Zdanie pojedyncze

Zdania złożone podrzędnie

K.S.

WYPOWIEDZENIA

Wiecie, że wśród wypowiedzeń wyróżniamy zdania i równoważniki zdań. Równoważnik zdania, w przeciwieństwie do zdania, nie zawiera orzeczenia. Zdania dzielimy na pojedyncze i złożone. Zdanie pojedyncze zawiera jedno orzeczenie, natomiast złożone przynajmniej dwa. Zdania złożone dzielimy na zdania złożone współrzędnie i zdania złożone podrzędnie.

RODZAJE ZDAŃ ZŁOŻONYCH

Zdanie złożone współrzędnie

Zdanie złożone podrzędnie

Gdy będziesz wychodziła, pamiętaj o zamknięciu okna.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

który?

czyja?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

kiedy?

ile?

która?

co?

zdanie podrzędne okolicznikowe

dlaczego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Co ma być, to będzie.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

który?

czyja?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

kiedy?

ile?

która?

co?

zdanie podrzędne okolicznikowe

dlaczego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Słońce było takie, że chowaliśmy się w cieniu drzew.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

czyja?

który?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

kiedy?

ile?

jakie było?

co?

zdanie podrzędne okolicznikowe

czego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Ponieważ zaczyna padać, nie wyjdziemy na spacer.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

który?

czyja?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

kiedy?

ile?

która?

co?

zdanie podrzędne okolicznikowe

dlaczego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Książka, którą wypożyczyłam z biblioteki, jest bardzo ciekawa.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

który?

czyja?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

kiedy?

ile?

która?

co?

zdanie podrzędne okolicznikowe

dlaczego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Zawsze wiedziałam, że mogę na was liczyć.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

który?

czyja?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

kiedy?

ile?

która?

co?

zdanie podrzędne okolicznikowe

dlaczego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Tam, gdzie niegdyś stał zamek, co roku odbywa się turniej rycerski.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

który?

czyja?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

kiedy?

ile?

która?

co?

zdanie podrzędne okolicznikowe

dlaczego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Żeby wszyscy go dobrze słyszeli, stanął na najwyższym wzniesieniu.

zdanie podrzędne podmiotowe

gdzie?

który?

czyja?

zdanie podrzędne przydawkowe

czego?

kto?

zdanie podrzędne orzecznikowe

po co?

kiedy?

która?

zdanie podrzędne okolicznikowe

co?

dlaczego?

zdanie podrzędne dopełnieniowe

1b

1a

Wypisz przydawkę z podanego zdania i określ jej rodzaj. Wczoraj na technice zrobiliśmy karmniki z drewna. 1. Najpierw szukamy orzeczenia. To oczywiście wyraz zrobiliśmy. 2. Potem szukamy podmiotu. Jeśli (jak w naszym zdaniu) czasownik występuje w stronie czynnej, podmiot oznacza wykonawcę czynności. W tym zdaniu występuje podmiot domyślny (my) 3. Sprawdzamy, czy występują określenia podmiotu. W tym zdaniu ich nie ma. 4. Szukamy określeń do orzeczenia: a) zrobiliśmy (co?) karminiki - "co" jest pytaniem jednego z przypadków, czyli to określenie musi być dopełnieniem. b) zrobiliśmy (gdzie?) na technice - "na technice" to okolicznik miejsca, ponieważ to on odpowiada m.in. na pytanie "gdzie?". c) zrobiliśmy (kiedy?) wczoraj - "wczoraj" to okolicznik czasu, bo to on odpowiada na pytanie "kiedy". Pozostało wyrażenie "z drewna". Jest ono określeniem rzeczownika "karminiki". Dopełnienie i okolicznik nie może być określeniem rzeczownika, więc "z drewna" musi być przydawką. Karminiki (jakie?/ z czego?) z drewna. Jest to przydawka przyimkowa, czyli wyrażona wyrażeniem przyimkowym ("z" to przyimek). 4. Teraz szukamy określeń do orzeczenia:a) kończy (co?) lekcje ("co?" jest pytaniem jednego z przypadków, czyli to określenie musi być dopełnieniem);b) kończy (kiedy?) przed południem ("kiedy" - jak już wszyscy powinniśmy wiedzieć - jest pytaniem okolicznika czasu).

Wczoraj na technice zrobiliśmy karmniki z drewna. Tak przedstawia się wykres tego zdania:

orzeczenie

podmiot

zrobiliśmy

(my)

gdzie?

kogo? co?

na technice

karminiki

dopełnienie

okolicznik

z czego?

z drewna

przydawka

z drewna - przydawka przyimkowa. Wyrażenie "z drewna" nie jest dopełnieniem, mimo że "z czego" to pytanie dopełnienia, ponieważ dopełnienie określa czasowniki, a wyraz "karmniki" to rzeczownik. Tylko przydawka określa rzeczowniki.

Wypisz przydawki z podanych zdań. Przepadam za konfiturą z truskawek. Moja mama wczoraj ją przygotowała.

kim? czym?

dopełnienie

podmiot

(ja)

przepadam

przydawka

z jaką/z czego?

z truskawek

konfiturą

orzeczenie

WYKRES: Wypisz przydawki z podanych zdań. Przepadam za konfiturą z truskawek. Moja mama wczoraj ją przygotowała.

orzeczenie

podmiot

(ja)

przepadam

kim? czym?

konfiturą

dopełnienie

z jaką/z czego?

z truskawek

przydawka

Wypisz przydawki z podanych zdań. Moja mama wczoraj ją przygotowała.

kogo? co?

przydawka

przygotowała

mama

dopełnienie

ją

moja

czyja?

dopełnienie

wczoraj

podmiot

kiedy?

orzeczenie

Wykres: Wypisz przydawki z podanych zdań. Moja mama wczoraj ją przygotowała.

orzeczenie

podmiot

przygotowała

mama

czyja?

kogo? co?

kiedy?

wczoraj

przydawka

moja

dopełnienie

ją

dopełnienie

Odpowiedź: Przydawkami w zdaniach: "Przepadam za konfiturą z truskawek. Moja mama wczoraj ją przygotowała". jest wyraz "z truskawek" i "moja"

Z podanego zdania wypisz okoliczniki i określ ich rodzaj. Bartek jest członkiem klubu filmowego i co miesiąc jeździ z kolegami do Domu Kultury.

orzeczenie

podmiot

jest członkiem

Bartek

kogo? czego?

dopełnienie

klubu

jakiego?

przydawka

filmowego

Z podanego zdania wypisz okoliczniki i określ ich rodzaj. Bartek jest członkiem klubu filmowego i co miesiąc jeździ z kolegami do Domu Kultury.

orzeczenie

podmiot

jeździ

(on)

z kim? z czym?

kiedy?

gdzie?

z kolegami

dopełnienie

co miesiąc

okolicznik

do Domu Kultury

okolicznik

"Kultury" nie jest przydawką, ponieważ "Dom Kultury" to w tym zdaniu nazwa własna (zapisana dużymi literami)

Wskaż zdania z orzeczeniami imiennymi.

1. Komedia zyskała ogromną popularność.
2. W przedszkolu uczono nowych piosenek.
3. Karol Darwin stał się sławny dzięki przedstawieniu teorii ewolucji.
4. Ta dziewczynka jest bardzo smutna.
5. Długo stałam w kolejce po pączki.

Podane zdania przekształć na zdanie bezpodmiotowe. Szybko przygotowałam pyszne śniadanie. Dyrektor zorganizował zebranie. Z tej okazji przygotowali mnóstwo atrakcji dla dzieci.

Wypisz z podanego zdania podmiot i określ jego typ. Dwa dni temu uczniowie i nauczyciele obejrzeli interesujący spektakl.

Wypisz z podanego zdania podmiot i określ jego typ. Dwa dni temu uczniowie i nauczyciele obejrzeli interesujący spektakl.

Wypisz z podanego zdania podmiot i określ jego typ. Dwa dni temu uczniowie i nauczyciele obejrzeli interesujący spektakl.

Wypisz z podanego zdania podmiot i określ jego typ. Dwa dni temu uczniowie i nauczyciele obejrzeli interesujący spektakl.

Dziękuję