kl. 6 - Muzyka renesansu

"Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce" - TERENCJUSZ

(ok. 1450—1600)

SU

SAN

NE

RE

Muzyka

Na tej lekcji dowiesz się o: → ramach czasowych renesansu → odrodzeniu sztuki i nauki → cechach muzyki renesansu → tym, czym jest polichóralność → tym, czym jest motet i madrygał → najważniejszych polskich kompozytorach i ich dziełach

We Włoszech narodził się nowy prąd umysłowy, który na pierwszym miejscu stawiał człowieka. Całkowicie zmieniło się myślenie, podejście do sztuki i nauki.

Początek renesansu umownie wyznaczają m.in.: → upadek Konstantynopola (1453) → wynalazek druku (1452–1455) → odkrycie Ameryki (1492)

Po okresie średniowiecza nastąpiły duże zmiany, tak zwane odrodzenie sztuk i nauk. RENESANS był epoką odkryć zabytków starożytnych, co wpłynęło na zainteresowanie antykiem i nawiązaniem do niego w wielu dziedzinach kultury.

Choć nadal tworzono utwory religijne, coraz więcej uwagi poświęcano utworom służącym zabawie i rozrywce.

W muzyce popularne były motet i madrygał, czyli wielogłosowe utwory wokalne (m.in. o tematyce religijnej, historycznej i miłosnej) oraz utwory instrumentalne. Rozwijała się polifonia - każdy głos prowadził samodzielną melodię; utwory przeznaczone były na wiele głosów, a niektóre kompozycje wykonywało nawet kilka chórów jednocześnie - tzw. POLICHÓRALNOŚĆ.

• W Europie nastąpił rozkwit muzyki instrumentalnej. Do najbardziej popularnych instrumentów solowych należały lutnia, organy i różne odmiany klawesynu. Wiole, flety, kornety, szałamaje, trąbki, puzony wykorzystywane były głównie w muzyce zespołowej.
• Kluczowe znaczenie dla rozpowszechniania się renesansowego repertuaru miał wynalazek druku muzycznego. W 1501 r. rozpoczęła w Wenecji działalność pierwsza drukarnia muzyczna.

Polska muzyka renesansowa – Złoty wiek

Renesans był epoką rozkwitu polskiej muzyki, a głównym ośrodkiem rozwoju stał się Kraków, w którym działała orkiestra królewska. Na Wawelu działała kapela Rorantystów, skupiająca wybitnych śpiewaków i kompozytorów. Uświetniali oni uroczystości odbywające się w wawelskiej kaplicy.

WYSŁUCHAJ PSALMU M. GOMÓŁKI "Kleszczmy rękoma wszyscy zgodliwie, wszyscy śpiewajmy Panu chętliwie" - jak interpretujesz tekst?

Szczególne znaczenie w rozwoju muzyki polskiej renesansu miał Mikołaj Gomółka (ok. 1535 – ok. 1591), który uchodzi za pierwszego kompozytora narodowego. Jedynym zachowanym jego dziełem jest zbiór 150 czterogłosowych utworów do tekstów Psałterza Dawidowego przełożonych na język polski przez Jana Kochanowskiego: Melodie na Psałterz polski: "Kleszczmy rękoma" (Psalm 47). Jest to utwór o radosnym nastroju i tanecznym charakterze, z powtarzającym się rytmem.

Polską muzykę renesansu tworzył również Wacław z Szamotuł (ok. 1520-ok. 1560) - pierwszy polski twórca, którego dzieła drukowano za granicą.Jednym z autorów jego tekstów był słynny poeta Mikołaj Rej.

WYSŁUCHAJ PIEŚNI WACŁAWA Z SZAMOTUŁ "Już się zmierzka, czyli Modlitwa gdy dziatki spać idą." Jaki charakter ma utwór?

Sprawdź, co pamiętasz i odpowiedz na pytania: 1. Jak zmienił się światopogląd człowieka od czasu średniowiecza? 2. Wymień dwóch polskich kompozytorów renesansu. 3. Jak nazywały się renesansowe wielogłosowe formy wokalne?

D Z I Ę K U J Ę !