MEMORIES PRESENTATION

LITERATURA MIĘDZYWOJENNA

dwudziestolecie międzywojenne to epoka historyczno-literacka, która przypadła na okres pomiędzy dwiema wojnami światowymi (1918–1939). Czasy te można podzielić na dwie dekady. W pierwszej panował entuzjazm, optymizm, rozwinęły się kierunki awangardowe, a w drugiej – pojawiły się nastroje pesymistyczne, poczucie nadchodzącej zagłady, niepokój.

Dwudziestolecie międzywojenne i filozofia

Freudyzm – teoria psychologiczna stworzona po koniec XIX wieku przez Zygmunta Freuda, który poprzez hipnozę, analizę snów, skojarzeń, pomyłek językowych pacjenta próbował znaleźć przyczynę choroby. Odkrył, że ludzka psychika składa się z trzech warstw: ego (warstwa powierzchowna, uzależniona od wymogów społecznych), id (sfera popędów) i superego (wzorce wymogów, norm kulturowych).

Zygmunt Freud

"Moralny jest taki człowiek, kto reaguje już na samą pokusę wewnętrzną, nie ulegając jej".

"Najbardziej jesteśmy narażeni na cierpienie, gdy kochamy".

"Śnimy, żebyśmy nie musieli się obudzić, ponieważ chcemy spać".

"Przeciwieństwem zabawy nie jest powaga, lecz rzeczywistość".

Dwudziestolecie międzywojenne i filozofia

Behawioryzm – twórcy tej koncepcji twierdzili, że człowieka można poznać tylko poprzez obserwację jego zachowania, z zewnątrz.

Pragmatyzm – przekonanie, że nauka, poznanie i działanie powinny mieć praktyczny, przydatny charakter.

Egzystencjalizm – twórcami tej filozofii byli Martin Heidegger, Jean Paul Sartre i Albert Camus. Zakładali oni, że ludzka egzystencja wiąże się z bezustannym poczuciem zagrożenia i samotności.

Katastrofizm – przeczucie rychłego upadku świata, zagłady kultury i cywilizacji.

Kierunki artystyczne dwudziestolecia międzywojennego

Futuryzm – kierunek, którego rozwój nastąpił we Włoszech (manifest Filippa Tomassa Marinettiego z 1909 r.) i Rosji. Zakładał zerwanie z przeszłością i bunt przeciw tradycji. Wyrażał zachwyt nad postępem, nowoczesnością, techniką i urbanistyką. Pochwalał również żywiołowość, dynamizm, siłę, a odrzucał intelektualizm.

Ekspresjonizm – kierunek artystyczny w kulturze amerykańskiej i europejskiej, który powstał ok. 1910 r. w Niemczech i trwał do końca lat 20. Na­zwa kie­run­ku po­cho­dzi od ła­ciń­skie­go sło­wa „expres­sio” – tłu­ma­czyć moż­na je jako „wy­ra­ża­nie” lub „wy­raz”. Pod­sta­wo­wą ideą eks­pre­sjo­ni­zmu było więc wy­ra­ża­nie prze­żyć we­wnętrz­nych w for­mie li­te­rac­kiej. Najsłynniejsi przedstawiciele polskiego ekspresonizmu literackiego to: Tadeusz Miciński, Wacław Berent, Jerzy Hulewicz i Stanisław Przybyszewski.

Filippo Tomasso Marinetti

Ugrupowania poetyckie

Skamander - ugrpowanie, które swoją nazwę wzięło od mitologicznej rzeki Skamander opływającej Troję. Była to grupa początkowo skupiona wokół czasopisma „Pro arte et studio”, a później – „Skamander”. Członkowie ugrupowania organizowali imprezy i kabarety w kawiarni Pod Pikadorem. Do grupy należeli: Julian Tuwim, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński. Z kręgu Skamandra wywodzi się także poezja Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Kazimiery Iłłakowiczówny. Skamander to ugrupowanie programowo bezprogramowych, dlatego też nie stworzyli oni żadnego manifestu literackiego. Przyznali sobie prawo do swobody artystycznej, a łączyła ich przyjaźń i zbliżone poglądy na poezję.

Kazimierz Wierzyński

Jan Lechoń

Jarosław Iwaszkiewicz

Julian Tuwim

Antoni Słonimski

Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

Kazimiery Iłłakowiczówny

Ugrupowania poetyckie

Tadeusz Peiper

Awangarda Krakowska – grupa ta powstała w latach 20. w Krakowie, a jej ojcem był Tadeusz Peiper, wydawca pisma „Zwrotnica”. Razem z nim ugrupowanie to tworzyli: Julian Przyboś, Jalu Kurek i Jan Brzękowski. Peiper był autorem manifestów grupy (zbiory Nowe usta i Tędy), według których nowa sztuka miała zawierać się w haśle 3M: miasto, masa, maszyna. Były to symbole nowej cywilizacji. Artysta jawił się jako konstruktor, budowniczy zdania; obrazy poetyckie miały być skondensowane, konstruowane na podstawie nowoczesnej metafory.

Julian Przyboś

Jalu Kurek

Jan Brzękowski

Ugrupowania poetyckie

Futuryści – polscy futuryści nawiązywali do założeń futuryzmu europejskiego. Ich działalność przypadała na lata 1918–1921. Futuryści wprowadzili dowolność form ortograficznych, gramatycznych. Ich sztuka miała charakter prowokacyjny, odrzucała tradycyjne gusta i autorytety. W Polsce poezję futurystyczną tworzyli: Bruno Jasieński, Aleksander Wat, Stanisław Młodożeniec, Anatol Stern.

Bruno Jasieński

Aleksander Wat

Stanisław Młodożeniec

Anatol Stern

Ugrupowania poetyckie

Żagaryści – to grupa założona przez studentów Uniwersytetu Wileńskiego na początku lat 30., skupiona wokół pisma „Żagary”. Należał do niej m.in. Czesław Miłosz. W twórczości wileńskiej grupy poetyckiej wyrażał się przede wszystkim katastrofizm.

Czesław Miłosz

Druga Awangarda – grupa ta przyjęła od Awangardy Krakowskiej poetykę skrótu i kondensacji znaczeń. Uznała tematy tradycyjne w poezji (piękno pejzażu, tematyka wiejska), krytykowała model poetycki Skamandra. Główny przedstawiciel to Józef Czechowicz.

Józef Czechowicz

Wybitni pisarze i ich dzieła

„GĘBA”

Polska proza:Stefan Żeromski - „Syzyfowe prace”, „Przedwiośnie” Zofia Nałkowska - „Granica”, Witold Gombrowicz - „Ferdydurke”, „Transatlantyk”, Bruno Schulz - „Sklepy cynamonowe”, Maria Dąbrowska - „Noce i dnie”

Stefan Żeromski

Zofia Nałkowska

Witold Gombrowicz

Bruno Schulz

Maria Dąbrowska

Polski dramat: Stanisław Ignacy Witkiewicz - „Szewcy”, Jerzy Szaniawski - „Żeglarz”. Stefan Żeromski - "Uciekła mi przepióreczka" Zofia Nałkowska - "Dom kobiet"

Stanisław Ignacy Witkiewicz

„FORMA”

Jerzy Szaniawski

„SŁOWACKI WIELKIM POETĄ BYŁ”

„POEZJA NIE MOŻE NIE ZACHWYCAĆ, A WIĘC ZACHWYCA”

"Ferdydurke" Witold Gombrowicz

"KONIEC I BOMBA, A KTO CZYTAŁ TEN TRĄBA!"

Maria Magdalena Wołosik