MÓJ REGION

BRODNICA

POWIAT

KLIMAT

STRUKTURA POWIERZCHNI

WOJEDZÓDZTWO

FROMY OCHORNY PRZYRODY

GMINA

Województwo

Brodnica leży w województwie kujawsko-pomorskim jest to jedno z 16 polskich województw leżące w północno-centralnej części kraju. Zostało utworzone na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 w przybliżeniu z dawnych województw: bydgoskiego, toruńskiego i włocławskiego. 30 czerwca 2020 województwo liczyło około 2 mln mieszkańców. Urzędy i jednostki szczebla wojewódzkiego zostały rozdzielone pomiędzy dwa główne miasta regionu. Siedziba wojewody oraz większości urzędów administracji państwowej została ustanowiona w Bydgoszczy, natomiast siedziba sejmiku województwa oraz organów administracji samorządowej w Toruniu.

KLIMAT

Brodnica pod względem regionalizacji klimatycznej należy do IV Dzielnicy Klimatycznej Pomorskiej w strefie Niżu Polskiego (wg. Romera), który w dużej mierze uzależniony jest od wędrówek mas powietrza. Cechuje go duża zmienność i przejściowość wynikająca z położenia pomiędzy łagodnym klimatem morskim na zachodzie, a bardziej surowym klimatem kontynentalnym na wschodzie. Warunki klimatyczne panujące na terenie gminy Brodnica należą do umiarkowanych i w dużej mierze uwarunkowane są wpływami mas powietrza polarno-morskiego i polarnokontynentalnego, o przewadze wiatrów zachodnich, północno-zachodnich i północnych. Charakteryzuje je duza wilgotność powietrza. Parametry meteorologiczne opisujące warunki klimatyczne tego obszaru, będące wynikami wieloletnich obserwacji (w latach 1949 – 1971) opracowane zostały dla stacji klimatycznej IMGiW położonej w Brodnica.

Powiat

Brodnica należy do powiatu brodnickiego którego jest siedzibą. Powiat został utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej.Jego powieszchnia wynosi 1038,79 km²

Gmina

Gmina brodnica, gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Formy ochrony przyrody

Rezerwat przyrody Jar grądowy Cielęta

Leśny rezerwat przyrody w województwie kujawsko-pomorskim. Powołany w 2003 roku w celu zachowania ze względów naukowych, przyrodniczych i krajobrazowych żyznych lasów liściastych z charakterystycznymi, rzadkimi i chronionymi gatunkami runa, porastającymi zbocza i dno jaru ze źródliskamI. Obszar rezerwatu podlega ochronie czynnej.Położony jest w gminach Brodnica i Bartniczka w powiecie brodnickim, w pobliżu miejscowości Cielęta, na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego. Rezerwat leży na obszarze Nadleśnictwa Brodnica. Rezerwat obejmuje kompleks leśny porastający stromy i głęboki jar rozcinający krawędź wysoczyzny morenowej.

KOMUNIKACJA

GOSPODARKA

PRZYRODA

ZABYTKI

Powiat brodnicki stanowi prężnie rozwijający się region. Ogółem na jego terenie zlokalizowanych jest ok. 5274 podmiotów gospodarczych (Rocznik statystyczny województwa kujawsko-pomorskiego, stan na 31 III 2006 r.). Centralnym ośrodkiem gospodarczym powiatu jest miasto Brodnica. Dominującymi sektorami gospodarki na terenie powiatu są m.in.: budownictwo (Kom Bud, Przedsiębiorstwo Robót Sanitarnych i Melioracyjnych, Sanmel, Zakład Robót Drogowych Via, Saldek, Zakład Robót Antykorozyjnych i Malarskich Malkor, Izosan, Socha Sp. z o.o.), przemysł rolno-spożywczy (Unifreeze, PPHU Marek), mleczarski (MPPH Bromilk, Agrocomex, Bo-Ro Wilary), cukierniczy (Zakład Przemysłu Cukierniczego Vobro, Cukiernia Migo), mięsny (PPH Agno, Masarnia Karbowo, Masarnia Brzozie, Zakład Przemysłu Mięsnego Cielęta), odzieżowy (Henry Lloyd, Chol-But), meblarski (Cimir Poland, Stolkar, Anna, Zakład Stolarski Bobas, Zakład Stolarski Piętrus, Gór Sofa), motoryzacyjny (ZSM Polmo, Vorwerk, Autotec Polska, Gotec, GMBH, Perkoz), obróbki papieru (Multi, Samin-druk, Wytwórnia Opakowań Kartonowych) oraz produkcja materiałów opatrunkowych (Seni). Powiat cechuje bardzo dobrze rozwinięty system telekomunikacyjny. Na terenie powiatu brodnickiego działają dwie sieci: Telekomunikacja Polska SA i Netia Telekom SA, które są wspomagane telefonią komórkową zabezpieczającą w 100 % zapotrzebowanie na łączność. W Brodnicy działa również nowoczesny system bankowy, reprezentowany m.in. przez Bank Spółdzielczy, PKO BP, Bank Gospodarki Żywnościowej czy Gospodarczy Bank Wielkopolski. Istotną rolę w gospodarce powiatu odgrywa wysokotowarowe rolnictwo. Udziały użytków rolnych i gruntów ornych są tu wyższe od średnich krajowych. Powiat ma wysokie osiągnięcia w uprawie warzyw. W rejonie Brodnicy koncentruje się hodowla trzody chlewnej i zakładów wylęgu drobiu, na Pojezierzu Brodnickim rozwija się gospodarka rybna. Natomiast w gminie Świedziebnia znajdują się duże sady i plantacje, m.in. Gospodarstwo Sadowniczo-Szkółkarskie – Jerzy i Wojciech Grochowalscy. Podstawą ich działalności jest dostarczanie doskonałej jakości owoców oraz materiału szkółkarskiego. Na uwagę zasługują rolnicy zrzeszeni w Ekolandzie – Stowarzyszeniu Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi, którzy zajmują się produkcją zdrowej żywności, m.in. Państwo Babalscy i Findligowie, Rogowscy i Michalkiewicz z Gorczenicy. Ze względu na walory krajobrazowo-przyrodnicze wżną gałęzią gospodarki powiatu brodnickiego jest turystyka. Bogactwo jezior, dobrze rozwinięta baza noclegowa oraz liczne gospodarstwa agroturystyczne przyciągają turystów z różnych zakątków kraju i zagranicy.

GOSPODARKA

Przyroda

LASY

Brodnica leży na terenie Pojezierza Brodnickiego. Jest to region wyjątkowo atrakcyjny turystycznie. Na jego terenie położony jest Brodnicki Park Krajobrazowy, będący częścią Pojezierza Brodnickiego, część Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego oraz Dolina Drwęcy. Brodnicki Park Krajobrazowy został utworzony w 1985 roku. Położony jest w centralnej części Pojezierza Brodnickiego, obejmując swymi granicami obszary o najwyższych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Powierzchnia parku wynosi 16 685 ha. Ponad 60% powierzchni Parku zajmują lasy, a 10% wody. Znajduje się tutaj około 60 jezior, w tym 6 o powierzchni ponad 100 ha. Brodnicki Park Krajobrazowy znajduje się na terenie gmin: Jabłonowo Pomorskie, Zbiczno, Kurzętnik i Biskupiec.

JEZIORA

GLEBY

ZWIERZĘTA

GLEBY

Typologiczne zróżnicowanie gleb jest głównie wynikiem sprzężeń budowy geologicznej, urzeźbienia terenu, warunków wodnych i szaty roślinnej. Obszar wysoczyzny morenowej jest w przewżającej części użytkowany rolniczo (dominują grunty orne), natomiast w dolinie Drwęcy i rynnach polodowcowych przeważają trwałe użytki zielone i tereny leśne. To zróŜnicowanie ukształtowania ziemi zdeterminowane jest budową geologiczną warstw powierzchniowych i typami wykształconych gleb. Większą część obszaru gminy Brodnica zajmują gleby klasy II i IV. Jest to przede wszystkim kompleks gleb brunatnych i płowych, związanych z obszarami wysoczyzn. Przeważają one w 16 miejscowościach: Cielęta, Dzierżno, Gorczenica, Gorczeniczka, Gortatowo, Karbowo, Kozi Róg, Kruszynki, Mszano, Niewierz, Opalenica, Podgórz, Sobiesierzno, Szabda, Szczuka, Szymkowo. Pozostałe obszary zdominowane są przez grunty słabsze – klasy V i VI – o niewielkiej przydatności dla rolnictwa. Jest to głównie kompleks gleb bielicoziemnych, związany na ogół z doliną Drwęcy. Te słabsze jakościowo gleby występują przede wszystkim na obszarze wsi: Kominy, Moczadła, Nowy Dwór, Wybudowanie Michałowo. Większość tych gruntów porastają lasy, a pewna ich część nie jest gospodarczo wykorzystana (nieużytki).

STRUKTURA POWIERZCHNI

• użytki rolne: 32,26%
• użytki leśne 8,5
• miasto stanowi 2,2% powierzchni powiatu
• Brodnica ma obszar 23,15 km²

Zwierzęta

Na zabagnionym fragmencie doliny Drwęcy, Brynicy i Samionki rozciągającym się między Brodnicą i Radoszkami leży Bagienna Dolina Drwęcy (BDD). Gniazdują tutaj między innymi takie gatunki jak: perkoz rdzawoszyi (4 pary), bąk (4 rewiry), gęgawa (18 par), krakwa, cyranka, płaskonos, gągoł (około 15 par), kania ruda (1 para), błotniak stawowy (18 par), orlik krzykliwy (1-2 par), kszyk, krwawodziób, brodziec samotny i rybitwa czarna (30 par).

Obszar Brodnickiego Parku Krajobrazowego charakteryzuje szeroka gama środowisk, dlatego różnorodność występujących tu gatunków zwierząt jest znaczna. Bardzo bogaty na terenie Parku jest świat zwierząt bezkręgowych, z których ponad 70% stanowią owady. W szczególności należy wymienić różnobarwne motyle oraz chrząszcze bytujące przede wszystkim w lasach.

Teren BPK obfituje w stanowiska chronionych zwierząt - głównie ptactwa. Najcenniejsze siedliska ptactwa wodnego znajdują się na obszarach porośniętych trzciną oraz zaroślami nadwodnymi. Są to: Bagienna Dolina Drwęcy, jezioro Sumówko oraz północna i południowa część jeziora Bachotek wraz z rezerwatem przyrody "Bachotek".

JEZIORA

Jezioro Zbiczno

Jezioro Niskie Brodno

Jezioro Bachotek

Jezioro Ciche

LASY

Nadleśnictwo Brodnica zajmuje powierzchnię 21179 ha i podzielone jest na 3 obręby leśne: Mścin, Zbiczno i Rudę. W skład Nadleśnictwa wchodzi 15 leśnictw, Szkółka Leśna Zarośle i Ośrodek Hodowli Zwierzyny „Mszano". Nadleśnictwo nadzoruje

gospodarkę leśną w lasach innych własności na powierzchni ponad brunatne właściwe, gleby bielicowe, murszowe i czarnoziemy. W dorzeczu rzeki Drwęcy, Brynicy oraz w części przybrzeżnej jezior znajdują się gleby torfowe i murszowe

3247,02 ha. Lasy Nadleśnictwa położone są na terenie 12 gmin w 197 kompleksach. Na terenie Nadleśnictwa Brodnica dominują gleby rdzawe na powierzchni ponad 77%, gleby płowe to około 8% powierzchni, pozostałe to gleby

ZABYTKI

• Brama Chełmińska w Brodnicy, także Brama Kamienna – zachowana brama miejska Brodnicy z 1 poł. XIV wieku, obecnie siedziba Muzeum Regionalnego w Brodnicy.

• Zamek w Brodnicy – ufortyfikowany zamek krzyżacki w Brodnicy.

• Pałac Anny Wazówny w Brodnicy – pałac wzniesiony przed rokiem 1564 dla starosty brodnickiego z wykorzystaniem jednego z gotyckich budynków zamku w Brodnicy. W latach 1605-1625 mieszkała tu księżniczka Anna Wazówna, siostra króla polskiego Zygmunta III Wazy.

• Dawny kościół ewangelicki z ok. 1850 r., według projektu Stanisława Hebanowskiego (obecnie tzw. kościół szkolny)

KOMUNIKACJA

KOLEJ

MOSTY

PKS

TRANSPORT DROGOWY

ŚCIESZKI ROWEROWE

Ścieszki rowerowe

W Brodnicy w 2017 roku było kilkanaście km ścieżek rowerowych; obejmują one tylko pięć ulic miasta: Podgórną, Aleję Leśną, Aleję Józefa Piłsudskiego (Południowo-Zachodnią Trasę Przemysłową) oraz Niskie Brodno i Wczasową. Na początku grudnia 2015 roku nastąpiło uroczyste otwarcie najdłuższej ścieżki rowerowej łączącej Brodnicę ze Zbicznem (ścieżka ma swój początek przy ul. Niskie Brodno). Trasa ta ma ponad 8 km długości (2,5 m szerokości). Powstały wzdłuż niej trzy przystanki autobusowe z zatoczkami oraz miejsca postojowe dla rowerzystów, gdzie można postawić rower i odpocząć przy stołach z ławeczkami. Budowa kosztowała ponad 4 mln 630 tys. złotych. Z tego równe dwa miliony złotych pozyskano z urzędu marszałkowskiego. Powiat, miasto Brodnica i gmina Zbiczno dołożyły po ponad 746 tys. złotych, a gmina wiejska Brodnica – ponad 394 tys. złotych.

MOSTY

Szeroka rzeka Drwęca, nad którą leży Brodnica, jest wciąż dużą barierą komunikacyjną. Budowane tu w przeszłości przeprawy mostowe były wielokrotnie niszczone przez powodzie oraz podczas wojen. Kilkadziesiąt lat po ostatniej z nich liczba przepraw i ich przepustowość jest wciąż niewystarczająca w stosunku do potrzeb rozwijającego się dynamicznie miasta. Obecnie w Brodnicy jest pięć mostów drogowych w tym jeden w obrębie jednostki wojskowej niedostępny dla ruchu kołowego, dwa kolejowe oraz cztery kładki dla pieszych. Jeden most drogowy jest częścią tzw. małej obwodnicy miasta. 25 czerwca 2016 roku otwarta została estakada w ciągu drogi krajowej nr 15 o długości 560 metrów. Dzięki tej inwestycji wyeliminowano ruch tranzytowy z centrum Brodnicy.

Transport drogowy

Większość ruchu na osi wschód-zachód odbywa się drogą krajową nr 15 omijając ścisłe centrum miasta za pomocą otwartej 25 czerwca 2016 roku tzw. dużej obwodnicy Brodnicy. Nowy odcinek drogowy ma 1,5 km długości i znacznie skraca czas przejazdu z Torunia w kierunku Olsztyna. W ramach realizowanej inwestycji wybudowano m.in. nową jezdnię drogi nr 15, estakadę nad ul. Wiejską, torami PKP i terenami zalewowymi rzeczki Brodniczki. Nowa obwodnica Brodnicy łączy się za pomocą ronda Toruńskiego z tzw. małą obwodnicą otwartą we wrześniu 2010 roku. W ramach, której wybudowano przeprawę mostową na Drwęcy, łączącą drogę krajową nr 15 (ul. Sądowa) z drogą wojewódzką nr 560

PKS

Na terenie miasta znajduje się nowoczesny dworzec autobusowy mający swoją siedzibę przy ul. Sądowej. Ponownie otwarty został po kompleksowej przebudowie w 2014 roku. Jest on elementem Centrum handlowo-komunikacyjnego Dekada. Dworzec obsługuje połączenia krajowe

Kolej

Dzisiaj w brodnicy są połączenia – Bydgoszcz Główna Brodnica – Laskowice Pomorskie Brodnica – Grudziądz jednakże Brodnica posiadała dawniej bezpośrednie połączenie z Działdowem, Warszawą, Kołobrzegiem czy Krakowem. Na stacji zatrzymywały się pociągi relacji Warszawa Zachodnia – Kołobrzeg i odwrotnie oraz pospieszny „Warmia” relacji Kraków Płaszów – Olsztyn Główny, z grupą wagonów do Grudziądza odłączanych w Działdowie i odwrotnie (do 2009 r.). Na stacji w Brodnicy zaczynała się dawniej linia kolejowa nr 209.