Typy orzeczeń, podmiotów, zdania bezpodmiotowe

Typy orzeczeń, typy podmiotów, zdania bezpodmiotowe

PODSTAWA PROGRAMOWA (kl. IV-VI) III Kształcenie językowe8) Uczeń nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik)

Monika Michna

Temat lekcji:

POSZUKIWANY, POSZUKIWANA.

Subtitle

nA TROPIE PODMIOTU I ORZECZENIA.

Klasa 6

Czas trwania: 2 godz. lekcyjne

Temat: Poszukiwany. Poszukiwana. Na tropie podmiotu i orzeczenia.

Główne cele lekcji:

• Uczeń definiuje podmiot i orzeczenie
• Uczeń wskazuje podmiot i orzeczenie w zdaniu
• Uczeń wymienia rodzaje podmiotu i orzeczenia oraz wskazuje je w wybranych zdaniach
• Uczeń rozpoznaje zdania bezpodmiotowe

Subtitle

krótka powtórka

Zdanie składa się z części, z których najważniejsze to: orzeczenie i podmiot.

Orzeczenie to czasownik w formie osobowej, np.: Na scenie pojawiła się dziwna postać. Publiczność zamarła w oczekiwaniu. Bez orzeczenia nie ma zdania!

Podmiot to wykonawca czynności wyrażonej orzeczeniem, np.: Na scenie pojawiła się dziwna postać. Publiczność zamarła w oczekiwaniu. Forma orzeczenia dostosowuje się do formy podmiotu! Chłopiec gra w piłkę. Chłopiec grają w piłkę.

Sprawa się komplikuje, bo...

Mamy (co najmniej!) dwa rodzaje orzeczeń:

1. Orzeczenie czasownikowe – to czasownik w formie podstawowej, np. Anna maluje obraz. Księżcznika zbudziła smoka chrapaniem. 2. Orzeczenie imienne – składające się z dwóch części: • czasownika w formie osobowej (zwanego łącznikiem) – być, stać się, zostać, robić się, wydawać się, okazać się • oraz innej części mowy (zwanej orzecznikiem) w skrócie: łącznik + orzecznik = orzeczenie imienne 😊 Dziewczynka stała się kobietą /Dziewczynka stała się piękną kobietą Smok był romantyczny.

Orzecznikiem może być:

• Rzeczownik Franek był bohaterem dnia. Marcin został bohaterem. • Przymiotnik Alicja jest koleżeńska. Bartek będzie najszybszy. • Zaimek Piotr wcale nie jest taki. Przykłady uczniów...

• Przysłówek Żyć na safari jest przyjemnie. • Liczebnik On był drugi w kolejce. Anna była trzecia na mecie.

ROZGRZEWKA

Dokonaj przeróbki poniższych zdań, tak aby orzeczenie czasownikowe zastąpić orzeczeniem imiennym (zachowaj sens zdania).

...

Maciej studiuje polonistykę. Tygrysica Kori przewodzi stadu. Od pewnego czasu Ida interesuje się egzotycznymi zwierzętami.

...

...

ROZGRZEWKA Przykładowe odpowiedzi

Dokonaj przeróbki poniższych zdań, tak aby orzeczenie czasownikowe zastąpić orzeczeniem imiennym (zachowaj sens zdania).

Maciej studiuje polonistykę. Tygrysica Kori przewodzi stadu. Od pewnego czasu Ida interesuje się egzotycznymi zwierzętami.

Maciej jest studentem polonistyki.

Tygrysica Kori jest przewodniczką stada.

Ida stała się miłośniczką egzotycznych zwierząt.

Zadania dla uczniów (orzeczenie)

Ćwiczenia

Orzeczenie

Czas na nowe rozdanie kart! Ćwiczenie 1: Wskaż orzeczenie w zdaniu i określ jego typ

Ćwiczenie 2: Uzupełnij tabelę

a co z podmiotem?

Rodzajów podmiotu też jest wiele...

Podmiot to najczęściej rzeczownik albo zaimek w mianowniku. Taki typ nazywamy gramatycznym, np.: Tygrys śpi. Woda płynie. Niekiedy zdarza się, że podmiot zostaje wyrażony w dopełniaczu. Choć przyjmuje taką postać, rozpoznasz go bez probelmu, gdy zastanowisz się nad sensem zdania. Podmiot wyrażony w dopełniaczu nazywamy podmiotem logicznym (głównie występuje przy czasownikach typu: przybyło, zabrakło, ubyło, nie ma). np.: Zabrakło mleka. Nie ma wody w kranie.

RODZAJE PODMIOTÓW, CIĄG DALSZY:

Istnieją zdania, w których nie występuje bezpośrednio żaden podmiot, ale forma orzeczenia informuje, kto daną czynność wykonuje lub jej ulega. Taki podmiot nazywamy domyślnym, np.: Widziałam lwa. (Ja) Zadzwoniła pod numer 112. (Ona)

Możemy wyróżnić także podmiot szeregowy. Jest to podmiot, który składa się z dwóch lub więcej równożędnych wyrazów, np.: Słonie, tygrysy i lamparty maszerowały obok siebie. Kubuś Puchatek oraz Prosiaczek poszli na spacer. Ostatni z poznawanych przez nas pomiotów to podmiot towarszący, który składa się z wyrazu w mianowniku oraz towarzyszącego mu wyrazu w narzędniku, np. : Słonie z tygrysami maszerowały obok siebie. Kubuś Puchatek wraz z Prosiaczkiem wybrali się na spacer.

Ćwiczenia nr 3, 4, 6; e-podręczniki (rodzaje podmiotu i orzeczenia)

Zadanie. Wypisz z artykułu podmioty i orzeczenia i określi ich rodzaj.

11 maja 2021 r.

GŁOSMŁODYCH

#05

W numerze rozwiązania zadań z matury z języka polskiego !

1, 50 zł

Krakowianie czytają kryminały!

Z niecierpliwością czekamy na kolejne spotkanie z tym intrugującym pisarzem.

20 kwietnia o godz. 15:00 w Centrum Kongresowym ICE w Krakowie licealiści uczestniczyli w spotkaniu z popularnym autorem Remigiuszem Mrozem. Ulubieniec młodych z pasją opowiadał o sztuce pisania trzymających w napięciu kryminałów.

Monika M.

Po spotkaniu pisarz rozdawał autografy swoim fanom. Sala konferencyjna wypełniona była po brzegi. Zabrakło jedynie przedstawicieli władz miasta. Prezydent Krakowa i władze gminy miejskiej nie uczestniczyli w spotkaniu ze względu na obowiązki zawodowe.

Źrródło: Pixabay

Czas na zmiany

Przepis na sernik po krakowsku

11 maja 2021 r.

GŁOSMŁODYCH

#05

W numerze rozwiązania zadań z matury z języka polskiego !

1, 50 zł

Krakowianie czytają kryminały!

(My) Z niecierpliwością czekamy na kolejne spotkanie z tym intrugującym pisarzem.

20 kwietnia o godz. 15:00 w Centrum Kongresowym ICE w Krakowie licealiści uczestniczyli w spotkaniu z popularnym autorem Remigiuszem Mrozem. Ulubieniec młodych z pasją opowiadał o sztuce pisania trzymających w napięciu kryminałów.

Monika M.

Po spotkaniu pisarz rozdawał autografy swoim fanom. Sala konferencyjna wypełniona była po brzegi. Zabrakło jedynie przedstawicieli władz miasta. Prezydent Krakowa i władze gminy miejskiej nie uczestniczyli w spotkaniu ze względu na obowiązki zawodowe.

Źrródło: Pixabay

Czas na zmiany

Przepis na sernik po krakowsku

ZDANIA BEZPODMIOTOWE

Jak już pewnie zauważyliście, nie w każdym zdaniu możemy wskazać podmiot. Zdanie bezpodmiotowe to takie, w którym nie ma podmiotu oraz nie można go określić na podstawie orzeczenia. Często takie wypowiedzenia zawierają formy czasowników zakończone na no i to, np.:Okradziono sklep. Nakarmiono psa. Wzięto go za znanego aktora. Zdań bezpodmiotowych używamy również często, gdy mówimy o zjawiskach przyrody lub stanach fizycznych/psychicznych ludzi, np.: Grzmi. Zanosi się na burze. Po południu rozpogodziło się. Zrobiło mi się smutno. Było nam miło. Przykłady uczniów

Ćwiczenie nr 5; e-podręczniki (zdania bezpodmiotowe)

Bibliografia

https://epodreczniki.pl/a/bez-klopotu-rozpoznasz-typy-podmiotow/D1Gv0isE5 https://epodreczniki.pl/a/imienne-orzeczenia-wychodza-z-cienia/DGVDeUo91 https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-IV-VIII/Jezyk-polski https://wordwall.net/pl/resource/13446573/polski/orzeczenie-imienne-czy-czasownikowe https://wordwall.net/pl/resource/1787738/polski/orzeczenie https://www.eduelo.pl/quiz/911/czesc/1/ https://www.sp28ruda.pl/images/pdf/lekcjanr23i24.pdf

ZADANIE DOMOWE (lub zadanie na lekcji)

A teraz sprawdź się sam! Zdobądź jak najwięcej moneti pochwal się swoją wiedzą dotyczącą rodzajów podmiotu :)