SHADOW PRESENTATION

krzysztof kamil baczyński

22 stycznia 1921 - 4 sierpnia 1944

Rok 2021 rokiem imienia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

A otóż i macie wszystko. Byłem jak lipy szelest, na imię mi było Krzysztof, i jeszcze ciało — to tak niewiele.

Rodzicom, 30 lipca 1943 roku

Sto lat temu, 22 stycznia 1921 roku, urodził się Krzysztof Kamil Baczyński – jeden z najwybitniejszych polskich twórców, poeta pokolenia Kolumbów, powstaniec warszawski.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił rok 2021 Rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Poświęćmy chwilę na zapoznanie się z historią i twórczością wojennego poety, powstańca, człowieka wielkiego serca.

urodzony w wolnej polsce

Krzysztof Kamil Baczyński przyszedł na świat w Warszawie 22 stycznia 1921 roku. Urodził się jako obywatel wolnej Polski, która po 123 latach zaborów odzyskała niepodległość. Był synem krytyka literackiego - Stanisława Baczyńskiego i nauczycielki Stefanii Zieleńczyk. Ojciec Krzysztofa był w przeszłości działaczem Legionów Polskich, a w późniejszym okresie służył również w Wojsku Polskim. Matka Krzysztofa była nauczycielką oraz autorką podręczników szkolnych. Rodzice wpajali młodemu Krzysztofowi miłość do ojczyzny i uczyli go patriotyzmu od najmłodszych lat.

Stanisław Baczyński

Stefania Baczyńska z domu Zieleńczyk wraz z synem Krzysztofem Kamilem Baczyńskim

edukacja

Krzysztof Kamil Baczyński od 1931 uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Stefana Batorego, a następnie w tej samej szkole w 1937 roku rozpoczął naukę w nowo utworzonym dwuletnim liceum ogólnokształcącym, w klasie o profilu humanistycznym. W maju 1939 roku otrzymał świadectwo dojrzałości

W latach 1934-1935 roku był harcerzem działającej przy szkole 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej „Pomarańczarnia”. W czasie nauki w gimnazjum Baczyński działał w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus”. Od 1937 roku był członkiem Komitetu Wykonawczego „Spartakusa” oraz współredaktorem „Strzały”, wydawanego od lutego 1938 roku pisma tej organizacji, na łamach którego zadebiutował jako poeta wierszem „Wypadek przy pracy”.

Gdyby nie wybuch wojny, być może Krzysztof Kamil Baczyński zostałby grafikiem lub ilustratorem, o czym zawsze marzył. Siłą rzeczy nie mógł jednak po 1939 roku rozpocząć studiów na ASP. Zamiast tego jesienią 1942 roku poszedł na studia polonistyczne, a dokładniej tajne komplety Uniwersytetu Warszawskiego, które kontynuował do 1943 roku.

miłość

W 1941 roku na konspiracyjnym odczycie z logiki poznał swoją żonę - Barbarę Drapczyńską. Kobieta podeszła do niego pierwsza, chciała poznać młodego poetę.

Już po kilku dniach znajomości Krzysztof zwierzył się matce, iż znalazł "dziewczynę życia". Jeszcze wtedy nie wiedział, że Barbara żywi do niego tak samo silne uczucie.

3 czerwca 1942 roku Barbara i Krzysztof wzięli ślub w kościele Świętej Trójcy na Solcu.

zaangażowanie bojowe

W 1943 roku Baczyński porzucił studia polonistyczne, by poświęcić się konspiracji oraz poezji. Wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych – zalążka harcerskiego batalionu AK „Zośka”, do którego został później przydzielony. W mieszkaniu Baczyński miał skrytkę na broń, w której przechowywał Thompsona, dwa Steny, MP 40, granaty, materiały minerskie, a także podręczniki, mapy i prasę konspiracyjną. Ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”, dzięki czemu otrzymał stopień starszego strzelca podchorążego rezerwy piechoty. Baczyński działalność bojową rozpoczął w akcjach dywersyjnych. W 1944 roku brał udział w akcji wykolejania pociągu na odcinku Tłuszcz - Urle.

śmierć

Krzysztof Kamil Baczyński w Pałacu Blanka 4 sierpnia 1944, ok. godz. 16:00 pełnił posterunek w narożnym oknie na pierwszym piętrze budynku. Wychylił się zbyt mocno i został śmiertelnie postrzelony w głowę przez strzelca wyborowego, ulokowanego prawdopodobnie w gmachu Teatru Wielkiego. Poeta osunął się na podłogę, doznał chwilowych torsji, po czym jego serce zatrzymało się. Pogrzeb Baczyńskiego odbył się wieczorem tego samego dnia, na tyłach pałacu. Żona Krzysztofa, Barbara, do samego końca nie poznała prawdy na temat losów swojego męża. Ich wspólni znajomi, których spotykała na ulicy, nie mieli odwagi, by przekazać jej tragiczne wieści. Wdowa także zmarła w powstaniu warszawskim.

Po wojnie ciała Baczyńskich przeniesiono na Cmentarz Wojskowy na Powązkach (kwatera A22–2–25).

krzysztof kamil baczyński został odznaczony

Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

Medalem za Warszawę 1939-1945

Krzyżem Armii Krajowej

TWÓRCZOŚĆ

W okresie okupacji niemieckiej Baczyński ogłosił 4 tomiki poezji: • Zamknięty echem (lato 1940 roku)• Dwie miłości (jesień 1940 roku)• Wiersze wybrane (maj 1942 roku)• Arkusz poetycki Nr 1 (1944 rok) i składkę Śpiew z pożogi (1944 rok)oraz wiele utworów w prasie konspiracyjnej. Jego wiersze pojawiły się także w antologiach poezji wydawanych konspiracyjnie, m.in. w Pieśni niepodległej (1942 rok) i Słowie prawdziwym (1942 rok).

Zachowało się również kilkaset rysunków i grafik Baczyńskiego, jak na przykład ilustracje do poszczególnych wierszy poety, projekty okładek własnych tomików, kolekcja rysunków z psem Baczyńskiego, studium kocich łebków czy rysunki o tematyce orientalnej.

poezja

Krzysztof Kamil Baczyński Niebo złote ci otworzę

Nie­bo zło­te ci otwo­rzę, w któ­rym ci­szy bia­ła nić jak ogrom­ny dźwię­ków orzech, któ­ry pęk­nie, aby żyć zie­lo­ny­mi li­stecz­ka­mi, śpie­wem je­zior, zmierz­chu gra­niem, aż uka­że ją­dro mlecz­ne pta­si świt. Zie­mię twar­dą ci prze­mie­nię w mle­czów mięk­kich płyn­ny lot, wy­pro­wa­dzę z rze­czy cie­nie, któ­re prę­żą się jak kot, fu­trem iskrząc zwi­ną wszyst­ko w bar­wy burz, w ser­dusz­ka list­ków, w desz­czów siwy splot. I po­wie­trza drżą­ce stru­gi jak z aniel­skiej strze­chy dym zmie­nię ci w ale­je dłu­gie, w brzóz przej­rzy­stych śpiew­ny płyn, aż za­gra­ją jak wio­lon­czel żal - ró­żo­we świa­tła pną­cze, psz­cze­lich skrzy­deł hymn.

Jeno wyj­mij mi z tych oczu szkło bo­le­sne - ob­raz dni, któ­re czasz­ki bia­łe to­czy przez pło­ną­ce łąki krwi. Jeno od­mień czas ka­le­ki, za­kryj gro­by płasz­czem rze­ki, ze­trzyj z wło­sów pył bi­tew­ny, tych lat gniew­nych czar­ny pył.

poezja śpiewana

Krzysztof Kamil Baczyński Elegia o chłopcu polskim

Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą, haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg. I wyszedłeś jasny synku, z czarną bronią w noc, i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut - zło. Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką. Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?

"Elegia o chłopcu polskim" Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w śpiewanej interpretacji Grzegorza Wilka

Krzysztof Kamil Baczyński Pieśń o szczęściu

poezja śpiewana

Dziś rano cały świat ku­pi­łem, gwiaz­dy i słoń­ce, mo­rze, las, i ser­ca, lądy i rzek żyły, Cie­bie i sie­bie, prze­strzeń, czas. Dziś rano cały świat ku­pi­łem, za jed­no ser­ce cały świat, nad gwiaz­dy szczę­ściem się wy­bi­łem, nad czas i mor­skie głę­bie lat… Go­rą­ce mo­rza ser­cem pły­ną - - po­zło­cie nie­prze­by­tych sław, gdzieś rze­ki nocy mnie wy­mi­ną w głę­bo­kich mo­rzach zło­tych traw. Chcę czer­wień ze­rwać z kwia­tów po­lnych, czer­wie­nią nocy spa­lić krzew, jak pier­si nie­ba chcę być wol­ny, w chmu­ry się wbić w ko­ro­nach drzew. Mo­rzem w nocy Noc się ci­szą ko­ły­sze, zmę­czo­na wzru­sze­niem, woda pach­nie księ­ży­cem wśród dy­gów błysz­czą­cych, nie­skoń­czo­ne, bez cia­ła, śród­fa­li­ste drże­nie i cień nocy si­na­wy po wo­dzie się pną­cy. Szczę­ście pal­ce roz­dzwa­nia drżą­ce mięk­kim pul­sem, my­śli czer­nią za­krze­płe na bły­skach dy­go­cą, ser­ce tęt­nem ude­rza w wiel­kiej pier­si nie­ba. W głąb roz­czer­ni i szczę­ścia pły­niesz ze mną nocą.

"Pieśń o szczęściu" Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w śpiewanej interpretacji Meli Koteluk oraz Czesława Mozila z filmu "Baczyński" w reżyserii Kordiana Piwowarskiego i Anny Piwowarskiej

upamiętnienie

Audycja Polskiego Radia. Rozmowa z Joanną Bancerowską o roku Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Życie i twórczość Baczyńskiego stały się tematem kilku filmów, m.in. Dzień czwarty (1984 rok) w reżyserii Ludmiły Niedbalskiej i „Baczyński” (2013 rok) w reżyserii Kordiana Piwowarskiego.

Na ulicy Solec powstał artystyczny mural przedstawiający Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. W ten sposób przypadającą setną rocznicę urodzin poety upamiętniło Narodowe Centrum Kultury.