CHALK & BLACKBOARD PRESENTATION

Prezentacja

Filozofia stoicka i epikurejska w utworach J. Kochanowskiego

Mateusz Kopczyński i Iza Werba

Czym jest stoicyzm i jak jest on ukazywany w utworach J. Kochanowskiego?

Stoicyzm - postawa życiowa polegająca na zachowaniu umiaru, spokoju wewnętrznego, hartu ducha i opanowania w trudnych sytuacjach.

Stoicyzm w poezji Kochanowskiego Jedno z ważniejszych twierdzeń stoickich mówi, że warto zajmować się tylko tymi sprawami, nad którymi sprawuje się kontrolę. Nie panujemy nad zjawiskami zewnętrznymi, and wypadkami losowymi, nad tym, co robią inni ludzie. Zgoda na los jednak nie ma nic wspólnego z biernością. Stoik po prostu wie, że jego plany w znacznej mierze podlegają rzeczom, na które nie mamy wpływu. Te niepodlegające naszej kontroli zjawiska przyjmują w poezji Kochanowskiegu upersonifikowaną postać rzymskiej bogini losu Fortuny.

Nie wierz Fortunie, co siedzisz wysoko; Miej na poślednie koła pilne oko: Bo to niestała pani z przyrodzenia, Często więc rada sprawy swe odmienia. Nie dufaj w złoto i w żadne pokłady, Każdej godziny obawiaj się zdrady; Fortuna, co da, to zasię wziąć może, A u niej żadna dawność nie pomoże

Cnota jako najwyższa wartość Panujemy natomiast nad swoimi motywacjami, opiniami, poglądami, a te składać się mają na nasz moralny charakter, wewnętrzne męstwo - cnotę, ta zaś nie podlega Fortunie, czyli nie przemija, nie traci na wartości, jest jedynym prawdziwym bogactwem człowieka.

Cnota skarb wieczny, cnota klenot drogi; Tegoć nie wydrze nieprzyjaciel srogi, Nie spali ogień, nie zabierze woda; Nad wszystkim inszym panuje przygoda.

+info

Cnota jako gwarancja czystego sumienia Wszystko podlega przemianie i wszystko możemy stracić za wyjątkiem cnoty. Zaś cnota, czyli dobro moralne, to najwyższa wartość, jej posiadanie zapewnia czystość sumienia - największy komfort, którym może się cieszyć człowiek

Ale to grunt wesela prawego, Kiedy człowiek sumnienia całego Ani czuje w sercu żadnej wady, Przeczby się miał wstydać swojej rady.

Ale kogo gryzie mól zakryty, Nie idzie mu w smak obiad obfity; Żadna go pieśń, żadny głos nie ruszy, Wszystko idzie na wiatr mimo uszy.

I tym samym, nie ma większego dyskomfortu, niż wyrzuty sumienia, które potrafią zepsuć każdą zabawę:

Pieśń II z Ksiąg pierwszych

Czym jest epikureizm i jak jest on ukazywany w utworach J. Kochanowskiego?

Epikureizm - nakazuje człowiekowi wierzyć świadectwu zmysłów, cieszyć się życiem i korzystać z jego radości.Epikurejczycy odrzucają wiarę w siły pozaziemskie, głoszą pochwałę życia na ziemi. Nazwa pochodzi od twórcy - Epikur, żyjącego na przełomie III i II w. p.n.e.

10

Epikureizm w poezji Kochanowskiego Jan Kochanowski, jako najwybitniejszy przedstawiciel polskiego renesansu, pozwala zapoznać się czytelnikom ze światopoglądem człowieka odrodzenia. Identyfikował się on z hasłami humanizmu, które głosił w swoich utworach. Jego twórczość podejmuje głównie tematykę życia ludzkiego, ideałów i wartości. Był zwolennikiem horacjanizmu, genialnie łącząc epikureizm ze stoicyzmem. Ukazywał filozofię Epikura jako drogę do szczęścia, podczas której czerpiemy z ziemskich przyjemności, jednak zgodnie zaś ze stoikami nakazywał zachowywać umiar, by rozkosze doczesne nie pochłonęły zdrowego rozsądku. Niewątpliwie Horacy był wielkim mistrzem Kochanowskiego. W twórczości odwoływał się nie tylko do zasady aurea mediocritas, ale także do exegi monumentum, czyli toposu nieśmiertelnej poezji.

11

Przykładem tego może być opis podmiotu lirycznego w pieśni XXIV z ksiąg wtórych jako poety – ptaka, który powtarza horacjańską myśl non omnis moriar.

Już mi skóra chropawa padnie na goleni, Już mi w ptaka białego wierzch sie głowy mieni; Po palcach wszędy nowe piórka sie puszczają, A z ramion sążeniste skrzydła wyrastają.

12

Epikurejska wizja świata we fraszkach Jana z Czarnolasu Kochanowski we fraszkach ukazuje panoramiczny obraz kultury obyczajowo-towarzyskiej oraz umysłowej społeczności szesnastowiecznej Polski. Mnogość odwołań, jaką zastosował poeta, pozwalają na szeroką interpretację utworów umieszczoną w różnych kontekstach kulturowych. Kochanowski napisał około 300 fraszek, dzięki czemu poruszył w nich wszelkie tematy dotyczące ludzkiej egzystencji, a także zawarł swoją filozofię życiową.

13

Poeta w przytoczonej fraszce obrazuje życie ludzkie jako nieustanną grę z Fortuną. To częsty motyw, który był powielany przez Kochanowskiego zarówno we fraszkach jak i w pieśniach.

Fraszki to wszytko, cokolwiek myślemy, Fraszki to wszytko, cokolwiek czyniemy; Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy, Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy. Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława, Wszystko to minie jako polna trawa; Naśmiawszy się nam i naszym porządkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom. (O żywocie ludzkim)

14

Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! Nie dójdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie, Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie. Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają, Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają. Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły. A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie, Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie. Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie.

Poeta poprzez antropomorfizację lipy w typowej liryce inwokacyjnej przedstawia zalety filozofii epikurejskiej. Podkreśla wagę życia człowieka w zgodzie z przyrodą, gdyż prowadzi to do harmonii i szczęścia. Wzywa do cieszenia się drobiazgami, rozkoszowania się chociażby możliwością odpoczynku w cieniu drzewa, wokół którego panuje sielankowa atmosfera błogości.

15

Kalendarium Jana Kochanowskiego

1575 r.

22 sierpnia 1584 r.

1574 r.

1579 r

6 czerwca 1530 r

Urodził się Jan Kochanowski. Jego ojciec - Piotr Kochanowski, a matka - Anna Białaczowska.

Poślubienie Doroty Podlowskiej herbu Janina, z którą miał sześć córek (trzy zmarły w dzieciństwie) oraz syna (urodził się już po nagłej śmierci Jana).

Jan Kochanowski zmarł nagle w Lublinie. Pochowany został w Zwoleniu, w pobliżu którego leży Czarnolas.

Osiedlenie się w Czarnolesie.

Śmierć córki Urszuli

Dziękujemy za uwagę!