INK PRESENTATION

Wojna stuletnia

Wojna stuletnia to przewlekły konflikt zbrojny pomiędzy Anglią i Francją, trwający z przerwami od 1337-1453 r.

Przyczyny powstania wojny stuletniej:

Wojna stuletnia spowodowana była dążeniami królów francuskich do zjednoczenia całego terytorium państwa, a panującymi w Anglii Plantagenetami, posiadającymi rozległe posiadłości na terenie Francji, francusko-angielską rywalizacją handlową i francusko-angielską rywalizacją o wpływy we Flandrii; jednak bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny był konflikt dynastyczny - po wygaśnięciu dynastii Kapetyngów we Francji do tronu francuskiego zgłosił swoje pretensje król angielski Edward III, powołując się na pokrewieństwo ze starszą linią dynastii.

Flandria

Działania wojenne prowadzone były na terytorium Francji. Podzielić je można na pięć faz:

• Pierwsze kilkadziesiąt lat to sukcesy Anglików. Wojska Edwarda III odniosły zwycięstwo pod Crecy (1346), Poitiers (1356). Anglikom udało się też podporządkować Bretanię i Flandrię. Etap ten zamyka pokój w Bretigny (1360).
• Następna faza wojny związana jest z rządami Karola V we Francji. Jego energia doprowadziła w 1367 roku do wznowienia działań militarnych i kontrofensywy francuskiej. Terenem walki stała się również Hiszpania. Francji udało się odzyskać część wpływów we Flandrii i Bretanii. Chwiejne stanowisko zajmowała Burgundia, choć tym razem wasalny kraj okazał się bardziej lojalny. Etap ten zakończył rozejm w 1389 roku.

• Na przełomie XIV i XV w. Francja pogrążyła się w wojnie domowej. Fakt ten wykorzystali Anglicy, wznawiając działania wojenne (1415). Odnieśli wielkie zwycięstwo pod Azincourt (1415), opanowali Normandię, Bretanię, na ich stronę przeszła Burgundia. Efektem tych sukcesów stał się traktat w Troyes (1420), stanowiący właściwie kapitulację Francji. Król Karol VI uznał swym następcą angielskiego Henryka V i wydał za niego swoją córkę. Wydziedziczony został tym sposobem syn Karola VI – Karol VII. Układ wywołał oburzenie niemałej części francuskiej elity, która poparła Karola VII po śmierci ojca i Henryka V (1422). Karol VII został jednak pokonany przez Anglików pod Cravant i Verneuil (1423-1424). Francja w tym czasie miała dwóch królów. Oprócz Karola VII, w Paryżu koronowano młodocianego Henryka VI.
• Koniec Karola VII wydawał się przesądzony. Nastąpił jednak przełom. Pojawiła się charyzmatyczna Joanna d’Arc, prosta wiejska dziewczyna, która natchnęła wiarą w sukces otoczenie króla i odniosła zwycięstwo w bitwie pod Orleanem (1429). Doszło do podpisania pokoju w Arras (1435). Francja, za cenę uznania faktycznej suwerenności Burgundii, zawarła z nią sojusz. Ostatnie walki miały miejsce w latach 1449-53, gdy Karol VII wyparł Anglików z Normandii i Gujenny.

Czarna śmierć

W czasie wojny stuletniej w Europie nastąpiły niekorzystne zjawiska gospodarcze:

• XII i XIII w. szybki wzrost ludności
• brak żywności - głód
• ochłodzenie klimatu
• ,,czarna śmierć" - dżuma.

Pierwszą wielką pandemią, w której odnotowano charakterystyczne objawy choroby, była dżuma Justyniana z 541 r. n.e. Nazwana imieniem panującego wtedy w Bizancjum cesarza Justyniana I epidemia narodziła się w Etiopii i na statkach handlowych przebyła Morze Śródziemne, docierając do Konstantynopola (obecnie Stambuł) jesienią 541 r. Osiągnęła punkt kulminacyjny wiosną 542 r. Przez kolejne trzy lata zaraza szalała we Włoszech, południowej Francji, dolinie Renu i na Półwyspie Iberyjskim. Rozprzestrzeniła się na północ aż do Danii i na zachód do Irlandii, następnie do Afryki, na Bliski Wschód i do Azji Mniejszej. W latach 542 - 546 epidemie w Azji, Afryce i Europie pochłonęły blisko 100 mln ofiar. Bizantyjski historyk, Prokopiusz z Cezarei, pisał, że "cała ludzkość była bliska unicestwienia". Pandemia na trwałe zmieniła świat zachodni, przyczyniając się do upadku Justyniana. Produkcja żywności załamała się, rozpoczął się ośmioletni okres głodu. Zmienił się też system agrarny, pojawiła się nowa forma uprawy ziemi - trójpolówka. W ciągu następnych 200 lat w Europie i na Bliskim Wschodzie pojawiały się ogniska dżumy. Natomiast na kontynencie europejskim poważna epidemia rozwinęła się ponownie w XIV w. Dżuma dotarła tam w październiku 1347 r., kiedy 12 statków przypłynęło z Morza Czarnego i zacumowało w sycylijskim porcie Mesyna. Ich wnętrze kryło przerażającą tajemnicę - większość marynarzy nie żyła, a ci, którzy jeszcze nie przenieśli się na tamten świat, byli ciężko chorzy. Ich ciała pokrywały czarne wrzody, z których sączyła się krew i ropa. Władze Sycylii pospiesznie nakazały "statkom śmierci" opuszczenie portu, ale było już za późno.

• Podczas pandemii dżumy Justyniana w 541 roku w Konstantynopolu umierało dziennie od 5 do 10 tys. osób
• W średniowieczu uważano, że zarazę przenosi miazma, czyli opary ze zwłok lub oddechu osoby zakażonej
• W latach 1347 - 1350 czarna śmierć zabiła jedną czwartą ludności Europy, ponad 25 mln
• Obecnie amerykańskie CDC wymienia dżumę dymieniczą jako czynnik bioterroryzmu

Bunty chłopskie

Żakeria to antyfeudalne powstanie chłopskie, które wybuchło w południowej Francji w 1358 r. z powodu pogarszających się na skutek trwającej wojny stuletniej (1337-1453) warunków życia; bezpośrednią przyczyną wybuchu tzw. wielkiej żakerii było zwiększenie podatków w celu wykupienia wziętych do niewoli w wyniku klęski poniesionej w 1356 r. pod Poitiers króla Jana II Dobrego i rycerzy francuskich; źle uzbrojeni, pozbawieni sprawnego dowództwa i poparcia miast zostali pokonani przez solidarnie działające oddziały francuskie i angielskie.

Joanna d’Arc (1412-1431) była francuską męczennicą, świętą oraz dowódcą wojskowym. Działając pod boskim przewodnictwem poprowadziła armię francuską do zwycięstwa nad Anglikami podczas Wojny Stuletniej.

Zakończenie wojny

• zdobycie Fougeres przez Anglików
• rozpoczęcie podboju Normandii przez Francuzów
• podbój Gaskonii przez Francuzów
• przegrana Anglików pod Castillon

Skutki wojny stuletniej:

Francja

Anglia

W rękach Anglików zostały tylko Wyspy Normandzkie i port Calais. W Anglii wybuchały walki wewnętrzne (Wojna Dwóch Róż). Były to walki o władzę pomiędzy dwoma rodami: Lancasterów, którzy mieli w herbie czerwoną różę oraz Yorków, którzy mieli w herbie białą różę.

Francja zyskała poparcie w niższej szlachcie i kadrze urzędniczej. Rozpoczęła etap przebudowy wewnętrznej państwa. Ograniczali znaczenie Stanów Generalnych, a budowali początki monarchii absolutnej.

Wojna przyniosła również zmiany w sztuce wojennej, m.in. rycerskie pospolite ruszenie zostało zastąpione przez zawodowe wojska najemne. Powszechnie zaczęto używać artylerii.

Przygotowała: Milena Korzonek