcze (gospodark w kryzysie), * obniżenie wielkości produkcji przemysłowej na skutek zmniejszenie dostaw gazu przez Rosję i podniesienia cen tego paliwa, * Zmniejszenie liczby turystów na Ukrainie w wyniku utraty Pówyspu Krymskiego (niezwykle popularnego miejsca wypoczynku). * Zubożenie ludności. * Emigracja ludności za granicę.

Problemy ludności na Ukrainie

Problemy ludności na Ukrainie

Z wizytą na Ukrainie

Ukraińskie Karpaty to przepiękne widoki, stada huculskich koni i Howerla (2061m.n.p.m.) - święta góra Ukrainy, najwyższy szczyt ukraińskich Karpat.

Z wizytą na Ukrainie

Na Ukrainie można podziwiać prawosławne cerkwie, które należą do najpiękniejszych zabytków na wschodzie Europy.

Z wizytą na Ukrainie

Zachodnia Ukraina usytuowana jest w centrum Europy i na styku kultur europejskich, stąd jej niezwykła historia i różnorodne dziedzictwo architektoniczne. Przykładem tego są zamki polskich szlachciców i węgierskich możnowładców, twierdze tureckich chanów i rosyjskich książąt. Z kilku tysięcy średniowiecznych budowli ostało się zaledwie kilkaset zamków i pałaców - cennych zabytków architektonicznych i historycznych pomników kraju.

Z wizytą na Ukrainie

"Nie ma jak Lwów"

5. Rosja

Powierzchnia: 17 100 000 km kwadratowych Liczba ludności: 144 495 000 (2017) Stolica: Moskwa Język urzędowy: rosyjski Waluta: rubel rosyjski (RUB) PKB na osobę: 10 743 USD (2017)

1. Rosja - ukształtowanie terenu

• 3/4 powierzchni Rosji zajmują niziny • prawie cała europejską część Rosji stanowi Nizina Wschodnioeuropejska, • część europejska Rosji od azjatyckiej oddzielona jest Górami Ural • po przekroczeniu Gór Ural, w części azjatyckiej leżą Nizina Zachodniosyberyjska, Wyżyna Środkowosyberyjska a wędrując dalej na wschód Góry Wierchojańskie, Góry Czerskiego, • południowe krańce Rosji zajmują - idąc od zachodu, następujące pasma górskie: Kaukaz, Sajany, G. Jabłonowe, G. Stanowe

Góry Ural - granica między Europą i Azją

2. Rosja - klimat

• przeważająca część Rosji leży w klimacie umiarkowanym ciepłym lub chłodnym,• im bardziej w głąb Azji tym wzrasta kontynentalizm klimatu (tzn. lata upalne a zimy bardzo mroźne),• północna część Rosji to już klimat okołobiegunowy, • w miejscowości Ojmiakon, na wschodzie Rosji, odnotowano najniższą temperaturę powietrza -71,2 stopnie Celsjusza

Ojmiakon - biegun zimna

3. Rosja - roślinność

• w europejskiej części Rosji rosną lasy liściaste, mieszane oraz tajga • w części azjatyckiej to idąc od południa stepy, tajga oraz tundra

Rosyjska tajga

4. Rosja - wody powierzchniowe

• sieć rzeczna jest bardzo bogata• najdłuższą rzeką Rosji jest Wołga wpadająca do Morza Kaspijskiego • w azjatyckiej części natomiast najdłuższe rzeki to Ob z Irtyszem, Jenisej, Lena• najgłębszym jeziorem Rosji i świata jest Jezioro Bajkał w części azjatyckiej

Bajkał

5. Znaczenie przemysłu w gospodarce Rosji

Podstawą rosyjskiej gospodarki jest wydobycie i eksport surowców mineralnych. Rosja na swoim wielkim terytorium posiada złoża praktycznie wszystkich najważniejszych bogactw mineralnych. Największe znaczenie dla gospodarki mają surowce energetyczne (ropa naftowa, gaz ziemny, węgle, uran) i rudy metali (m.in. żelaza, miedzi, niklu, chromu). Ponadto ważne są też metale i kamienie szlachetne (złoto, srebro, platyna, diamenty) oraz surowce chemiczne (fosforyty, sole potasowe, baryt). Bogactwa te rozrzucone są po całym kraju

6. Rolnictwo w Rosji

Rosyjskie rolnictwo również nie zalicza się do nowoczesnych. By uzyskać duże zbiory, wykorzystuje się wielkie areały użytków rolnych. Wydajność, czyli plony z 1 ha, są znacznie niższe niż na przykład w Polsce czy na Białorusi. W Rosji nadal istnieją wielkie gospodarstwa rolne zwane kołchozami i sowchozami, w których organizacja pracy, agrotechnika i kultura rolna stoją na niskim poziomie.

7. Usługi w Rosji

Spośród usług w rosyjskiej gospodarce największe znaczenie ma transport. Jego rozwój był niejako wymuszony przez wielką powierzchnię kraju i wynikające stąd duże odległości między miastami. Dziś stosunkowo dobrze funkcjonuje transport lotniczy i kolejowy. Utworzono dalekie połączenia między wschodem i zachodem kraju, w tym aż dwa kolejowe – Magistralę Bajkalsko‑Amurską (BAM) i Kolej Transsyberyjską. Samolot jest zdecydowanie szybszym środkiem transportu, tyle że droższym. Podróże koleją kosztują mniej, ale zabierają znacznie więcej czasu, np. przejazd pociągiem z Moskwy do Władywostoku trwa ponad 6 dni, a lot samolotem to kwestia około 8 godzin.W Rosji nieźle rozwinął się też transport wodny – zarówno morski, jak i śródlądowy. Dostęp do trzech oceanów jest wykorzystywany m.in. przez duże porty w St. Petersburgu, Murmańsku i Władywostoku. Żegluga śródlądowa odbywa się głównie po wielkich rzekach europejskich i azjatyckich. W części europejskiej powstała dosyć gęsta sieć kanałów, które łączą m.in. Wołgę z innymi rzekami – dzięki tym kanałom Moskwa zyskała miano portu pięciu mórz.

Transport w Rosji

8. Rosja - oczami podróżnika: Moskwa

8. Rosja - oczami podróżnika: Petersburg

Źródła

https://epodreczniki.pl

"Planeta nowa. Podręcznik do geografii dla klasy szóstej szkoły podstawowej

https://fajnepodroze.pl/praga-atrakcje/

https://fajnepodroze.pl/slowacja-atrakcje-dla-dzieci/

https://magazyn.travelist.pl/top-10-najwieksze-atrakcje-slowacji-ciekawe-miejsca-zabytki/