fonetyka kl. 7

Fonetyka

Lekcja 1

Lekcja 2

Lekcja 3

Lekcja 1

T: Fonetyka - przypomnienie wiadomości.

Fonetyka, czyli...

dział gramatyki, zajmujący się badaniem dźwięków mowy - ich powstawaniem oraz ich cechami fizycznymi

Podstawowe pojęcia

głoska - litera - sylaba -

najmniejszy dźwięk mowy; słyszymy ją i wymawiamy;

graficzny zapis głoski; zapisujemy ją i widzimy;

cząstka wyrazu, która zawiera przynajmniej jedną samogłoskę

Samogłoski i spółgłoski

a, e, i, o, u/ó, y, ą, ę

np. d, t, m, n, l, r

Jak powstają głoski?

Głoskiustne i nosowe

np. g, k, z, f, a, e, i

ę, ą; m, n, m', ń

Głoskitwarde i miękkie

np. g, k, z, f, n, s

np. g', k', ź, f', ń, ś

Głoskidźwięczne i bezdźwięczne

np. b, d, g, z, w; wszystkie samogłoski

np. p, t, k, s, f

Funkcje "i"

- tworzy sylabę, np. i-n-d-y-k, - tworzy sylabę i oznacza miękkość, np. z'-i-m-a, - jest znakiem miękkości, np. s'-a-n-o.

Akcent w języku polskim

- na przedostatnią sylabę (typowy akcent), np. wa-zo-nik, - na trzecią sylabę od końca , np. ma-te-ma-ty-ka, - na czwartą sylabę od końca , np. zro-bi-li-byś-my.

Lekcja 2

T: Jak głoska na głoskę wpływa?

Upodobnienia fonetyczne

dostosowanie wymowy jednej głoski do wymowy głoski sąsiedniej

Kierunek upodobnień

- wsteczne - pierwsza spółgłoska w parze upodabnia się do drugiej, np. zagadka [zagatka], d:t; - postępowe - druga spółgłoska w parze upodabnia się do pierwszej, np. przyroda [pszyroda], rz:sz

Upodobnienia pod względem dźwięczności

- ubezdźwięcznienie - głoska traci dźwięczność pod wpływem sąsiadującej głoski, np. twardy [tfardy], w:f;

Upodobnienia pod względem dźwięczności

- udźwięcznienie - głoska zyskuje dźwięczność pod wpływem sąsiadującej głoski, np. prośba [proźba], ś:ź

Upodobnienia pod względem dźwięczności

Te upodobnienia mogą być wewnątrzywrazowe lub międzywyrazowe, np. nad szafką [nat szawką], d:t, f:w

Pozostałe procesy fonetyczne

- utrata dźwięczności na końcu wyrazu - ostatnia głoska zmienia się w swój bezdźwięczny odpowiednik, np. chleb [chlep], b:p; - uproszczenie grupy spółgłoskowej - opuszczenie niektórych głosek przy wymawianiu wyrazu, np. sześćset [sejset]

Lekcja 3

T: Fonetyka - ćwiczenia.

1. Określ cechy głosek wg wzoru: d - spółgłoska, twarda, ustna, dźwięczna ę, m, ć, ki, u, f

2. Podziel poniższe wyrazy na głoski i litery okraz określ, jaką funkcję pełni "i". dziesięć, zimowisko, niespodzianka, biegun, ciastko, dźwięk

3. Zapisz wymowę fonetyczną podanych wyrazów oraz zapisz, jakie zjawisko fonetyczne zachodzi w każdym z nich. powstanie, wyprzedzać, wpływ, brzózka, chrzestny, trzeba

4. Podziel wyrazy na sylaby i zaznacz akcentowaną sylabę. uczennica, pisaliśmy, gramatyka, czterysta, zrobiłby, powiedzielibyśmy